Αν πάρεις δέκα σκυλιά και πας και τ’ αφήσεις σ’ έναν αγριότοπο, σε μια ερημιά απ’ όπου δεν περνάει ψυχή ζώσα, τα σκυλιά αυτά μέσα σε λίγες εβδομάδες θα ξαναγίνουν λύκοι… Ζυράννα Ζατέλη – Και με το φως του λύκου επανέρχονται
Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΧΑΡΑΜΗ
Φυσικά η Ζυράννα Ζατέλη χρησιμοποιεί ως μεταφορά τη φύση του σκύλου για να ξεμπροστιάσει την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Όσο και αν προσπαθήσεις, ο σκύλος, λύκος δε ξαναγίνεται. Ο βιασμός της φύσης ενός είδους, έτσι ώστε να προσαρμοστεί στις ανάγκες του ανθρώπου ήταν τέτοιος που ουσιαστικά μετέτρεψε ένα ζώο σε πολυεργαλείο. Αυτή η διαδικασία ονομάστηκε εξημέρωση. Χαράχτηκε τόσο βαθιά στο dna του, τον βάφτισε καλύτερο φίλο του ανθρώπου αλλά ανήμπορο να αντεπεξέλθει μόνος του.
Αυτό ήθελα να εξηγήσω στην κυρία που με κοφτό ύφος και μια απέχθεια με στόχευε χθες. Με πέτυχε να διαπράττω έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και εν μέσω Χριστουγέννων δεν μπόρεσε να αντισταθεί και να μην με μαλώσει που ήμουν εκτός εορταστικού κλίματος. Όταν με πέτυχε στις 3 το βράδυ να δίνω μια ολόκληρη λουκανικόπιτα στον αγαπημένο μου αδέσποτο της πλατείας, σταμάτησε δίπλα μου, ανασήκωσε το φρύδι και με τα χείλη σφιχτά μου είπε (όχι όσο δυνατά θα ήθελε νομίζω): » Παιδί μου εδώ ο κόσμος πεινάει και εσύ ταΐζεις τα παλιόσκυλα…» Ώσπου να γυρίσω για να δω ποιος με είχε κεραυνοβολήσει, είχε ήδη φτάσει δίπλα μου, με κοίταζε με αποτροπιασμό αλλά και καμάρι που είχε πει κάτι τόσο επιτυχημένο και δεν νομίζω ότι πρόλαβε να δει το σαστισμένο μου ύφος. Δεν μου έδωσε καν την ευκαιρία να της απαντήσω. Που ήξερε η κυρία τι κάνω εγώ για εκείνους που πεινάνε και από που και ως που…;
Να ξέρεις πάντως πως αυτός που θα στη πει για τη φροντίδα ενός ζώου που βρίσκεται στο δρόμο, μάλλον αδιαφορεί πλήρως και για τον άστεγο και τον πεινασμένο. Νομίζω πως τα κίνητρα του δεν είναι ανθρωπιστικά αλλά έχουν να κάνουν με εικόνες που τον ενοχλούν και τον χαλάνε αισθητικά.
Noμίζω θα μας έπαιρνε ώρες αν ξεκινάγαμε εκείνη τη στιγμή τη συζήτηση. Οπότε της εξηγούμαι από εδώ και νομίζω πως θα πιάσει καλύτερα τόπο. Το έργο αυτό το έχω ξαναδεί και αναγκαστικά επαναλαμβάνομαι.
Σε μία χώρα που ιστορικά μέχρι πριν λίγες δεκαετίες o σκύλος ήταν τσοπάνης, η εξέλιξη της σχέσης μας με το ζώο ήταν πολύπαθη και συχνά αστεία. Ο σκύλος τσοπάνης, με τη βοήθεια της τηλεόρασης στις αρχές της δεκαετίας του 80, έγινε πιο δημοφιλής και αγαπητός. Μεγάλες στιγμές τότε για τα απανταχού κόλεϊ που κατέκλυσαν τα ελληνικά νοικοκυριά. Ναι,τη Λάση εννοώ. Έτσι έγινε γνωστή η συγκεκριμένη ράτσα και ήταν αδύνατο να εξηγήσεις τότε σε κάποιον επίδοξο αγοραστή πως «το Λάση» που πήρε είναι κάτι άλλο από αυτό που βλέπει στις ταινίες. Δεν πηδάει στα ποτάμια να σε σώσει, δεν σου δίνει το φιλί της ζωής, δεν σβήνει φωτιές και δεν σου φέρνει τις παντόφλες όταν γυρνάς σπίτι. Αργότερα, και ενώ ο Έλληνας άρχισε να φλερτάρει με έννοιες όπως το status και το lifestyle, η μόδα πήρε αμπάριζα και τα σκυλιά. Ντόπερμαν και Ροτβάιλερ παντού. Σε εξώφυλλα περιοδικών, σε πασαρέλες, στο Κολωνάκι και σε όλη την επικράτεια. Σταδιακά τα «μουράτα» άρχισαν να χάνουν τη δημοφιλία τους από άλλες εξωτικές ράτσες που δεινοπάθησαν σε χέρια ιδιοκτητών και σε συνθήκες διόλου ιδανικές. Χάσκι και ελκηθρόσκυλα έλιωναν κάτω από τον καυτό ελληνικό ήλιο. Βελγικά λυκόσκυλα στριμώχτηκαν σε δυαράκια. Κανισάκια και πεκινουά μπήκαν σε τσάντες Louis και έγιναν αξεσουάρ για μαντάμ και λολίτες. Τα σκυλιά πουλάγανε. Είχαν γίνει must και είχαν τρυπώσει για τα καλά στην ελληνική οικογένεια.
Και ύστερα ήρθε η κρίση… Άνθρωποι χάσανε τις δουλειές τους. Πεινάσαν. Καταστράφήκαν. Μαζί με αυτούς, ήταν λογικό να τη πληρώσουν και τα ζώα. Σωστό; Λάθος; Λογικό; Αναμενόμενο; Δεν ξέρω.
Ξέρω πως πρόσφατα, βρέθηκα πάλι να απολογούμαι που έχω σκύλο και δεν τον παρατάω στο δρόμο και που έδωσα λουκανικόπιτα στον Μπρούνο, τη στιγμή που πεινάνε άνθρωποι, συνάνθρωποί μου.
Όντως ο σκύλος κοστίζει και καμιά φορά τα έξοδα είναι πολύ μεγάλα. Πράγματι δίπλα μου πεινάει κόσμος και αδυνατεί να δώσει ένα ποτήρι γάλα στα παιδιά του αλλά αν πρόκειται να μπούμε σε τέτοιες διαδικασίες σύγκρισης φοβάμαι πως θα βρεθούμε σε ένα πολύ κυνικό και ισοπεδωτικό αδιέξοδο. Χιλιάδες σκυλιά αμολήθηκαν στους δρόμους με ένα νέο ισχυρό άλλοθι: Στην κρίση δε μας νοιάζουν τα ζώα.
Το κακό είναι πως όχι μόνο τα αδέσποτα πολλαπλασιάζονται με ρυθμούς τρομαχτικούς, αλλά πως γίνανε ακόμη πιο μισητά και απεχθή από ποτέ. Η τόσο in και trendy φιλοζωία έγινε περίγελος. Ο σκύλος που περιφέρεται στο δρόμο πεινασμένος και τρομαγμένος είναι κάτι το φυσικό. Αυτή είναι η θέση του ζώου και αυτό είναι το περισσότερο που του αξίζει. Οι κλωτσιές έγιναν ακόμη πιο συχνές και οι φόλες επίσης. Τα στατιστικά για τη χώρα μας και τα ζώα είναι αποκαρδιωτικά.
Βέβαια δε χρειάζεται να δεις στατιστικές αν απλά κάνεις μια βόλτα στη πόλη ή πας σε ένα δημοτικό κυνοκομείο. Τότε καταλαβαίνεις πως Ευρώπη μας νοιάζει να είμαστε μόνο στο όνομα και το νόμισμα. Ο πολιτισμός ενός λαού καθρεφτίζεται και στο πως συμπεριφέρεται στα ζώα και όσο χιλιοπαιγμένο και αν ακούγεται αυτό το κλισέ είναι η αλήθεια μιας χώρας που εξακολουθεί να έχει κυρίες με γούνες που σου την λένε γιατί φροντίζεις ένα αδέσποτο ζώο, κυνηγούς που πυροβολούν αδιακρίτως και παράνομα θηράματα, γείτονες που πετάνε κουτάβια στα σκουπίδια και πιτσιρικάδες που πειραματίζονται με τις επτά ζωές της γάτας.
Να ξέρεις πάντως πως αυτός που θα στη πει για τη φροντίδα ενός ζώου που βρίσκεται στο δρόμο, μάλλον αδιαφορεί πλήρως και για τον άστεγο και τον πεινασμένο. Νομίζω πως τα κίνητρα του δεν είναι ανθρωπιστικά αλλά έχουν να κάνουν με εικόνες που τον ενοχλούν και τον χαλάνε αισθητικά. Σίγουρα δεν είναι η κατάλληλη εποχή να κάνεις μαθήματα φιλοζωίας στους ανθρώπους αλλά τουλάχιστον ας έχουμε κατά νου τα βασικά. Μη το πάρεις σπίτι σου αν δεν είσαι αποφασισμένος. Αν τελικά το πάρεις απόφαση, διάλεξε κάποιο από τα χιλιάδες παρατημένα στα κυνοκομεία και τους δρόμους. Όταν το πάρεις, ανέλαβε τις ευθύνες σου. Αν φτάσεις να μην μπορείς να το συντηρήσεις, κάνε κάτι να μη βρεθεί στο δρόμο.
Τέλος, όταν το βρεις στο δρόμο, δεν είσαι υποχρεωμένος να το φροντίσεις αλλά τουλάχιστον μη το κλωτσήσεις. Δεν σου φταίει το ζώο. Αν σου δείχνει δόντια, είναι γιατί εσύ το έμαθες έτσι. Και επίσης έχε κατά νου ό,τι η ιστορία έχει δείξει πως όταν αρχίζουν οι διωγμοί των ζώων, πλησιάζουν και αυτοί των ανθρώπων.