Η Τουρκία, μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, βρίσκεται κοντά στην απόκτηση ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων. Εάν οι Τούρκοι εγκαταστήσουν το σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400 στο έδαφός τους, δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση στα δορυφορικά συστήματα του ΝΑΤΟ τα οποία θα καθιστούσαν λειτουργικό το σύστημα καθαυτό.
Του Μπουράκ Μπεγκντίλ
ΠΗΓΗ: BESA Center, Perspectives, Paper No. 424
Κι αν αυτός δεν είναι ικανός λόγος για να μην προχωρήσει στην παραγγελία, ίσως οι Τούρκοι αξιωματούχοι θα πρέπει να θυμηθούν πως ενάμιση χρόνο πριν η Άγκυρα βρέθηκε στη δίνη μιας ακόμα διπλωματικής κρίσης ακριβώς για την προμήθεια ενός αντίστοιχου – κινεζικού τότε – συστήματος.
Δεδομένης δε της εύθραυστης ισορροπίας στις σχέσεις με τη Ρωσία, μήπως η Άγκυρα θα πρέπει να αναλογισθεί εάν ένα ρωσικό σύστημα θα μπορούσε να την προστατεύσει από τη ρωσική αεροπορική ισχύ; Η Τουρκία δοκίμασε με την Κίνα ανεπιτυχώς. Τώρα είναι έτοιμη να ξαναδοκιμάσει με τη Ρωσία όπως όλα δείχνουν.
Η επιθυμία της Άγκυρας να αποκτήσει ένα αξιόπιστο αντιαεροπορικό – αντιπυραυλικό σύστημα είναι παλαιά. Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά την πρώτη της προσπάθεια, η εβρισκόμενη σε μιας από τις φλεγόμενες περιοχές του πλανήτη Τουρκία, ακόμα δεν διαθέτει τέτοιο σύστημα. Ωστόσο, η ηγεσία της δεν παραιτείται και επιμένει, αλλά μάλλον από λάθος πηγή.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η τουρκική ηγεσία, στρατιωτική και πολιτική θεωρούσε την απόκτηση ενός τέτοιου συστήματος ζωτικής σημασίας ώστε να υπάρχει μια ικανή αντιαεροπορική – αντιπυραυλική ασπίδα πάνω από τη χώρα. Τότε εκφράστηκε η πρόθεση απόκτησης συστημάτων Nike Hercules, αλλά η πρόθεση έμεινε πρόθεση.
Τον Σεπτέμβριο του 2013 σε μια κίνηση που εξέπληξε τους δυτικούς της συμμάχους, η Άγκυρα επέλεξε την κινεζική CPMIEC για την προμήθεια του αντιαεροπορικού της συστήματος, αποκλείοντας τα ρωσικά S-300, τα Patriot και το ευρωπαϊκό SAMP/T.
Οι S-300 αποκλείστηκαν τότε λόγω ιδιαιτέρως υψηλού κόστους απόκτησης.
Πιεζόμενη από το ΝΑΤΟ η Τουρκία διέλυσε το συμβόλαιο με τους Κινέζους και ξεκίνησε συνομιλίες με Ευρωπαίους και Αμερικανούς βάζοντας στο παιχνίδι και το σύστημα MEADS. Όμως και πάλι η Τουρκία εξέπληξε τη Δύση, όταν στις 22 Φεβρουαρίου ο υπουργός Άμυνας, Φικρί Ισίκ, ανακοίνωσε πως διεξάγονται συνομιλίες Άγκυρας – Μόσχας για την απόκτηση του συστήματος S-400.
«Το S-400 φαίνεται ως η καλύτερη επιλογή», είχε πει ο Ισίκ και ο Ερντογάν μετά την συνάντησή του με τον Πούτιν στις 9-10 Μαρτίου στη Μόσχα, είχε δηλώσει ότι «η Ρωσία έριξε σημαντικά την τιμή των S-400» και πως «συνεχίζουμε τη διαπραγμάτευση προσπαθώντας να επιτύχουμε συμφωνία το συντομότερο». Για να καταλήξει: «Αν δεν μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε εντός του πλαισίου του ΝΑΤΟ πρέπει να βρούμε λύση αλλού».
Ακόμα κι αν αφήσουμε στην άκρη το πολιτικό σκέλος της υπόθεσης, περιλαμβανομένου τυχόν εμπάργκο σε υλικό και τεχνογνωσία που αφορά τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα, η ανάπτυξη των S-400 σε τουρκικό έδαφος θα προκαλέσει τεχνικά προβλήματα και στην Τουρκία και στο ΝΑΤΟ.
Κι αυτό διότι περίπου το ήμισυ της τουρκικής ικανότητας επιτήρησης, εξαρτάται από το ΝΑΤΟ. Η Τουρκία μετέχει στο σύστημα Air Defense Ground Environment του ΝΑΤΟ. Χωρίς τη συγκατάθεση της συμμαχίας είναι αδύνατο για την Τουρκία να καταστήσει επιχειρησιακό οποιοδήποτε μη ΝΑΤΟϊκό σύστημα, πόσο μάλλον ένα ρωσικό.
Η Τουρκία προχωρώντας στην προμήθεια των S-400 δείχνει ως πελάτης που επιθυμεί να αγοράσει ένα πανάκριβο, μοδάτο κινητό τηλέφωνο, το οποίο όμως δεν μπορεί να συνδεθεί με κανένα δίκτυο στην περιοχή. Η Τουρκία θα έχει το κινητό τηλέφωνο αλλά όχι τη σύνδεση.
Οι Ρώσοι μπορεί να προσπαθούν να πουλήσουν την ακριβή συσκευή με σύνδεση Wi-Fi, ώστε οι Τούρκοι να νομίζουν πως μπορούν με αυτή να συνδεθούν στο διαδίκτυο. Τι θα συμβεί όμως όταν οι Τούρκοι δεν θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν;
Ακριβώς τα παρακάτω θα συμβούν εάν η Τουρκία προμηθευτεί τα S-400:
>Καθώς η Τουρκία δεν θα έχει πρόσβαση στα ΝΑΤΟϊκά συστήματα οι τουρκικές ΕΔ θα έχουν πολύ περιορισμένη εικόνα στα πολεμικά θέατρα, ώστε το «μακράς ακτίνας» αντιαεροπορικό σύστημα θα καταστεί «μικρό και περιφερειακό».
>Σε περίπτωση σύγκρουσης, το ΝΑΤΟ δεν θα μπορεί να εκτελεί πτήσεις πάνω από την περιοχή ακτίνας ενεργείας των εν λόγω συστημάτων. Έτσι, το σύστημα θα είναι μη χρησιμοποιήσιμο σε περίπτωση σύγκρουσης με τη Ρωσία, το Ιράν ή την Συρία, ενώ σε περίπτωση σύγκρουσης με το Ισραήλ και τη Δύση, δύο συστήματα S-400 δεν θα είναι αρκετά για να προστατευόσουν την Τουρκία.
>Το ΝΑΤΟ κάλυψε την Τουρκία στο παρελθόν βάσει του Άρθρου 5. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η ανάπτυξη συστημάτων Patriot. Όμως το Άρθρο 5 λειτουργεί αμφίδρομα. Τι θα συμβεί αν η Τουρκία χρειαστεί να κληθεί να συμμετάσχει στην άμυνα, ας πούμε, της Εσθονίας από τη Ρωσία;
>Η Άγκυρα βρίσκεται στη φάση της ομαλοποίησης των σχέσεών της με τη Ρωσία μετά την κρίση που προέκυψε από την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 τον Νοέμβριο του 2015. Μόλις μερικούς μήνες πριν Τουρκία και Ρωσία βρέθηκαν στα πρόθυρα εμπλοκής στην Συρία. Σήμερα φαίνεται πως διατηρούν μια εύθραυστη ειρήνη. Τι θα συμβεί υπάρξει νέα εμπλοκή; Πως η Τουρκία θα προστατευτεί από τη Ρωσία με τους S-400;
>Ένα μεμονωμένο αντιβαλλιστικό σύστημα δεν είναι, πραγματικά, σε θέση να αντιμετωπίσει εχθρικούς πυραύλους. Για να καταστούν πραγματικά επιχειρησιακά τέτοια συστήματα χρειάζεται έγκαιρη προειδοποίηση και σύνδεση με δορυφορικά συστήματα επιτήρησης. Η Τουρκία δεν έχει τέτοιες δυνατότητες και βασίζεται στο ΝΑΤΟ για αυτές.
Η Άγκυρα φαίνεται πως θα θελήσει να αγοράσει το κινητό τηλέφωνο χωρίς σύνδεση δίνοντας πολύτιμα χρήματα στη Ρωσία. Ωστόσο με τον τρόπο αυτό δεν θα αποφύγει μια μελλοντική σύγκρουση με τη Ρωσία και σίγουρα δεν βελτιώσει την ασφάλειά της.