Δικηγόρος Αθηνών
Οι εφορίες έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν τα βιβλία των φορολογούμενων και αν υπάρχει κάποια ατασθαλία ή παράβαση, να επιβάλουν πρόστιμο. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να γίνει σε βιβλία και στοιχεία της τελευταίας πενταετίας με βάση τη νομολογία αλλά οι εφορίες με υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται κάθε χρόνο παρατείνουν τον χρόνο παραγραφής των ελέγχων, κάτι που έχει κριθεί αντισυνταγματικό.
Το ΣτΕ, στην υπ’ αριθ. 39/2017 απόφασή του εύστοχα και δίκαια επισημαίνει ότι σε περίπτωση παραβιάσεων του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, όπου τα βιβλία και τα στοιχεία του επιτηδευματία ενδέχεται να χαρακτηρισθούν ως ανεπαρκή ή ανακριβή, με συνέπεια τον εξωλογιστικό προσδιορισμό των ακαθαρίστων εσόδων, πρέπει να κινηθεί η προβλεπόμενη από το άρθρο 30 του ΚΒΣ διαδικασία. Σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία, ο προϊστάμενος της φορολογικής αρχής, υποχρεούται να κοινοποιήσει στον επιτηδευματία έγγραφο όπου θα τον ενημερώνει για τις διαπιστώσεις του ελέγχου που έχει προηγηθεί, στις οποίες στηρίζει την πιθανότητα έκδοσης της καταλογιστικής πράξης, έτσι ώστε ο φορολογούμενος, αν το θελήσει, να ασκήσει το δικαίωμα παραπομπής της υπόθεσης στην προβλεπόμενη αρμόδια επιτροπή.
Η πλειοψηφία του δικαστηρίου, θεωρεί ότι με το τρόπο αυτό παράλληλα, κινείται και η διαδικασία της συνταγματικής επιταγής του άρθρου 20 για την προηγούμενη ακρόαση, καθώς ο επιτηδευματίας καλείται πριν την έκδοση των καταλογιστικών πράξεων να προβάλει τις απόψεις του ενώπιον της φορολογικής αρχής.
Όμως η μειοψηφία, διατύπωσε την άποψη ότι εφ’ όσον γίνεται λόγος για διαφορετικές καταλογιστικές πράξεις (πράξη επιβολής πρόστιμου, χαρακτηρισμός των βιβλίων ως ανεπαρκών και ανακριβών, κ.ά.), ο φορολογούμενος πρέπει να καλείται αυτοτελώς για κάθε καταλογιστική πράξη με την οποία επιβάλλεται σε βάρος του πρόστιμο του ΚΒΣ, φόρος εισοδήματος, ΦΠΑ, κ.λπ., να ασκεί το δικαίωμα της προηγούμενης ακροάσεως, ακόμη και αν τα φορολογικά θέματα τελούν σε συνάφεια μεταξύ τους. Και αυτό, σύμφωνα με την μειοψηφία, προκειμένου ο φορολογούμενος να έχει αυτοτελή και πλήρη επίγνωση των διαφορετικών συνεπειών που μπορεί να έχουν σε βάρος του οι παραβάσεις που του καταλογίζονται, έτσι ώστε να μπορεί να σχεδιάζει την άμυνα του και κυρίως να συνειδητοποιήσει ότι επίκειται σε βάρος του η έκδοση δύο τουλάχιστον αυτοτελών πράξεων με διαφορετικό περιεχόμενο -φορολογικό αντικείμενο.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο προϊστάμενος του Διαπεριφερειακού Ελεγκτικού Κέντρου (ΔΕΚ) Αθηνών μετά από έλεγχο που πραγματοποίησε για τη διαχειριστική περίοδο 1.1. έως 31.12.1998 σε εταιρεία, επέβαλε πρόστιμο 493.015 ευρώ για παραβάσεις του ΚΒΣ και συγκεκριμένα, για την λήψη και καταχώρηση στα βιβλία της τριών εικονικών τιμολογίων.
Η εταιρεία προσέφυγε στα δικαστήρια ισχυριζόμενη ότι πριν την επιβολή του προστίμου δεν τηρήθηκε η Συνταγματική επιταγή της προηγούμενης ακρόασης που προβλέπει το άρθρο 20Σ. Δηλαδή, δεν κλήθηκε να παρέχει εξηγήσεις και να προβάλλει τους ισχυρισμούς της για τα τρία αυτά εικονικά τιμολόγια, που όπως υποστηρίζει δεν είναι εικονικά.
Η υπόθεση έχει παραπεμφθεί στην 7μελή σύνθεση του ΣτΕ, όπου αναμένεται να εκδοθεί και η τελική απόφαση επί του θέματος. Πάντως η μέχρι τώρα έκβαση της υπόθεσης είναι πολύ σημαντική και ουσιαστική, διότι παρέχεται στον φορολογούμενο η δυνατότητα να παρέχει εξηγήσεις, να προσκομίζει αποδεικτικά στοιχεία και έγγραφα των ισχυρισμών του, έτσι ώστε αν έχει πράγματι υπάρχει σφάλμα της διοίκησης να διορθωθεί και να μην κοπεί ή να μειωθεί το τυχόν επιβαλλόμενο πρόστιμο.
Από την άλλη η πλειονότητα των καταλογιστικών πράξεων προστίμων έχουν εκδοθεί χωρίς την τήρηση της βασικής αρχής του Συντάγματος ήτοι της προηγούμενης ακρόασης. Η απόφαση αυτή, ανοίγει τον δρόμο στην ακύρωση των καταλογιστικών αυτών πράξεων εφόσον δεν έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη από το Σύνταγμα αλλά και από τον ΚΒΣ διαδικασία.
Αναστασία Χρ. Μήλιου
Δικηγόρος παρ’Εφέταις Αθηνών
Λεωφ. Μεσογείων 403, Αγία Παρασκευή
Τηλ. 213-0338950, 6945-028153
e-mail: natmil@otenet.gr, www.legalaction.gr