Κάσσανδρος
Ο έλεγχος της διακίνησης του χρήματος που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα δεν
είναι ούτε προσωρινός, ούτε θα επιτρέπει χρήση μετρητών μακροχρόνια .
Φυσικά δεν πρόκειται να περιορισθεί στην Ελλάδα, πηγαίνουμε σε ένα
μέλλον χωρίς μετρητά παγκοσμίως, το οποίο έρχεται πολύ νωρίτερα από ότι
νομίζουμε.
Πρώτα θα εξετάσουμε τα γεγονότα και μετά τις συνέπειες.
Στην Βρετανία το 2016 η χρήση ηλεκτρονικού χρήματος στην κατανάλωση ξεπέρασε την χρήση μετρητών 52 – 48. Φυσικά όλες οι άλλες πληρωμές εκεί γίνονται ηλεκτρονικά
Όπως δείχνει το ανωτέρω γράφημα η χρήση των μετρητών αυξάνεται
ελαφρά σταδιακά στην Ευρωζώνη και στις ΗΠΑ, ο λόγος όμως που συμβαίνει
αυτό στην μεν Ευρωζώνη, είναι διότι κυρίως στον Νότο της οι πολίτες δεν
έχουν εμπιστοσύνη στις Τράπεζες και το κράτος, στις δε ΗΠΑ διότι τα
μετρητά προσφέρουν ανωνυμία που είναι επιθυμητή από ορισμένες τάξεις και
φυσικά από το Έγκλημα, οργανωμένο ή όχι.
Τα κράτη όμως γενικότερα επιθυμούν να ελαχιστοποιήσουν ή και να μηδενίσουν την χρήση μετρητών.
Ήδη από το 1990 η χρήση διαφόρων μορφών μη μετρητού χρήματος άρχισε
να παρουσιάζεται σε διάφορες μορφές πέραν της χρεωστικής και πιστωτικής
κάρτας και εφαρμόζονται διάφορες μορφές ηλεκτρονικών “πορτοφολιών”.
Η χρήση αυτή επεκτάθηκε εθελοντικά σε όλες τις χώρες και αναστράφηκε ελαφρά μετά την κρίση του 2008.
Ήδη πρόσφατα η Κυβέρνηση της Ινδίας εξέπληξε όλους καταργώντας τα
χαρτονομίσματα υψηλής αξίας, ώστε να αναγκασθούν οι πολίτες να κάνουν
διαφανείς και ορατές συναλλαγές, να μειωθεί η μαύρη Οικονομία και το
ξέπλυμα χρήματος. Παρ’ όλη την κοινωνική αναταραχή που αρχικά προκλήθηκε
το μέτρο επιβλήθηκε. Τα οφέλη για τα κράτη είναι προφανή. Δυσκολεύει
πολύ η φοροαποφυγή και η μαύρη Οικονομία και η περιουσία του κάθε πολίτη
είναι επακριβώς γνωστή.
Ταυτόχρονα όμως σημαίνει τον απόλυτο έλεγχο του κράτους στο σύνολο
της περιουσίας του πολίτη, ο οποίος χάνει τον έλεγχο της, αλλά το
κράτος αποκτά και την γνώση του πως, επακριβώς, ο κάθε πολίτης ξοδεύει
τα χρήματα του.
Αυτό ενδεχομένως δίνει στο κράτος υπερεξουσίες που δεν είναι
επιθυμητές ,όπως αρνητικά επιτόκια, έκτακτη φορολόγηση κλπ. είναι όμως
βέβαιο ότι τα πράγματα ωθούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Στην Ευρωζώνη ήδη αποφασίστηκε η παύση έκδοσης χαρτονομισμάτων των
500 ευρώ και αυτός είναι ό τρόπος με τον οποίο οι Κυβερνήσεις θα
επιβάλουν το ηλεκτρονικό μόνο χρήμα, ακυρώνοντας σταδιακά τα μεγάλης και
μεσαίας αξίας χαρτονομίσματα όπου στο τέλος θα υπάρχουν μόνο κέρματα τα
οποία σταδιακά θα καταργηθούν και αυτά.
Ο διακεκριμένος Καθηγητής του Harvard, Kenneth Rogoff, στο νέο του
βιβλίο με τίτλο “Η κατάρα των μετρητών” προτείνει ακριβώς αυτό. Την
σταδιακή κατάργηση των χαρτονομισμάτων. “Τα χαρτονομίσματα έχουν γίνει
ένα μεγάλο εμπόδιο για την ομαλή λειτουργία του παγκόσμιου
χρηματοπιστωτικού συστήματος” γράφει σε αυτό το βιβλίο.
Έχει μια σειρά από σοβαρά επιχειρήματα.
Στο τέλος της δεκαετίας του1990, 60% των κυκλοφορούντων
χαρτονομισμάτων ήταν χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων, μια απαράδεκτη
αναλογία, αφού σπάνια τέτοιας αξίας χαρτονομίσματα χρησιμοποιούνται στις
καθημερινές συναλλαγές. Από τότε το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί στο 80%
σήμερα. 1.34 τρισεκατομμύρια δολάρια είναι εκτός τραπεζικού συστήματος.
Σε ποιά στρώματα είναι κρυμμένα;
Φυσικά όλοι ξέρουμε ότι εκτός από τα στρώματα είναι και σε
χρηματοκιβώτια από την Ελβετία μέχρι τον Παναμά και μεταφέρονται με
βαλίτσες. Ένα εκατομμύριο δολάρια σε χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων
χωράει σε μια τσάντα σουπερμάρκετ. Το ίδιο σε χαρτονομίσματα των δέκα
δολαρίων ζυγίζει εκατό κιλά και ένα εκατομμύριο δολάρια σε
χαρτονομίσματα του ενός δολαρίου ζυγίζει έναν τόνο. Εκτιμάται ότι το
χαρτονόμισμα είναι αιτία φοροδιαφυγής της τάξης του μισού Τρις δολαρίων
στις ΗΠΑ, δηλαδή σχεδόν όσο και το έλλειμμα του Ομοσπονδιακού
Προϋπολογισμού.
Δεν είναι όλα θετικά στην περίπτωση της κατάργησης των
χαρτονομισμάτων. Πρώτα από όλα ο πολίτης μπορεί μόνο να μεταφέρει τα
χρήματα του από μια τράπεζα σε άλλη, δεν μπορεί να έχει φυσική κατοχή
των χρημάτων του.
Αυτό θα οδηγήσει σε χρήση χρυσών λιρών και άλλων χρυσών και αργυρών νομισμάτων, διαμαντιών κλπ.
Η πλέον ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι η περίπτωση του ψηφιακού
νομίσματος όπως αυτό εκπροσωπείται από το bitcoin. Το bitcoin είναι ένα
ψηφιακό κατασκεύασμα που έφτιαξαν το 2008 προγραμματιστές και που στην
ουσία είναι ένα μέσο συναλλαγής, ένα κρυπτονόμισμα χωρίς κεντρική
εκδίδουσα αρχή και όπου οι συναλλαγές γίνονται μεταξύ δυο
συναλλασσομένων ηλεκτρονικά χωρίς την παρεμβολή η χρήση τρίτου, όπως για
παράδειγμα πιστωτικής κάρτας.
Η χρήση του διαδικτυακού αυτού χρήματος αυξάνεται με ταχύτατους
ρυθμούς παρά τις προειδοποιήσεις Κεντρικών Τραπεζών ότι ο
συναλλασσόμενος είναι ακάλυπτος σε ορισμένα σημεία, όπως για παράδειγμα η
επιστροφή χρημάτων και το αυξανόμενο κόστος εμβάσματος.
Μια κεφαλαιώδους σημασίας απόφαση είναι η απόφαση της Αμερικανικής
Επιτροπής Κεφαλαιαγορών (SEC) περί του αν το bitcoin είναι προϊόν που
δικαιούται να εισαχθεί στο Χρηματιστήριο. Η απόφαση αυτή, όταν και αν
είναι θετική, ουσιαστικά θα νομιμοποιεί για πρώτη φορά ένα νόμισμα το
οποίο δεν εξέδωσε μια κεντρική αρχή ούτε καν κάποια αρχή αλλά είναι
προϊόν ελεύθερης αποτίμησης έργου ή υπηρεσίας μεταξύ συναλλασσομένων.
Και μόνο η προσδοκία θετικής απόφασης από την SEC ανέβασε την τιμή του
bitcoin πάνω από την τιμή μιας ουγγιάς χρυσού. Ο συμβολισμός είναι
τεράστιος. Οι επιπτώσεις θα είναι επίσης τεράστιες, με μεγάλες εισροές
κεφαλαίων στην νέα αγορά, όταν θα δημιουργηθεί, και φυσικά θα είναι
προπομπός και άλλων ψηφιακών νομισμάτων. Αυτό, θα επιφέρει τις δικές του
διακυμάνσεις και εκεί βέβαια θα υπάρχουν χαμένοι και κερδισμένοι, αλλά
ίσως θα είναι και ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η κρατική αυθαιρεσία όταν
θα έχουν καταργηθεί τα χαρτονομίσματα.
Η πρόοδος προς την κοινωνία χωρίς μετρητά είναι ταχύτατη και στην
Κίνα. Άνω του 50% των πληρωμών γίνεται στην Κίνα ηλεκτρονικά και ο
ρυθμός αύξησης παγκοσμίως των ηλεκτρονικών πληρωμών είναι 40% ετησίως. Η
Κίνα έφτασε στην 4η θέση παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ Ευρώπη και Βραζιλία.
Η πλέον εντυπωσιακή κίνηση είναι αυτή της Νότιας Κορέας η οποία ,όπως
δήλωσε η Κεντρική της Τράπεζα, στοχεύει να είναι μια κοινωνία χωρίς
μετρητά το 2020.
Οι κινήσεις αυτές αν πετύχουν θα επιτρέψουν στο κράτος να έχει πολύ
περισσότερο ρυθμιστικό και παρεμβατικό ρόλο στην ζωή μας. Είναι όμως και
ο μόνος τρόπος για να ελεγχθούν οι κυκλικές κρίσεις που μαστίζουν την
Κοινωνία παγκοσμίως και ίσως έτσι σωθούμε, αν προλάβουμε, από την
“Μητέρα των Κρίσεων” που έρχεται.