Η νοητική λειτουργία διείδε και τα πλέγματα της κοσμικής δραστηριότητας, όπως διαβλέπει τον τρόπο λειτουργίας του νοητικού μηχανισμού, χωρίς ο θετικός λογισμός να είναι σε θέση να προσεγγίσει την αλήθεια του προβλήματος αυτού, ακόμη και με στοιχειώδη τρόπο.
Η συνέπεια στη νοητική δημιουργία δίδει το κύρος και την αξία, αδιάφορα αν η προσέγγιση γίνεται με τις αισθήσεις ή με τον μηχανισμό της δημιουργικής φαντασίας, που εδρεύει αποκλειστικά στον εγκέφαλο. Και αποκαλύπτει τον ειρμό των κοσμικών συσχετίσεων με τους ερεθισμούς του εξωτερικού κόσμου και τη λογική διαδικασία που ακολουθεί.
Ετσι αποδεικνύεται όχι μόνο η ενότητα του κόσμου, αλλά ακόμη και η ενότητα του λογισμού του κόσμου.
Στη μεγάλη περιοχή της φιλοσοφικής σκέψης, την κεντρική θέση κατέχει ο μεταβολισμός της σκέψης αυτού του φαινομένου, που από την απεραντοσύνη του κόσμου δίδει στην ανθρώπινη ατομικότητα ιδιαίτερη υπόσταση, συνείδηση του έξω και του έσω κόσμου.
Η συνείδηση είναι ο εξοπλισμός του ατόμου για την εκπλήρωση ενός προορισμού, που νοείται ή δεν νοείται, είναι δε στην ολοκλήρωσή της και βούληση. Η βούληση είναι ο μάρτυρας της συνείδησης. Είναι ο ήχος που μαρτυρεί την παρουσία της κρούσης ή της αρμονίας της κρούσης.
Το κεντρικό αυτό πρόβλημα τοποθετείται στις μεγάλες του γραμμές σαν αναζήτηση και σαν ανάγκη να προσδιοριστεί ο χαρακτήρας ή η ποιότητα της σχέσης μεταξύ απεραντοσύνης και συγκεκριμένου, μεταξύ του κόσμου και της ατομικότητας.
Η χρησιμοποίηση της φράσης "μεταβολισμός της σκέψης" είναι αδόκιμος, γιατί η σκέψη ουσιαστικά δεν είναι προιόν μεταβολισμού, όπως γίνεται στην πέψη, που έχουμε μια πρώτη ύλη που μεταβάλλεται σε ενέργεια. Στην περίπτωση του εγκεφάλου παρατηρούμε μια λειτουργία που στηρίζεται στην παρουσία ενός οργάνου και στο μέσο που τον τροφοδοτεί για να λειτουργήσει.
Υπάρχει βέβαια μια ιδεατή αναλογία και για χάρη της χρησιμοποιείται ο όρος "μεταβολισμός της σκέψης", ενώ πραγματικά δεν υπάρχει μεταβολισμός στην περίπτωση του εγκεφάλου. Σε ένα πραγματικό μεταβολισμό παρακολουθούμε βήμα προς βήμα την αλλαγή και τη διαδοχή των φάσεων και είμαστε σε θέση να μετρήσουμε την ενέργεια και τα αποτελέσματά της.
Στην εγκεφαλική όμως περίπτωση δεν υπάρχει τέτοια βάση και αυτή είναι ακριβώς η αιτία για να πελαγοδέρνει η διανόηση επί χιλιετηρίδες, προσπαθώντας να βρει τον μίτο αυτόν της Αριάδνης που να οδηγεί στο φωτισμό της λειτουργίας και στην εξακρίβωση των αρχών και των δεσμών της.