Η βασική κατάσταση είναι εκείνη κατά την οποία ο άνθρωπος βρίσκεται σ' επαφή με τους άλλους ανθρώπους. Η αποκλειστική και μεμονωμένη κατάσταση ενός ατόμου έχει αξία όταν ερευνάται η ανατομία και η φυσιολογία του, ενώ όταν αποκόπτεται και μελετάται μακριά από τις σχέσεις που έχει με τον άλλο κόσμο, καταντά να είναι ουτοπιστική και να μην έχει καμία αντικειμενική αξία.
Η πραγματικότητα είναι η κοινωνία των ανθρώπων και οι εξαρτήσεις που έχουν απ' αυτή. Ο άνθρωπος επίσης είναι δημιούργημα του εξωτερικού κόσμου και η αποκοπή του απ'αυτόν δεν μπορεί να οδηγήσει στην αποκάλυψη αληθινών σχέσεων και στην εξαγωγή αληθινών συμπερασμάτων.
Είναι φανερή η θέση που παίρνουμε απέναντι στο γνωσιολογικό πρόβλημα. Η θέση αυτή δεν είναι αποκλειστική και δεν μπορεί να υπαχθεί σ' ένα σαφή τύπο από τους γνωστούς που έχουν διατυπωθεί και τύχει επεξεργασίας. Ούτε ο ορθολογισμός ή η εμπειρία, ούτε η ενόραση ή ο ιδεαλισμός ερμηνεύουν με αυτοτέλεια τη διαδικασία της σκέψης.
Γιατί μετρώντας με τα ίδια μέτρα και σταθμά που μετρούμε άλλες οντότητες και επαληθεύοντας την ορθότητα των συλλογισμών, παρατηρούμε πόσο η ατομική ζωή μεταβλήθηκε. Γιατί ενώ ξεκίνησε από μια θέση που δεν απέχει πολύ από την απόλυτη φυσιολογική θέση ενός ζωντανού οργανισμού, έπαθε τόσες μετατροπές και μεταβολές, επηρεαζόμενη από εξωτερικά κατ'εξοχήν αίτια, που κατέλυσαν την ατομικότητα της, ώστε να υπηρετεί τώρα με μια αφάνταστη πλαστικότητα άλλες αρχές και αντιλήψεις, τέλεια αντίθετες από τις αρχικές.
Εχει άλλωστε αναγνωριστεί ότι η έννοια της εξέλιξης αποτελεί τη βάση και την προυπόθεση κάθε ύπαρξης. Το θεμελιώδες ερώτημα αφορά τη γέννηση των αποφάσεων, την κατεύθυνση και τις επιδιώξεις. Υπάρχει άραγε καθοριστικός γνώμονας της πορείας, πως εν τοιαύτη περιπτώσει δημιουργείται και πως λειτουργεί;
Το άνθισμα των σκέψεων είναι τυχαίο και απροσδιόριστο ή είναι αποτέλεσμα λογισμών που ξεφεύγουν τη συνείδηση και που η εμφάνισή τους προδίδει την ύπαρξη νόμων και καθοριστικών κανόνων; Η άποψη αυτή δεν σχετίζεται με την αναγκαιότητα και την προσδιοριστική λειτουργία, γιατί πρέπει πριν αποφανθούμε για το μέσο αυτό, πρέπει να καθορίσουμε το χαρακτήρα αυτής της λειτουργίας και έπειτα το μέσο της πραγματοποίησης της.
Σε μια γενική διατύπωση θα τολμούσαμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι κάθε λειτουργία οιασδήποτε μορφής είναι θεμελιωμένη στο δυισμό των αντιθέσεων με τις ποικίλες αποχρώσεις που φανερώνουν τις δράσεις και τις αντιδράσεις της ψυχής.