Μια άκρως σημαντική αποκάλυψη κάνει η εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ της Κύπρου. Αποκαλύπτει την άκρως απόρρητη έκθεση του κυβερνήτη του υπουβρυχίου ΓΛΑΥΚΟΣ από την οποία προκύπτει ότι η τουρκική απόβαση στην Κύπρο θα μπορούσε να είχε αποτύχει, αν η Αθήνα είχε αποφασίσει να εμπλακεί διά των υποβρυχίων «Γλαύκος» και «Νηρεύς». Τα οποία εστάλησαν δυο φορές στην περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου και δυο φορές ανακλήθηκαν για λόγους που μεν εικάζονται, αλλά παραμένουν ουσιαστικώς άγνωστοι μέχρι σήμερα.
Από: militaire.gr
Η άκρως απόρρητη έκθεση του κυβερνήτη του υποβρυχίου «Γλαύκος», πλωτάρχη Βασίλειου Γαβριήλ, ρίχνει φως σε σημαντικά γεγονότα και αποκαλύπτει την ανεπάρκεια της τότε χουντικής στρατιωτικής ηγεσίας και ιδιαιτέρως του αρχηγού Ναυτικού αντιναύαρχου Πέτρου Αραπάκη. Ο «Π» παρουσιάζει σήμερα την άκρως απόρρητη έκθεση του πλωτάρχη Β. Γαβριήλ, στην οποία επισυνάπτονται και τα σήματα που η Διοίκηση Υποβρυχίων είχε αποστείλει. Πολύ σημαντικά είναι και τα συμπεράσματα του Β. Γαβριήλ που επισυνάπτονται στην έκθεση, τα οποία καταδεικνύουν ότι τα πληρώματα των δύο υποβρυχίων ήταν έτοιμα να προκαλέσουν σημαντικά πλήγματα στον τουρκικό στόλο, αλλά ποτέ δεν πήραν τέτοια διαταγή.
Τους έδωσαν στεγνά
Στις 19 Ιουλίου 1974 και ενώ τα υποβρύχια του ελληνικού στόλου «Κατσώνης», «Νηρεύς», «Γλαύκος», «Πρωτεύς» και «Τρίτων» έχουν αποπλεύσει από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνας, η Διοίκηση Υποβρυχίων ενημερώνει με το σήμα DY 541 το ΝΑΤΟ και συνεπώς και την Τουρκία. Τα υποβρύχια «Γλαύκος» και «Νηρεύς» είχαν οδηγίες να πλεύσουν προς την Κύπρο και να λάβουν θέσεις μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου στα ανατολικά και τα δυτικά της Κερύνειας. Ο πλωτάρχης Βασίλης Γαβριήλ, στην άκρως απόρρητη έκθεσή του, στα συμπεράσματά του επισημαίνει: «Ανεξαρτήτως υποχρεώσεως της ΣΥΒ ως προς την έκδοση SUBNOTE (DY541) τούτο δεν έπρεπε να εκδοθεί, διότι ούτως καθίστατο γνωστόν εις τους Τούρκους η περίπου θέσις των υποβρυχίων».
Με απλά λόγια, ενώ τα υποβρύχια θα αναζητούσαν στόχους (τουρκικά πλοία) για να τα πλήξουν, τα τουρκικά πλοία θα γνώριζαν πού βρίσκονται τα ελληνικά υποβρύχια, και βεβαίως δεν θα τα ανέμεναν με ανθοδέσμες για να τα υποδεχθούν. Το γιατί εστάλη αυτό το σήμα παραμονή της εισβολής κα ώρα 13:50 ουδείς το εξήγησε.
Έτοιμοι για ναυμαχία
Ο Βασίλης Γαβριήλ αναφέρει ακόμα στην απόρρητη έκθεσή του ότι την 21η Ιουλίου ενώ έπλεε προς την Κύπρο έκανε εκτίμηση της κατάστασης που θα αντιμετώπιζε. «Υπελόγισα ότι αι τουρκικαί δυνάμεις αι οποίαι θα μοι απησχόλουν θα ήσαν, κατά εν τη μετακίνησην (TRANSIT) του Υποβρυχίου περίπου 4 υποβρύχια και εγγύς της Κύπρου περίπου 10 αντιτορπιλλικά, εξαιρουμένων βεβαίως των τουρκικών μεταγωγικών ως και των πλοίων επιφανείας και υποβρυχίων εταίρων κρατών». Και συνεχίζει ο Βασίλης Γαβριήλ: «Ως εκ τούτου έπλευσα νοτιώτερον και εσκόπευα όπως εκτελέσω προσγείωσιν εις Κάβον Αρναούτη της Κύπρου και εν συνεχεία πλέων εγγύς των ακτών μέχρις του τομέως περιπολίας θα επιτιθέμην εναντίον παντός τουρκικού αντιτορπιλλικού και μεγάλου μεταγωγικού. Αντικειμενικός μου σκοπός κυρίως ήτο όπως διέλθω εκ του λιμένος της Κυρηνείας ένθα και θα έβαλον τας τορπίλλας εναντίον παντός στόχου ευρισκομένου εκεί και ανεξαρτήτως εθνικότητος. Όσον αφορά τα τουρκικά αντιτορπιλλικά τα οποία τυχόν θα συναντούσα κατά το TRANSIT, είχα αποφασίσει να τους επιτεθώ εφόσον διήρχοντο εις απόστασιν μικροτέρα των 10.000 υάρδων και υφίστατο πιθανότης εντοπισμού μου, δεδομένου ότι επίστευσα πως εφ’ όσον εντοπιζόμην υπό τουρκικού αντιτορπιλλικού θα μοι επιτίθετο. Εις τον τομέα περιπολίας μου και ανεξαρτήτως της λήψεως διαταγής ενάρξεως ΠΥΡ είχον αποφασίσει όπως επιτίθεμαι εναντίον οιασδήποτε εθνικότητος πλοίου, κατά προτεραιότητα αντιτορπιλλικών, καθόσον η αναγνώρισης της εθνικότητος ενός στόχου, ιδίως εν νυκτί, αποτελεί ουτοπία». Το υποβρύχιο «Γλαύκος», ενώ βρισκόταν 85 ναυτικά μίλια από την Κύπρο, στις 21 Ιουλίου πήρε εντολή στις 9:30 το βράδυ με το σήμα ΑΝ4658 να επιστρέψει στη Ρόδο.
Δεύτερη προσέγγιση στην Κερύνεια
Και ενώ τα υποβρύχια «Γλαύκος» και «Νηρεύς», με κυβερνήτες τους Βασίλη Γαβριήλ και Ιωάννη Παναγιωτόπουλο, επέστρεψαν στη Ρόδο, έλαβαν νέο σήμα στις 22 Ιουλίου στις 7:30 το απόγευμα (ΑΝ4724) να ξαναπλεύσουν προς την Κύπρο. Οι εντολές που είχαν λάβει ήταν να μην επιτεθούν εναντίον των Τούρκων αν πρώτα δεν λάμβαναν οδηγίες. Θα μπορούσαν ωστόσο να ανοίξουν πυρ αν εντοπίζονταν και δεχόντουσαν επίθεση. Ο πλωτάρχης Βασίλης Γαβριήλ σημειώνει στην έκθεση ότι και πάλι αποφάσισε να επιτεθεί. Ωστόσο, όταν έφτασε μια ανάσα από τα τουρκικά σκάφη, στα 45 ναυτικά μίλα από την Κύπρο στις 23 Ιουλίου στις 7:00 το απόγευμα, διατάχθηκε να επιστρέψει και πάλι πίσω στη Ρόδο. Ο ίδιος καθυστέρησε 6 ώρες να απαντήσει πως έλαβε το σήμα, καθώς προβληματιζόταν για το τι έπρεπε να πράξει. Όταν υπήρξε η ενημέρωση ότι επετεύχθη εκεχειρία και τερματίστηκαν οι πολεμικές επιχειρήσεις, επέστρεψε και πάλι στη Ρόδο καθώς υπήρχαν πληροφορίες για ενδεχόμενο χτύπημα των Τούρκων σε ελληνικό νησί.
Τρίτο «πήγαινε-έλα»
Στη δεύτερη φάση της εισβολής τον Αύγουστο του 1974, όταν οι Τούρκοι πια είχαν φτιάξει ισχυρό προγεφύρωμα και έλεγχαν την Κερύνεια και τη γύρω περιοχή, η κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να στείλει και πάλι στην Κύπρο τα υποβρύχια «Τρίτων» και «Πρωτεύς». Το σήμα ΑΝ140600/8 δόθηκε στις 14 Αυγούστου στις 5:00 το πρωί. Τα υποβρύχια ξεκίνησαν και όταν στις 21:50 το βράδυ έπλεαν προς την Κύπρο, πήραν νέο σήμα (ΑΝ5931) να επιστρέψουν και πάλι πίσω. Ήταν η τρίτη φορά που η Αθήνα αποφάσιζε να εμπλακεί σε επιχειρήσεις στην Κύπρο με τα σύγχρονα για την εποχή υποβρύχια που διέθετε ο ελληνικός στόλος και για τρίτη φορά δίσταζε.
Θα άλλαζε η ιστορία
Ο πλωτάρχης Γαβριήλ στην απόρρητη έκθεσή του δεν αφήνει πολλά περιθώρια παρανόησης για το πώς θα μπορούσε να αλλάξει η μοίρα της Κύπρου, αν δεν διέκοπτε η Αθήνα την επιχείρηση των υποβρυχίων προς της Κύπρο. Γράφει: «Κατά τη μετακίνησην του Υποβρυχίου προς Κύπρον, ήμουν πεπεισμένος ότι εφ’ όσον δεν διεκόπτετο ο πλους και ανελάμβανα δράσιν ομού μετά του υποβρυχίου ‘Νηρεύς’, αι απώλειαι τα οποιας θα επιφέραμεν εις τον εχθρόν θα ήσαν τόσαι ώστε να ηναγκάζετο να ματαιώσει την αποβίβασιν».
Το υποβρύχιο «Γλαύκος» από τις 16 Ιουλίου είχε φορτώσει 6 τορπίλες SST-4, συν 4 τορπίλες ΜΚ37.2 και ακόμα 3 τορπίλες ΜΚ37.3. Συνολικά μετέφερε 13 τορπίλες και κατά τους υπολογισμούς θα μπορούσε να βυθίσει, ακόμα και με ποσοστό επιτυχίας 50%, έξι έως επτά τουρκικά πλοία και άλλα τόσα το υποβρύχιο «Νηρεύς». Κάτι τέτοιο θα σήμαινε περιορισμό των στρατευμάτων των Τούρκων στην Κύπρο, πλήγμα στο γόητρο και αλλαγή σχεδίων.
Έγνοια ο Λ. Χανδρινός
Μια ακόμα πτυχή της αποστολής του υποβρυχίου «Γλαύκος» στην Κύπρο ήταν η σχέση του κυβερνήτη πλωτάρχη Βασίλη Γαβριήλ με τον κυβερνήτη του αρματαγωγού «Λέσβος» πλωτάρχη Λ. Χανδρινού. Ο Χανδρινός ήταν παντρεμένος με την αδελφή του Γαβριήλ, Αμαλία, και εκ των πραγμάτων στη σκέψη του κυβερνήτη του «Γλαύκος» ήταν και η τύχη του Χανδρινού, ο οποίος είχε εμπλακεί με τον βομβαρδισμό του τουρκικού θύλακα στον Μούτταλλο της Πάφου. Ο Γαβριήλ, όταν έμαθε πως ο Χανδρινός με το «Λέσβος» βομβάρδισε τον Μούτταλλο, είπε στο πλήρωμά του: «Ελπίζω να του κόψει να κατευθυνθεί προς την Αίγυπτο για να γλυτώσει». Πραγματικά ο Χανδρινός κινήθηκε προς την Αίγυπτο και μπήκε μέσα σε σχηματισμό του 6ου Αμερικανικού Στόλου, ο οποίος τον προστάτευσε από τους Τούρκους.
Ο «Π» στην έκδοση της επόμενης Κυριακής θα δημοσιεύσει αυτούσια αποσπάσματα από το πολεμικό ημερολόγιο του πλωτάρχη Ελευθέριου Χανδρινού, στο οποίο περιγράφει την εμπλοκή του αρματαγωγού «Λέσβος» στις επιχειρήσεις του Ιουλίου του 1974 στην Κύπρο.
Πρώτη φορά τηλεόραση σε κατάδυση
Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της άκρως απόρρητης έκθεσης του πλωτάρχη Β. Γαβριήλ είναι αυτό που αφορά την παρακολούθηση του διαγγέλματος του Κωνσταντίνου Καραμανλή την επόμενη ημέρα της επιστροφής του από το Παρίσι στην Αθήνα. Όπως σημειώνει «[…] το πλήρωμα του υποβρυχίου παρακολούθησε εν καταδύσει μέσω της τηλεοράσεως το διάγγελμα του Πρωθυπουργού κ. Καραμανλή. Ως κεραία εχρησιμοποιήθη ο ιστός UHF και ήτο η πρώτη φορά καθ’ ην ελληνικόν υποβρύχιον είδεν εν καταδύσει τηλεόρασιν».
Πλωτάρχης Γαβριήλ:
«Κατά τη μετακίνησην του Υποβρυχίου προς Κύπρον, ήμουν πεπεισμένος ότι εφ’ όσον δεν διεκόπτετο ο πλους και ανελάμβανα δράσιν ομού μετά του υποβρυχίου ‘Νηρεύς’, αι απώλειαι τα οποιας θα επιφέραμεν εις τον εχθρόν θα ήσαν τόσαι ώστε να ηναγκάζετο να ματαιώσει την αποβίβασιν».