Ονομάζομαι Σταύρος Παπαϊωάννου. Είμαι απόστρατος λοχαγός καταδρομών και τον Ιούλιο του 1974 υπηρετούσα στη Β' Μοίρα Καταδρομών στη Θεσσαλονίκη, ως επιλοχίας. Η μοίρα μας ήταν εκείνες τις μέρες, διασκορπισμένη, σε άδειες κυρίως και σε θαλασσία εκπαίδευση, όταν έγινε η τουρκική εισβολή, τα χαράματα του Σαββάτου, 20 Ιουλίου και λάβαμε διαταγή να συγκεντρωθούμε.
Από: tvxs.gr - Απόστολος Διαμαντής
Γύρω στο μεσημέρι συγκεντρωθήκαμε άρον- άρον, χάρις στις ηρωϊκές προσπάθειες του διοικητού μας συνταγματάρχη Σβώλη και μπήκαμε σε 4 boeing της Ολυμπιακής με κατεύθυνση την Κύπρο. Προσγειωθήκαμε στη Σούδα για ανεφοδιασμό. Μισοκοιμόμουν στο κάθισμα, καθότι πολύ κουρασμένος από την αϋπνία και ξαφνικά αισθάνθηκα το αεροσκάφος να κινείται ανώμαλα, σαν να πέφτει σε λακούβες. Άκουσα δυνατές φωνές και αυτοκίνητα να τρέχουν και μετά από έντονους κλυδωνισμούς το αεροσκάφος σταμάτησε σε ένα χωράφι, έχοντας βγει από τον αεροδιάδρομο. Όπως έμαθα εκ των υστέρων είχαν βγει τα τσοκ από τις ρόδες και το αεροπλάνο κινήθηκε ανεξέλεγκτα και βγήκε εκτός αεροδιαδρόμου.
Οι βλάβες ήταν σημαντικές και έτσι η μοίρα υποχρεώθηκε να περιμένει μέχρι την επόμενη μέρα, Κυριακή, πλήν όμως λάβαμε διαταγή να επιστρέψουμε στη Θεσσαλονίκη, διότι στο μεταξύ είχε χτυπηθεί το αεροδρόμιο της Λευκωσίας και δεν μπορούσαν να προσγειωθούν πλέον με ασφάλεια πολιτικά αεροσκάφη.
Όταν επιστρέψαμε στη Θεσσαλονίκη, μάθαμε πως ο αρχηγός των Ενόπλων Δυάμεων στρατηγός Μπονάνος έδωσε διαταγή στην Α Μοίρα Καταδρομών που είχε έδρα την Κρήτη, να σταλεί στην Κύπρο με στρατιωτικά αεροσκάφη τύπου Νοraltas. Δυστυχώς κατέπεσε ένα από φίλια πυρά, αλλά ωστόσο η Α μοίρα κατάφερε εν τέλει, παρά την καθυστερημένη της άφιξη, παρότι δεν ήταν δυνατόν να φτάσει πια στην Κερύνεια, τουλάχιστον να υπερασπίσει αποτελεσματικά το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, υπό τις διαταγές του διοικητού της Παπαμελετίου.
Ωστόσο το κακό είχε γίνει. Οι τούρκοι ήδη είχαν πετύχει να δημιουργήσουν προγεφυρώματα και να καταφέρουν τη Δευτέρα να αποβιβάσουν και νέες δυνάμεις. Εάν η μοίρα μας είχε φτάσει εγκαίρως, το Σάββατο το βράδυ, τότε πιθανόν, μαζί με την Α μοίρα καταδρομών και την Εθνική Φρουρά, να είχε αποτραπεί το δεύτερο κύμα εισβολής.
Το περίεργο συμβάν του ατυχήματος στη Σούδα, κατά τη γνώμη μου είναι πολύ πιθανόν να οφείλεται σε δολιοφθορά. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι καθόλου ασφαλές, από στρατιωτική άποψη να δίδεται εντολή σε πιλότους της πολιτικής αεροπορίες να μεταφέρουν δυνάμεις για πολεμικές επιχειρήσεις.
Συσχετίζοντας όλα τα σχετικά γεγονότα εκ των υστέρων καταλήγω στο συμπέρασμα πως ήταν δυνατή η απόκρουση της τουρκικής εισβολής, υπό την προϋπόθεση πως οι ελληνικές δυνάμεις θα ενεργούσαν με σχεδιασμό και ταχύτητα. Πράγμα που δεν έγινε. Είναι απορίας άξιο πως αγνοήθηκαν οι αναφορές του αντιναύαρχου Κουρούπη ότι παρατηρείται συγκεντρωση και κίνηση του τουρκικού πολεμικού στόλου προ την Κύπρο, και είναι επίσης παράξενο που οι αρχηγοί του ναυτικού και της αεροπορίας, Αραπάκης και Παπανικολάου δεν έστειλαν για την υπεράσπιση της Κύπρου τα υποβρύχιά μας Νηρέας και Γλαύκος καθώς και τα Φάντομ. Και είναι επίσης αξιοπερίεργο πως δεν εκτελέστηκε ποτέ η εντολή του στρατηγού Μπονάνου για επίθεση των ελληνικων χερσαίων δυνάμεων στον Έβρο.
Προσωπικά πήγα ως εθελοντής στην Κύπρο, στις 10 Αυγούστου, λίγες μέρες πριν την δεύτερη εισβολή και έλαβα μέρος στις επιχειρήσεις, διαπιστώνοντας πολλές πράξεις ηρωϊσμού, όπως του νεαρού ταγματάρχη Αλευρομάγειρου, που απέτρεψε την κατάληψη της Λευκωσίας.
Ωστόσο, οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με ατομικές πράξεις ηρωϊσμού, αλλά με σχεδιασμό. Και ο πόλεμος εκείνος μπορούσε ασφαλώς να κερδηθεί, εάν η τότε πολιτική ηγεσία είχε ενεργήσει αποφασιστικά, αγνοώντας τις παραπλανητικές πληροφορίες πως οι τούρκοι θα επιχειρούσαν απλώς μιαν επίδειξη δύναμης και όχι μια εισβολή και κατοχή.
* Σταύρος Παπαϊωάννου, λοχαγός καταδρομών, και διά την αντιγραφήν, Απόστολος Διαμαντής.