Του Στέλιου Συρμόγλου
...Μπροστά σ' ένα μέτρο, έμφυτο και απόλυτο της ανθρώπινης υπόστασης, σαν μέτρο σύγκρισης των δράσεων και των επιτευγμάτων του ανθρώπου.
Είχαν τεθεί σκοποί που δεν πραγματοποιήθηκαν;
Θα απαντήσει ο άνθρωπος, βέβαια, για τον οποίον πιστεύεται γενικά ότι είναι το ίδιο πράγμα με τον άλλο κόσμο, τον θεώμενο και αισθανόμενο, γιατί αλλιώς πρέπει να δείξουμε ότι διαφέρει, σε τι διαφέρει και προπαντός ποιοι είναι οι νόμοι που διέπουν την υπόστασή του.
Πρώτα απ' όλα έχει μια αντικειμενική υπόσταση, αυτή που ισχύει για κάθε ον, που προηγήθηκε του υποκειμενικού του βιώματος. Το υπόστρωμα που πηγάζει από την αρχική του καταγωγή, πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν ο ψυχικός και ο πνευματικός κόσμος, το ξεχωριστό και προνομιακό στην ανθρώπινη φύση που σχηματίζουν τον τρίποδα της υπόστασης του.
Και μπορεί να λεχθεί ότι τον απαρτίζουν, πρώτα οι σκέψεις που δημιουργούνται όταν θεάται και ενεργεί στον εξωτερικό κόσμο. Δεύτερον όταν διαλογίζεται τον ίδιο τον εαυτό του και το τρίτο πεδίο, που είναι οι αλληλοεπήρειες των δύο κόσμων.
Η τομή αυτή είναι που δημιουργεί τις μεγαλύτερες δυσχέρειες. Αυτή η διάκριση εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου είναι παλιά και έχει γεννηθεί από μια προκατάληψη, που δεν είναι εύκολο να κατανικηθεί, γιατί θεμελιώθηκε σ' άλλες βάσεις που υποχρεώθηκαν να βαστούν κι αυτή την προκατάληψη, ενώ μπορούσε να λείψει χωρίς να κλονιστούν τα θεμέλιά της.
Το εξωτερικό πεδίο έχει εισχωρήσει στο άτομο,όπως εξωτερικεύεται και έχει διεισδύσει και το ανθρώπινο πεδίο στον έξω από τον άνθρωπο κόσμο. Το εξωτερικό πεδίο είναι η γνώση του κόσμου, η βιολογική θέση του ανθρώπου που σχηματίζεται με την επήρεια αυτού του παράγοντα, που είναι ανεξάρτητη μεταβλητή.
Και προς την οποία βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο για να την μεταβάλλει, να την κατανικήσει. Αυτή έχει δημιουργήσει το υπόστρωμα του ανθρώπινου βίου και πάνω σ' αυτή έχει κτιστεί ο ψυχικός και ο πνευματικός βίος, που είναι μια άλλη βιολογική κατάσταση.
Η τελική υπόσταση είναι η δημιουργία της κοινωνίας. Η μεγαλύτερη πρόοδος στην οποία βασίζεται ο πολιτισμός.