Ολοι οι πολιτισμοί έχουν τα ίδια στοιχεία, γιατί το πνεύμα λειτουργεί με παραλλαγές βέβαια, αλλά με σταθερότητα και με τα ίδια φαινόμενα σ' όλες τις περιπτώσεις. Η καταγωγή και το ξεκίνημα δείχνουν καθαρά ότι η πηγή δεν είναι η λογική. Η πηγή είναι η έμφυτη ιδέα, η ενόραση, η έμπνευση, η άλογη, η συναισθηματική δράση.
Στη στοιχειώδη εκδήλωση η δράση είναι αυτή που ευχαριστεί ή δυσαρεστεί, που χαροποιεί ή φέρει την λύπη. Στις μακρινές περιοχές του χρόνου υπάρχει το Διονυσιακό πνεύμα, το ανεξέλεγκτο, το όργιο που εγκυμονεί μια απρόβλεπτη και ανυπολόγιστη εξέλιξη. Το Απολλώνιο φως, η αρμονία ήρθε αργότερα με την νίκη των θεών της λογικής.
Πρώτα φανερώθηκαν οι ηθικές ιδέες για την οικογένεια και τις ανθρώπινες σχέσεις. Η Τραγωδία του Οιδίποδα είναι η μακρινή απήχηση των δεινών που φέρει η αιμομιξία. Ετσι σαν πρώτο στοιχείο των πολιτισμών είναι η θρησκευτική πράξη, που θέτει την ανθρώπινη συνείδηση αντίκρυ στον κόσμο, στην κοσμική λογική. Κι έτσι η ανθρώπινη συνείδηση κατάγεται απευθείας από το σύμπαν, το Θεό του καθενός.
Απέναντι στη δύναμη της καταστροφής και της επιβολής στέκονται τα συναισθήματα του οίκτου και της συμπόνοιας. Είναι το πραυντικό της ψυχής που φέρνει το σταμάτημα της καταστροφής. Μια άλλη αυθόρμητη δύναμη γεννιέται για την εξισορρόπηση, που βασιλεύει σ' όλα τα πεδία του κόσμου. Είναι η αντίθεση σε κάθε δράση.
Στη φάση αυτή η ιδέα της ατομικότητας που βρίσκεται στην απόλυτη εκδήλωσή της δεν διαφέρει από ένα ανόργανο στοιχείο που δεν αναγνωρίζει τίποτα πλην του εαυτού του. Στη συνέχεια αναγνωρίζεται και εντυπώνεται η λογική της οικονομίας, που διέπει τη φυσική πορεία του κόσμου, η καλλιέργεια των φυτών και ο πολλαπλασιασμός των ζώων.
Γεννιέται η ιδέα του Θεού σαν εύνοια και σαν τιμωρός της ανθρώπινης δράσης, εκείνης που δίδει ασφάλεια και εκείνης που βλάπτει. Αρχίζει η σύνθεση της ανθρώπινης κοινωνίας. Αρχίζει η εμφάνιση των πολιτισμών. Οι ιδέες του δικαίου, της ανταπόδοσης είναι φυσικές έννοιες, υποχρεωτικές, αυτόματες, αυθόρμητες που παρακολουθούν ακόμη και την ύλη σε μια αέναη σύνθεση και αποσύνθεση σ΄ όλες τις υποστάσεις και εκδηλώσεις.
Η αρχή είναι αυτόματη, αυθόρμητη πηγαία έμπνευση, χωρίς καμία πνευματική επεξεργασία και ακολούθησε αργότερα η συμπλήρωση με την πνευματική καλλιέργεια που η προσφορά της ήταν προσφορά της πείρας και της κρίσης του αποτελέσματος.
Η φιλοσοφία βρέθηκε σε μεγάλη αδυναμία να θεμελιώσει και να συνδέσει a priori ιδέες με πρακτικές κατευθύνσεις. Ο κόσμος κινήθηκε από τις έμφυτες ιδέες που είναι απαύγασμα της οργανικής δομής και λειτουργίας της ανθρώπινης φύσης.
Η σύνδεση ιδεών και πράξεων υπήρξε, αν μη αδύνατη, τουλάχιστον ατελής και ακαθόριστη στο παρελθόν, όσες φορές ο δρόμος που ακολουθήθηκε στηρίχθηκε στους μηχανισμούς της νόησης, που η εξιχνίασης τους ήταν προβληματική αντί να αρχίσει από εκεί που τελείωνε όλη η πνευματική διαδικασία.
Ο κίνδυνος να πλανηθεί η σκέψη υπήρχε και στην περίπτωση αυτή της εκλογής μιας αλήθειας από τις πολλές του τέρματος που δεν θα ανταποκρινόταν και δεν θα εξέφραζε τη φυσική και βέβαιη αλήθεια που αναζητούσε και αναζητεί ο άνθρωπος.