 |
| Ο Ερντογάν με τον Αρχηγό του Γεν. Επιτελείου στρατηγό Χουλούσι Ακάρ. |
Μετά από μήνες εικασιών, ο Τούρκος Αρχηγός του Γεν. Επιτελείου Χουλούσι Ακάρ διασώθηκε στην ανανέωση της ηγεσίας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων την Τετάρτη, κατά την οποία αντικαταστάθηκαν οι αρχηγοί του στρατού, της αεροπορίας και του ναυτικού. Για την τύχη του αρχηγού του Γεν. Επιτελείου επικρατούσαν αμφιβολίες μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου και των αντιφατικών αφηγήσεων για τα γεγονότα εκείνης της ημέρας.
Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Ο Επικεφαλής των χερσαίων δυνάμεων, Σαλιχ Ζεκί Τσολάκ, θα αντικατασταθεί από τον διοικητή της Χωροφυλακής, Γιασάρ Γκιουλέρ, ο οποίος συνελήφθη και φυλακίσθηκε από τους στασιαστές αξιωματικούς κατά το πραξικόπημα. Ο αρχηγός του Ναυτικού Μπουλέντ Μποστάνογλου θα παραδώσει την ηγεσία στον αντιναύαρχο Αντνάν Οζμπάλ και ο διοικητής της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας Χασάν Κουτσουκακιούζ αντικαθιστά τον διοικητή της αεροπορίας Αμπιντίν Ουνάλ.
Η μετάθεση του Γκιουλέρ στην ηγεσία του στρατού δείχνει ότι προορίζεται για την θέση του αρχηγού του Γεν. Επιτελείου, όταν ο Ακάρ, του οποίου ο χειρισμός του πραξικοπήματος κρίνεται από πολλούς ως πλήρης αντιφάσεων και ανικανότητας, πιθανώς αποστρατευθεί του χρόνου. Ο Γκιουλέρ είναι γνωστός για την βίαιη αντίθεσή του στον κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν, που κατηγορείται ότι οργάνωσε το πραξικόπημα της 15 Ιουλίου. Σε μια δημόσια συζήτηση στην Ουάσιγκτων, τον περασμένο μήνα, ο Γκιουλέρ χαρακτήρισε το αποτυχημένο πραξικόπημα «τρομοκρατική ενέργεια» και τον Γκιουλέν αρχηγό μιας «ριζοσπαστικής τρομοκρατικής οργάνωσης». Ο ηλικίας 63 ετών στρατηγός είναι γνωστός ως μαχητικός υπερασπιστής της τουρκικής στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία και της ένοπλης υποστήριξης των ανταρτών κατά της συριακής εξουσίας.
Ο ανασχηματισμός στις ηγετικές θέσεις του στρατεύματος συνέπεσε με την δεύτερη μέρα της δίκης των περίπου 500 κατηγορουμένων για συμμετοχή στο πραξικόπημα. Ο Γκιουλέν, βασικός κατηγορούμενος στην υπόθεση, δικάζεται ερήμην. Στους άλλους περιλαμβάνονται ένας διοικητής της αεροπορίας, ο Ακίν Οζτούρκ και άλλοι διοικητές από την αεροπορική βάση Ακιντσί, που λέγεται πως ήταν το νευραλγικό κέντρο της αποτυχημένης επιχείρησης. Ο πρόεδρος Ερντογάν, ο Ακάρ και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, μεταξύ άλλων, ζήτησαν από το δικαστήριο να καταθέσουν ως μάρτυρες.
Η συζήτηση για το ποιος ηγήθηκε και οργάνωσε το πραξικόπημα δεν έχει κοπάσει, αλλά πολλοί προβεβλημένοι σχολιαστές στα κοσμικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν την θέση του Γκιουλέρ ότι οι Κεμαλιστές δεν είχαν καμιά σχέση με το πραξικόπημα. Αυτές οι ταμπέλες μπορεί ωστόσο να είναι απατηλές και η εξουσία συχνά κατατροπώνει την ιδεολογία στις άλλοτε παντοδύναμες στρατιωτικές δυνάμεις της Τουρκίας. Ο τίτλος του Κεμαλιστή για πολύ καιρό χρησίμευε σαν διαβατήριο για την γοργή αναρρίχηση στην ιεραρχία. Στη σημερινή Τουρκία η απόλυτη πίστη στον Ερντογάν συμπληρούμενη με την απαραίτητη δόση θρησκευτικής ευσέβειας φαίνεται να είναι η συνταγή της επιτυχίας.
Μια επικρατούσα γνώμη είναι ότι πολλοί Γκιουλενιστές αξιωματικοί, που ήξεραν πως είναι υπό εκκαθάριση στο περσινό ανώτατο στρατιωτικό συμβούλιο, υπήρξαν οι πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος, αλλά και ότι και διάφοροι άλλοι αντιτιθέμενοι στον Ερντογάν συμμετέσχον επίσης. Μια άλλη εκτίμηση που συγκεντρώνει ομοφωνία είναι ότι ο Ερντογάν είχε πληροφόρηση για το πραξικόπημα, αλλά το άφησε να εκδηλωθεί ώστε να εντοπίσει τους εχθρούς του.
Σε κάθε περίπτωση ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το πραξικόπημα για να πλήξη μυριάδα αντιπάλων του, πραγματικών και φανταστικών. Χιλιάδες αξιωματικών, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον 149 στρατηγοί και ναύαρχοι και εκατοντάδες στρατιωτικοί ακόλουθοι τοποθετημένοι σε θέσεις του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ απολύθηκαν, προκαλώντας σχόλια ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ, είναι τώρα μια ανάπηρη πάπια. ΄Ενας κυβερνητικός αξιωματούχος μας είπε πρόσφατα, « Ελάχιστοι άνθρωποι έχουν μείνει μεταξύ των στρατιωτικών με τους οποίους μπορούμε να μιλούμε. Οι υπόλοιποι είναι κατατρομαγμένοι.»
Από την φωτεινή πλευρά, η στρατιωτική κηδεμονία, τουλάχιστον στα χαρτιά, δεν αποτελεί πια απειλή. Υπό τους νέους κανόνες, που επέβαλε η κυβέρνηση τον περασμένον Αύγουστο, οι χερσαίες δυνάμεις, το ναυτικό και η αεροπορία, όλοι υπάγονται στον υπουργό Αμύνης, έναν πολίτη. ΄Ολες οι υπό στρατιωτική διοίκηση ακαδημίες και τα λύκεια έκλεισαν και ο πρόεδρος θα διορίζει τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας που ιδρύεται σε αντικατάστασή τους.
Απόφοιτοι των ισλαμικών σχολών κληρικών, που προηγουμένως αποκλείονταν από το στράτευμα, θα μπορούν να εντάσσονται. ΄Ετσι, τεχνικώς ειπείν, στη νέα Τουρκία, θα μπορεί κάποιος να είναι ταυτόχρονα Ιμάμης και Στρατηγός, περίπου όπως οι Οθωμανοί σουλτάνοι, που ήσαν μαζί Χαλίφηδες και Διοικητές. ΄Ετσι και ο Ερντογάν μπορεί να διεκδικήσει αυτούς τους τίτλους για τον εαυτό του.
Η Αμπερίν Ζαμάν είναι δημοσιογράφος που κάλυψε την Τουρκία, τους Κούρδους και την Αρμενία για την Ουάσιγκτων Ποστ, την Νταίηλυ Τέλεγκραφ, τους Λος ΄Αντζελες Τάϊμς και την Φωνή της Αμερικής. ΄Ηταν σχολιαστής στην φιλελεύθερη τουρκική Ταράφ και την επίσης τουρκική Χαμπερτούρκ.