Φιλόλογος – Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Ο Μακεδονικός Αγώνας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από την Τουρκική κατοχή και για την αποσόβηση του βουλγαρικού μεγαλοϊδεατισμού εξελίχθηκε σε τρεις φάσεις:
1η φάση 1870 – 1897: ένταση της Βουλγαρικής προπαγάνδας στην Μακεδονία
2η φάση 1897-1904: Τρομοκρατία των Ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας από το βουλγαρικό κομιτάτο και τους κομιτατζήδες.
3η φάση 1904-1908: Ένοπλος αγώνας με την υποστήριξη της ελεύθερης Ελλάδας. Τα αντάρτικα σώματα των Μακεδονομάχων αποκρούουν τους Βούλγαρους από τα χωριά της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Επίσημη έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα ορίστηκε η 13η Οκτωβρίου 1904, διότι τότε σκοτώθηκε ο μακεδονομάχος Παύλος Μελάς στο χωριό Στάτιστα (νυν Μελάς) Καστοριάς.
Αξίζει να δούμε, μερικά μόνο, από τα αναρίθμητα πρόσωπα που πρωτοστάτησαν στον Μακεδονικό Αγώνα:
Λάμπρος Κορομηλάς (1856- 1923) : Θιασώτης της ιδέας του ένοπλου αγώνα, με στόχο την ανύψωση του ηθικού και του εθνικού φρονήματος των Ελλήνων της Μακεδονίας, ήταν ο σπουδαίος διπλωμάτης, πολιτικός και πρόξενος της Ελλάδας στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς. Κατέστησε το Προξενείο Θεσσαλονίκης το μυστικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα, στελεχώνοντάς το με έμπειρους αξιωματικούς που δρούσαν και ως κατάσκοποι.
Σαράντος Αγαπηνός (1880-1907): Πρόκειται για τον γνωστό αξιωματικό και Μακεδονομάχο Τέλλο Άγρα (ψευδώνυμο) με καταγωγή από την Πελοπόννησο. Αναδείχθηκε στις ιδιαίτερες δύσκολες μάχες στην λίμνη των Γιαννιτσών, στα «Μυστικά του Βάλτου» τα έτη 1906-1907 σπάζοντας την άμυνα των Βουλγάρων. Δυστυχώς, σε μια προσπάθεια για συνεννόηση με την αντίπαλη πλευρά, πιάστηκαν με δόλο, αυτός και ο σύντροφός του Αντώνης Μίγκας, από τους κομιτατζήδες. Αφού διαπομπεύθηκαν στα γύρω χωριά της Νάουσας, απαγχονίστηκαν στις 7 Ιουλίου 1907, σε μια καρυδιά, ανάμεσα στα χωριά Τέχοβο και Βλάδοβο, που μετονομάστηκαν σε Καρυδιά και Άγρας…
Αλέξανδρος Μαζαράκης- Αινιάν (1874-1943) και Κωνσταντίνος Μαζαράκης- Αινιάν (1869-1949). Τα δύο αδέλφια, ανθυπολοχαγοί του πυροβολικού, ήταν Μακεδονομάχοι. Ο Κωνσταντίνος πολέμησε με σώμα ενόπλων του στην περιοχή του Βερμίου (Βέροια, Νάουσα, Έδεσσα) και με το ψευδώνυμο «Ακρίτας», διώχνοντας τους Βούλγαρους κομιτατζήδες. Το 1903 έστειλε, μαζί με τον Παύλο Μελά και τον Τσόντο Βάρδα, στον Μητροπολίτη Καστορίας Γερμανό Καραβαγγέλη, τους δέκα πρώτους Κρήτες Μακεδονομάχους.
Ο Αλέξανδρος, μετέπειτα αντιστράτηγος και υπουργός Στρατιωτικών, υπηρέτησε κατά τα έτη 1905- 1908 στο Γενικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, ως αξιωματικός με το ψευδώνυμο «Ιωαννίδης» και με μυστική αποστολή να δημιουργήσει «ψυχικό δεσμό» μεταξύ των ντόπιων Μακεδόνων και των υπόλοιπων Ελλήνων της απελευθερωμένης Ελλάδος.
Για τον πρόξενο της Ελλάδος στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, Λάμπρο Κορομηλά, γράφει: «Ο Κορομηλάς μελέτησε το Μακεδονικό ζήτημα όσο κανείς άλλος, ούτε Έλλην ούτε ξένος. Μια σύντομη έκθεση του ζητήματος που κατέθεσε στο Υπουργείο μοιάζει με απόφαση στρατηγού την παραμονή της μάχης. Περιέγραφε την κατάσταση που είχε δημιουργήσει η βουλγαρική τρομοκρατία και την βίαιη ή επιπόλαιη προσχώρηση στο βουλγαρικό σχίσμα (το Οικουμενικό Πατριαρχείο χαρακτήρισε την αυτοκέφαλη Βουλγαρική Εξαρχία ως σχισματική) των σλαβόφωνων κατοίκων της Μακεδονίας, οι οποίοι, όμως, είχαν ελληνική εθνική συνείδηση».
Η Ελλάδα όφειλε να προσεταιριστεί τους σλαβόφωνους πληθυσμούς, να τους εμφυσήσει το ελληνικό πατριωτικό φρόνημα και να αντιτάξει ένοπλο αμυντικό αγώνα ενάντια στην ένοπλη βία και επιδρομή των βουλγαρικών συμμοριών. Έπρεπε να στείλει η Ελλάδα αξιωματικούς και στρατιώτες και συγχρόνως να δημιουργήσει ένοπλα σώματα από ντόπιους Μακεδόνες (όπως και έγινε με τους «καπετάνιους» Κώττα και Βαγγέλη Στρεμπενιώτη κλπ.)
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Γ. Θεοτόκης ανέλαβε να υποστηρίξει τον Μακεδονικό Αγώνα, με όλους τους διπλωματικούς κινδύνους από αυτήν την πρωτοβουλία. Διττή ήταν η διεύθυνση του Αγώνα, στις δύο μακεδονικές περιφέρειες: Θεσσαλονίκης – Καβάλας – Σερρών και Μοναστηρίου. Ο Αλ. Μαζαράκης ανέλαβε την διεύθυνση της Εθνικής εργασίας στις περιφέρειες Κατερίνης, Ναούσης και Βεροίας.
Η ιδέα της αυτονομίας της Μακεδονίας είναι Βουλγαρική έμπνευση επιτηδειότατη, παραδέχεται ο Μαζαράκης στα Απομνημονεύματά του. Στόχος της βουλγαρικής πολιτικής ήταν και είναι να εκβουλγαρίσει την περιοχή άνω του Αλιάκμονα ώστε μετά την αυτονόμηση της Μακεδονίας να επιτευχθεί η ένωση με την Βουλγαρία, (όπως έκαναν και με την Ανατολική Ρωμυλία) και έτσι, οι «Πρώσοι της Ανατολής» να πραγματοποιήσουν την Μεγάλη Ιδέα της Βουλγαρίας, όπως την είχαν για λίγο ζήσει με την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου…