ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΜΑΛΚΙΔΗΣ
Ήταν 3 Οκτωβρίου του 1943 όταν έξι φορτηγά γεμάτα με Γερμανούς καταδρομείς της μεραρχίας «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό Λιγκιάδες Ιωαννίνων και ήσαν έτοιμοι να διαπράξουν ένα αποτρόπαιο και φριχτό έγκλημα.
Με κανέναν ενδοιασμό και με απύθμενη φρικαλεότητα οι Ναζί χωρίς να κάνουν καμία διάκριση σε γυναίκες, παιδιά και βρέφη έβαλαν φωτιά στα σπίτια του χωριού, έκαψαν, σκότωσαν και κακομεταχειρίστηκαν χωρίς ίχνος ανθρωπιάς όλους τους κατοίκους που δεν είχαν κατορθώσει να διαφύγουν.
Συνολικά υπήρξαν 83 θύματα από το ολοκαύτωμα στους Λιγκιάδες από τα οποία τα 38 ήσαν μικρά παιδιά και βρέφη, 29 γυναίκες και 16 ηλικιωμένοι.
Από την θηριωδία των Ναζί απουσιάζουν οι νέοι άντρες. Την ημέρα εκείνη οι περισσότεροι άντρες ήταν στα χωράφια τους ή έβοσκαν τα ζώα τους οπότε και ήταν απομακρυσμένοι από το χωριό.Όταν κατόπιν επέστρεψαν στο χωριό των Λιγκιάδων οι εικόνες που αντίκρισαν ήταν φρικιαστικές!
Οι Γερμανοί είχαν κάψει ζωντανούς πολλούς κατοίκους εκτός από τα σπίτια τους. Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική! Οι Ναζί είχαν δημιουργήσει ένα σκηνικό φρίκης. Άλλους κατοίκους τους έκαψαν ζωντανούς και άλλους τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ αφού τους κατέβασαν στα υπόγεια των σπιτιών τους.
Μητέρες αγκαλιά με τα νεκρά παιδιά τους, ηλικιωμένοι πνιγμένοι στο αίμα και σωροί από πτώματα στην πλατεία του χωριού συνέθεταν το σκηνικό στους Λιγκιάδες.
Από την ομαδική σφαγή και το μίσος των Ναζί επέζησαν ελάχιστοι. Ανάμεσα στους επιζώντες ήταν και ένα βρέφος 15 μηνών!
Η μητέρα του επιζήσαντα Παναγιώτη Μπαμπούσκα δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από Γερμανό την ώρα που κρατούσε στην αγκαλιά το 15 μηνών μωρό της. Εκείνη την στιγμή που η μάνα ξεψυχούσε, το βρέφος έπεσε από την αγκαλιά της και ο Γερμανός ψυχρός εκτελεστής αφού το πλησίασε του κάρφωσε μια ξιφολόγχη στην πλάτη!
Κι όμως παρ’ όλα αυτά το βρέφος κατάφερε να επιζήσει και βρέθηκε πολλές ώρες αργότερα να θηλάζει τη νεκρή μητέρα του.
Το μικρό αυτό πλασματάκι είχε καταφέρει να παραμείνει στην ζωή παρά το σοβαρό τραύμα που του είχε κάνει ο Γερμανός εκτελεστής καρφώνοντας του την ξιφολόγχη στην πλάτη. Οι υπόλοιποι επιζώντες από το ολοκαύτωμα στους Λιγκιάδες δεν βρίσκονται πια στη ζωή αλλά οι μαρτυρίες τους έχουν καταγραφεί από τον Γερμανό ιστορικό Κριστόφ Σμινκ Γουστάβους.
Μαρτυρίες που συγκλονίζουν:
Ελένη Χολέβα: «Εμένα μια σφαίρα βρήκε το παιδί μου τον Αλέξη στο κεφάλι. Του τίναξε τα μυαλά που μου γέμισαν το πρόσωπο και τα στήθια. Έπεσα και εγώ σαν χαμένη σφίγγοντας στην αγκαλιά μου κουτσοκεφαλιασμένο το παιδί μου. Ήμουν πνιγμένη στα αίματα».
Χαράλαμπος Λιούρης: «Μες στην πόρτα στάθηκε ένας Γερμανός. Άρχισε να μας πυροβολεί με το αυτόματο. Εκεί που λες, αφού τον είχα αγκαλιά, ο Νικήτας πήρε ολάκερη τη ριπή. Εδώ στο λαιμό την πήρε και κρέμασε το κεφάλι του σαν το κατσίκι που σφάζεις. Το αίμα του Νικήτα χύθηκε απάνω μου».
Ο Χρήστος Παππάς που ήταν δάσκαλος έχασε και τα τέσσερα παιδιά του! Σαν να μην έφτανε αυτό ένα μήνα μετά έζησε ξανά την τραγωδία, όταν οι εκτελεστές τον υποχρέωσαν να σκάψει στο ρημαγμένο χωριό για να δουν αν πράγματι είχαν εκτελεστεί άμαχοι.
Χρήστος Παππάς: «Πήγαμαν λοιπόν σ΄ αυτά τα σπίτια και σκάψαμαν στα συντρίμματα. Βρήκαμαν μικρά κεφαλάκια … Μπροστά από διάφορα σπίτια κείτονταν ακόμη ανθρώπινα υπολείμματα…».
Όσοι κάτοικοι επέζησαν με μεγαλείο καρδιάς και πείσμα κατάφεραν να ξαναζωντανέψουν το χωριό τους. Εκείνο τον καιρό φιλοξενήθηκαν σε διπλανά χωριά και σιγά σιγά έφτιαξαν από την αρχή το χωριό.Κατά καιρούς οι απόγονοι των θυμάτων υπέβαλαν αιτήματα για αποζημιώσεις, αλλά κανένα δεν έχει γίνει δεκτό. Κανένας από τους υπαιτίους του εγκλήματος δεν παραπέμφθηκε σε δίκη και δεν τιμωρήθηκε.
Στη μηνιαία αναφορά της Μεραρχίας προς το Γενικό Επιτελείο της Βέρμαχτ η επιχείρηση περιγράφεται ως εξής: «Από το χωριό Λιγκιάδες και τα υψόμετρα 1015 και 1277 ασθενής αντίσταση του εχθρού.50 (!) πολίτες εξοντώθηκαν. Οι Λιγκιάδες αποτεφρώθηκαν. Λάφυρα, 20 μουλάρια»