 |
| Pexels - pixabay.com |
Όταν μεταβάλλονται οι οικονομικές συγκυρίες ένα κράτος, για να προσαρμοστεί στην αλλαγή των συνθηκών, οφείλει να υιοθετήσει μεταρρυθμίσεις και να προχωρήσει σε μετασχηματισμό. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση μεταδόθηκε με ταχύτατους ρυθμούς στην ευρωζώνη και οι κλυδωνισμοί της ήταν υπέρτερα πιο έντονοι σε ενα συγκεκριμένο κράτος-μέλος. Αυτό ήταν η Ελλάδα.
Mανώλης Αϊλαμάκης
Λόγω του υψηλού ελλείμματος της, της πρωτοφανούς οικονομικής αστάθειας και τους κινδύνους που επιφύλασσαν οι ανισορροπίες για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ,η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να υπογράψει σύμβασεις δανειοδότησης για να να οδηγηθεί στη δημοσιονομική εξυγίανση και να απεγκλωβιστεί όσο ήταν δυνατό απο τα δεσμά της οξύτατης κρίσης.
Το τρίτο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής περιλαμβάνει, πέρα απο την ενισχυμένη εποπτεία και την εξέταση των σχεδίων προϋπολογισμού από την Επιτροπή, περικοπές δαπανών στον δημόσιο τομέα, στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% και διενέργεια αποκρατικοποιήσεων. Είναι φανερό ότι τα μνημόνια έχουν περιορίσει την οικονομική αυτονομία και κυριαρχία της Ελλαδάς, καθώς η κυβέρνηση έχει μετατραπεί σε υποχείριο των δανειστών. Έχοντας απωλέσει την αξιοπιστία της έχει και μειωμένη διαπραγματευτική ισχύ με αποτέλεσμα οι ισχυρότεροι δανειστές να εκμεταλλεύονται τη δυσχερή θέση στην οπόια έχει περιέλθει. Η μείωση των μισθών όχι μόνο υπονομεύει την παραγωγικότητα των εργαζομένων αλλά αυξάνει την κοινωνική εξαθλίωση, κάτι που οδηγεί σε διάλυση της κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον όσον αφορά τις επιχειρήσεις, οι υψηλότεροι φορολογικοί συντελεστές συνεπάγονται χαμηλότερο κόστος κεφαλαίου και μειωμένη απόδοση των επενδύσεων. Όταν η οικονομία όμως εξασθενεί, οι φορολογικοί συντελεστές θα πρέπει να μειώνονται όχι να αυξάνονται. Συνεπώς οι μεταρρυθμίσεις μείωσαν την προστασία των εργαζομένων και έβλαψαν ουσιωδώς την επιχειρηματική ελευθερία.
Λόγω λανθασμένων εκτιμήσεων των τεχνικών κλιμακίων του ΕΜΣ και της Επιτροπής, τα μέτρα που επεβλήθησαν βάσει συμφωνιών χαρακτηρίστηκαν θεσμοποίηση της λιτότητας. Στην πραγματικότητα δεν διόρθωσαν τις αδυναμίες αλλά είχαν ως αποτέλεσμα να βαθύνει η ύφεση και σε συνδυασμό με τους ανόητους χειρισμούς της κυβέρνησης να οδηγηθεί η χώρα σε κατάρρευση.
Oι Ευρωπαίοι διακηρύσσουν ότι τα προγράμματα δεν αποτελούν ούτε βοήθεια ούτε μέτρα διάσωσης της Ελλάδας, αλλά ότι αποσκοπούν στη διατήρηση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ. Γι αυτό άλλωστε το δάνειο συνοδεύεται απο αυστηρούς όρους πολιτικής. Όμως αυτή η σκληρή στάση των δανειστών έχει φτάσει στα όρια της τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας. Οι πολίτες αυτή την οδυνηρή επταετία έχουν δεί βασικά δικαιωματά τους να συρρικνώνονται επικίνδυνα και νιώθουν ταπεινωμένοι. Πολλοι ελπίζουν για ανάκαμψη με το τέλος του τρέχοντος προγράμματος. Ομως ξεχνούν οτι μέχρι την αποπληρωμή των δόσεων του δανείου προβλέπεται ισχυρή μετα-προγραμματική εποπτεία απο το σύνολο των θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Ανάκαμψη λοιπόν, έστω και με μικρά βήματα, δύσκολα θα επέλθει αν οι Ευρωπαίοι δεν επιδείξουν περισσότερη αλληλεγγύη. Επιπλέον χωρις αλληλεγγύη η Ένωση δεν μπορεί να φτάσει στην πολυπόθητη πολιτική ολοκλήρωση. Εφόσον λοιπόν οι δανειστές δεν συμφωνήσουν σε σημαντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και εμμείνουν στη τωρινή πολιτική με τα αντιπαραγωγικά μέτρα, η ανάκαμψη δεν πρόκειται να ανατείλει σύντομα στον ορίζοντα.
Το τρίτο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής περιλαμβάνει, πέρα απο την ενισχυμένη εποπτεία και την εξέταση των σχεδίων προϋπολογισμού από την Επιτροπή, περικοπές δαπανών στον δημόσιο τομέα, στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% και διενέργεια αποκρατικοποιήσεων. Είναι φανερό ότι τα μνημόνια έχουν περιορίσει την οικονομική αυτονομία και κυριαρχία της Ελλαδάς, καθώς η κυβέρνηση έχει μετατραπεί σε υποχείριο των δανειστών. Έχοντας απωλέσει την αξιοπιστία της έχει και μειωμένη διαπραγματευτική ισχύ με αποτέλεσμα οι ισχυρότεροι δανειστές να εκμεταλλεύονται τη δυσχερή θέση στην οπόια έχει περιέλθει. Η μείωση των μισθών όχι μόνο υπονομεύει την παραγωγικότητα των εργαζομένων αλλά αυξάνει την κοινωνική εξαθλίωση, κάτι που οδηγεί σε διάλυση της κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον όσον αφορά τις επιχειρήσεις, οι υψηλότεροι φορολογικοί συντελεστές συνεπάγονται χαμηλότερο κόστος κεφαλαίου και μειωμένη απόδοση των επενδύσεων. Όταν η οικονομία όμως εξασθενεί, οι φορολογικοί συντελεστές θα πρέπει να μειώνονται όχι να αυξάνονται. Συνεπώς οι μεταρρυθμίσεις μείωσαν την προστασία των εργαζομένων και έβλαψαν ουσιωδώς την επιχειρηματική ελευθερία.
Λόγω λανθασμένων εκτιμήσεων των τεχνικών κλιμακίων του ΕΜΣ και της Επιτροπής, τα μέτρα που επεβλήθησαν βάσει συμφωνιών χαρακτηρίστηκαν θεσμοποίηση της λιτότητας. Στην πραγματικότητα δεν διόρθωσαν τις αδυναμίες αλλά είχαν ως αποτέλεσμα να βαθύνει η ύφεση και σε συνδυασμό με τους ανόητους χειρισμούς της κυβέρνησης να οδηγηθεί η χώρα σε κατάρρευση.
Oι Ευρωπαίοι διακηρύσσουν ότι τα προγράμματα δεν αποτελούν ούτε βοήθεια ούτε μέτρα διάσωσης της Ελλάδας, αλλά ότι αποσκοπούν στη διατήρηση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ. Γι αυτό άλλωστε το δάνειο συνοδεύεται απο αυστηρούς όρους πολιτικής. Όμως αυτή η σκληρή στάση των δανειστών έχει φτάσει στα όρια της τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας. Οι πολίτες αυτή την οδυνηρή επταετία έχουν δεί βασικά δικαιωματά τους να συρρικνώνονται επικίνδυνα και νιώθουν ταπεινωμένοι. Πολλοι ελπίζουν για ανάκαμψη με το τέλος του τρέχοντος προγράμματος. Ομως ξεχνούν οτι μέχρι την αποπληρωμή των δόσεων του δανείου προβλέπεται ισχυρή μετα-προγραμματική εποπτεία απο το σύνολο των θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Ανάκαμψη λοιπόν, έστω και με μικρά βήματα, δύσκολα θα επέλθει αν οι Ευρωπαίοι δεν επιδείξουν περισσότερη αλληλεγγύη. Επιπλέον χωρις αλληλεγγύη η Ένωση δεν μπορεί να φτάσει στην πολυπόθητη πολιτική ολοκλήρωση. Εφόσον λοιπόν οι δανειστές δεν συμφωνήσουν σε σημαντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και εμμείνουν στη τωρινή πολιτική με τα αντιπαραγωγικά μέτρα, η ανάκαμψη δεν πρόκειται να ανατείλει σύντομα στον ορίζοντα.