Οι άφθες ή άφτρες είναι μικρές πληγές (έλκη) με στρογγυλό σχήμα, λευκοκίτρινη επιφάνεια και ερυθρή περιφέρεια. Είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις του στόματος.
Η ακριβής αιτία εμφάνισής τους είναι άγνωστη. Οι ειδικοί τις αποδίδουν σε γενετική προδιάθεση, ορισμένους ιούς, στον τραυματισμό του βλεννογόνου του στόματος και κυρίως στις διαταραχές του ανοσολογικού μηχανισμού και ιδιαίτερα των λεμφοκυττάρων.
Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι συνοδεύονται από έντονο πόνο.
Οι άφθες χωρίζονται σε τρεις μορφές (μικρές, μεγάλες και ερπητόμορφα έλκη). Η διάκριση από τον στοματολόγο είναι αναγκαία για να μην υπάρξει σύγχυση με άλλες παθήσεις με ανάλογη εικόνα. Οι μικρότερου μεγέθους άφθες υποχωρούν σε μικρότερο χρονικό διάστημα από τις μεγαλύτερες (>1 εκ.), οι οποίες συνήθως επιμένουν περισσότερο καιρό, περίπου 1-2 μήνες.
Τα ερπητόμορφα έλκη (1-3 χιλ.) συγκεκριμένα μοιάζουν με κεφαλή καρφίτσας. Παρουσιάζονται σε ομάδες, π.χ. 30-40 άφθες συγκεντρωμένες στην ίδια περιοχή του στόματος. Αν και μοιάζουν με τις πληγές του έρπητα, δεν οφείλονται στον συγκεκριμένο ιό. Παρά το μικρό τους μέγεθος, είναι επώδυνες και δυσκολεύουν την κατάποση, ακόμη και την ομιλία. Η επούλωσή τους είναι γρήγορη (συνήθως διαρκεί 3-4 μέρες), αλλά στο μεταξύ εμφανίζονται νέα έλκη, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, που μπορεί να διαρκέσει ακόμη και έναν μήνα, κατά μέσο όρο.
Πότε προκαλούν ανησυχία
Αν και τις περισσότερες φορές οι άφθες δεν είναι κάτι ανησυχητικό, μπορεί και να υποκρύπτουν κάτι που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, καθώς στο στόμα εκδηλώνονται περισσότερα από 1.200 νοσήματα, μερικά από τα οποία είναι απειλητικά για τη ζωή του ασθενούς.
Ασθένειες που μπορεί να έχουν ως σύμπτωμα τις άφθες στο στόμα είναι:
- Παθήσεις του αίματος, όπως η λευχαιμία
- Παθήσεις του πεπτικού (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα)
- Σύφιλη
- HIV/AIDS
- Καρκίνος του στόματος
- Έρπης
Αντιμετώπιση
Επειδή το αίτιο των αφθών εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο, αποτελεσματική αγωγή η οποία να τις θεραπεύει για πάντα δεν υπάρχει.
Η θεραπεία που συστήνεται έχει κυρίως στόχο την ανακούφιση από τον πόνο, τη μείωση της διάρκειας των βλαβών, αλλά και τη μείωση του αριθμού των επαναλαμβανόμενων επεισοδίων.
Ανάλογα με την έκταση του προβλήματος, αυτή περιλαμβάνει τοπικά σκευάσματα, λήψη φαρμάκων από το στόμα, αλλά και θεραπεία με laser.
Μερικές φυσικές λύσεις για τις άφθες είναι οι εξής:
Αιθέρια έλαια: Βάλτε μία σταγόνα από αιθέριο έλαιο ρίγανης ή αιθέριο έλαιο Melaleuca απευθείας επάνω στην άφθα.
Αλατόνερο: Μπορεί να είναι μια κάπως επώδυνη διαδικασία, αλλά είναι μία από τις καλύτερες μεθόδους για να θεραπεύσετε τις άφθες. Προσθέστε ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό και ανακατέψτε καλά. Χρησιμοποιήστε το για να ξεπλύνετε το στόμα σας πολλές φορές. Στη συνέχεια, ρίξτε μια πρέζα αλάτι κατευθείαν επάνω στην άφτρα. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε μαγειρική σόδα στη θέση του αλατιού.
Μαγειρική σόδα και αλόη: Αυτή η λύση δεν είναι τόσο επώδυνη. Κάντε χρήση του χυμού αλόης για να καθαρίσετε το στόμα σας. Αφού ξεπλύνετε με νερό, βάλτε λίγη μαγειρική σόδα απευθείας επάνω στην άφθα.
Χρησιμοποιήστε 3% διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου (οξυζενέ): Βάλτε μια μικρή ποσότητα του διαλύματος υπεροξειδίου του υδρογόνου σε ένα πλαστικό καπάκι και αραιώστε το με την προσθήκη ίσης ποσότητας νερού. Βυθίστε ένα κομμάτι βαμβάκι στο διάλυμα και βάλτε το επάνω στην άφθα. Επαναλάβετε δύο φορές την ημέρα για 2-3 ημέρες. Προσοχή: Μην καταπίνετε το υπεροξείδιο του υδρογόνου.
Λεμόνι: Στύψτε ένα λεμόνι και με λίγο βαμβάκι βάλτε το επάνω στην άφθα. Αφήστε το για περίπου 1-5 λεπτά προτού ξεπλύνετε με νερό. Επαναλάβετε πολλές φορές μέσα στην ημέρα. Μπορείτε επίσης να βάλετε 1-2 σταγόνες χυμό λεμονιού απευθείας επάνω στην άφθα.
Μέλι: Το μέλι έχει αντιβακτηριακές και αντισηπτικές ιδιότητες. Βάλτε 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι πάνω στην άφθα. Μπορεί να νιώσετε κάψιμο/πόνο για μερικά λεπτά, αλλά σταδιακά ο πόνος και η φλεγμονή θα μειωθούν. Επαναλάβετε 2-3 φορές την ημέρα.
Αν έχετε βγάλει άφθα πρέπει επίσης να χρησιμοποιείτε μαλακή οδοντόβουρτσα και να αποφεύγετε τις σκληρές τροφές που χρειάζονται πολύ μάσημα.
Εάν εμφανίζετε συχνά άφθες (π.χ. 4-5 φορές το χρόνο) ή παρατηρείτε ότι παρουσιάζονται πολύ πιο συχνά σε σχέση με τις προηγούμενες φορές, ίσως χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις, όπως αιματολογικές ή λήψη δείγματος για βιοψία, για να αποκλειστούν άλλα νοσήματα.