Ενας αρχάγγελος δεσμώτης με τσαλακωμένα τα φτερά του είναι σήμερα ο σκεπτόμενος άνθρωπος μέσα στο κάθε σιωπηλό ή θορυβώδες κοπάδι, που θέλει να χαρίσει την αρτιμέλεια της ψυχής του για να κερδίσει πρόσκαιρα κέρδη.
Διανύουμε τις τελευταίες μέρες του δωδέκατου μήνα του 2017, κι ας επισημάνουμε ότι διατρέχουμε την τρίτη χιλιετία μετά τον Χριστό. Η φύση βέβαια αγνοεί τις ανθρώπινες χρονολογίες και πολύ περισσότερο τις ημερολογιακές διαβαθμίσεις του πολιτισμού. Ωστόσο και η φύση έχει τους ρυθμούς της και τα ουράνια σώματα έχουν τις περιφορές τους.
Μόνο που ο άνθρωπος τους φυσικούς ρυθμούς τους μετατρέπει σε ρυθμούς πνευματικούς. Αυτός είναι ο τρόπος της ύπαρξής του. Ετσι, δίπλα στους φυσικούς κύκλους του ημερονυκτίου ή του ηλιακού έτους, έχουμε τους αιώνες και τις χιλιετίες που είναι ταξινομήσεις του πνεύματος.
Και είναι οι πλέον απλές. Διότι πολύ πιο περίπλοκος είναι ο "μέγας ενιαυτός" του Πλάτωνος και τρομακτικά περισσότεροι είναι οι χρονικοί κύκλοι του Ινδικού πολιτισμού. Το ανθρώπινο πνεύμα τρομάζει μπροστά στην ευθεία γραμμή του χρόνου, την χωρίς αρχή και τέλος. Είναι αυτό που αποκαλεί ο Εγελος το "κακό άπειρο". Και το γραμμικό κοσμικό χρόνο τον καθιστά κυκλικό πνευματικό. Ετσι μόνο του δίνει νόημα και δίνει νόημα επίσης στην ύπαρξή του.
Και είναι βέβαιο ότι υπάρχει ρυθμός στα ιστορικά πράγματα. Υπάρχει ένα παλιρροιακό ρεύμα, που κάποτε ως πλημμυρίδα εντείνει την ιστορική συγκυρία και άλλοτε ως αμπώτιδα κάνει την ιστορική πράξη. Αποσύρεται και το τοπίο ερημώνεται. Οι φιλοσοφίες του πολιτισμού φιλοδόξησαν να ανακαλύψουν τους νόμους αυτής της ιστορικής παλίρροιας. Εξοχα παραδείγματα τούτης της προσπάθειας είναι τα μνημειώδη έργα του Σπένγκλερ και του Τόινμπκ.
Ο Χριστός γενννήθηκε τη στιγμή που ο Κριός έδινε τη θέση του στους Ιχθύες. Γι' αυτό ο Χριστός συμβολίζεται πότε ως ποιμένας και πότε ως ιχθύς. Οι Ιχθύες εικονίζονται ως δύο ψάρια που ακολουθούν παράλληλα, αλλά αντίθετη μεταξύ τους κατεύθυνση. Τούτο σημαίνει πως η κοσμική εποχή μ.χ. είναι εποχή σύγκρουσης των αντιθέτων, είναι η εποχή των αντιμαχόμενων αδελφών, του καλού και του κακού.
Βέβαια, ο Χριστιανισμός δεν θέλησε να εξαφανίσει το κακό, ισχυριζόμενος ότι το κακό δεν είναι παρά η έλλειψη του καλού. Είναι όμως ο ίδιος που εξήρε τη δραστικότητα του "διαβόλου". Διότι δεν μπορεί να αποκρυβεί η πάλη των αντιθέτων, που είναι δεδομένο προσποιούμενο από την ιστορική ζωή. Η εποχή των Ιχθύων εξουσιάστηκε από το αρχέτυπο θέμα των εχθρικών αδελφών. Η προσέγγιση του πλατωνικού "μήνα", δηλαδή του Υδροχόου, εξουσιάζεται από το πρόβλημα της ένωσης των αντιθέτων.
Ετσι δεν μπορούμε να διαγράψουμε το κακό σαν απλώς μια απουσία του καλού. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τη πραγματική του ύπαρξη. Η αιματηρή πείρα των χιλιετιών θα πρέπει κάποτε τούτες τις ασυνείδητες δυνάμεις του κακού, που δεν τις αναγνωρίζουμε ή που τις εκλαμβάνουμε ως δυνάμεις του καλού, να τις καταστήσουμε δυνάμεις του συνειδητού.
Βρισκόμαστε ακόμη στη εποχή της Αγαύης, από τις Βάκχες του Ευριπίδη, που δεν βλέπει πως αυτόν που σκότωσε και που το κομμένο κεφάλι του κρατάει στα χέρια της θριαμβικά, είναι ο γιος της. Ετσι κάποτε και η ανθρωπότητα θα ξυπνήσει από τον παραληρητικό της λήθαργο και θα δει για πρώτη φορά τα εγκλήματα που διαπράττει...