του Πέτρου Ι.
Μηλιαράκη*
Η
κινητικότητα που αφορά στο «Σκοπιανό»,
επιβάλει την καταγραφή των παρακάτω:
Τα
διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ μας πληροφορούν
ότι ο κ.Γενς
Στόλτενμπεργκ (Jens
Stoltenberg)
θα επισκεφθεί τα Σκόπια στις 17 και 18
Ιανουαρίου 2018. Με βάση την πληροφορία
αυτή η συγκεκριμένη «επίσκεψη» αφορά
διήμερη παραμονή στα Σκόπια και ως εκ
τούτου, λογικώς,
αφορά εκτεταμένες συζητήσεις.
Ως
γνωστόν ο Νορβηγός κ.Γενς Στόλτενμπεργκ
είναι ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ.
Συνεπώς η επίσκεψη αυτή ενόψει και της
«επικαιροποίησης» του «ζητήματος των
Σκοπίων», αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Σχολιάζοντας την επίσκεψη αυτή μπορούν
να καταγραφούν τα παρακάτω:
ΠΡΩΤΟΝ:
Ο
Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ κ.Γενς
Στόλτενμπεργκ, που αυτοπροσδιορίζεται
ως Σοσιαλδημοκράτης, διετέλεσε και
Πρωθυπουργός της Νορβηγίας και μάλιστα
για αρκετό χρονικό διάστημα. Εκείνο
όμως που μας επιτρέπει να τον χαρακτηρίσουμε,
χωρίς
να παρεξηγηθούμε,
είναι ότι πέραν της ευφυΐας του, αφορά
και «πολυμήχανη» προσωπικότητα. Τούτο
δε γιατί, κάποτε αποφάσισε να αποκτήσει
αμεσότητα με τους πολίτες του, κάνοντας
ακόμη και τον οδηγό ταξί («ταξιτζή»).
Άξιο όμως επισημείωσης είναι ότι ουδείς
από τους πέντε (5) επιβάτες που έτυχε να
μεταφέρει (προφανώς
με κόμιστρο)
αντιλήφθηκε ότι …πίσω από το τιμόνι
του οδηγού του ταξί, βρισκόταν ο
Πρωθυπουργός της χώρας!
ΔΕΥΤΕΡΟΝ:
Όπως
προαναφέρθηκε, ο κ.Γενς Στόλτενμπεργκ
υπήρξε Πρωθυπουργός της Νορβηγίας
(2000-2001 και 2005-2013) και ως εκ τούτου θεωρείται
έμπειρος πολιτικός. Ιδίως όμως
χαρακτηρίζεται και ως έμπειρος διπλωμάτης.
Υπ’ όψιν δε ότι προέρχεται από οικογένεια
με πολιτική ιστορία, καθόσον ο πατέρας
του υπήρξε Υπουργός των Εξωτερικών της
Νορβηγίας. Συνεπώς είναι άτομο που φέρει
πλήθος παραστάσεων ως προς τις διεθνείς
σχέσεις.
ΤΡΙΤΟΝ:
Ο
Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ασφαλώς
δεν αφορά «τυχαία» περίπτωση, γιατί
εκπροσωπεί «το
όλον πλέγμα»
συμφερόντων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων
των κρατών-μελών της επιλεγόμενης
Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Το
ΝΑΤΟ με την ίδρυσή του το έτος 1949, δεν
προέβλεπε το Θεσμό του Γενικού Γραμματέα.
Η ανάγκη όμως των καιρών επέβαλε τη
δημιουργία του Θεσμού αυτού. Παραδεδεγμένο
είναι δε ότι ο Γενικός Γραμματέας του
ΝΑΤΟ ασκεί την επιεικώς χαρακτηριζόμενη
«διακριτική
διπλωματία».
Η
«διπλωματία», όμως, όπως δίδασκε στους
φοιτητές του στη Νομική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών ο μεγάλος δάσκαλος
του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου Καθηγητής
Κωνσταντίνος
Ευσταθιάδης,
περιληπτικώς συμπυκνώνεται σε τρία
καθήκοντα: «στο
διαπραγματεύεσθαι»,
«στο
παρατηρείν»,
και «στο
προστατεύειν».
(Ανάλογες είναι και οι θέσεις των
κορυφαίων του χώρου της επιστήμης του
Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, ήτοι των:
B.Sen,
Ian
Brownlie
και Max
Sorensen.)
ΤΕΤΑΡΤΟΝ:
Ο
Πρέσβης έχει καθήκον να παρατηρεί παν
ό,τι συμβαίνει στη χώρα στην οποία είναι
διαπιστευμένος και σύμφωνα με τον
Κωνσταντίνο
Ευσταθιάδη,
αποστολή του είναι: «να
αρύεται πληροφορίας από της σκοπιάς
αυτής, να προπαρασκευάζει υπομνήματα
πλήρη και ακριβή επί παντός ζητήματος
δυναμένου να ενδιαφέρη την κυβέρνησίν
του. Τα υπομνήματα ταύτα, ή εκθέσεις υπό
προσεκτικών παρατηρητών συντασσόμενα
χρησιμεύουσι μεγάλως δια την κατεύθυνσιν
της εξωτερικής πολιτικής.»
(1) Ωστόσο,
κύρια αποστολή του Πρέσβη είναι να
εξασφαλίζονται πρωτίστως φιλικές
σχέσεις
(2).
Ως εκ
τούτου ο κύριος σκοπός μετάβασης του
Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ στα Σκόπια
δεν μπορεί να είναι άλλος από την
προσπάθειά του για την εδραίωση φιλικών
σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ,
παρεμβαίνοντας για τον φιλικό διακανονισμό
της τελικής ονοματοδοσίας της ΠΓΔΜ .
ΠΕΜΠΤΟΝ:
Έχει
παρέλθει αρκετός χρόνος από τότε που η
κριτική-Πλατωνική προσέγγιση των διεθνών
σχέσεων παραχώρησε τη θέση της στην
θετικιστική-Αριστοτελική προσέγγιση
για να δώσει και αυτή με τη σειρά της,
θέση στις νέες παραδοχές της ανταγωνιστικής
ρεαλιστικής Σχολής, όπου το σύστημα
«επιβραβεύει» τα κράτη που επιμελούνται
για την αυτοπροστασία τους, ενώ «τιμωρεί»
την έλλειψη ισχύος. Άξιο παρατήρησης
είναι δε, ότι πριν την Ειρήνη της
Βεστφαλίας ο ρόλος της Κεντρικής
Ρυθμιστικής Αρχής είχε ανατεθεί στον
Πάπα (όσον αφορούσε στη Δυτική Ευρώπη),
πράγμα που η Ιδεαλιστική Σχολή πίστεψε
ότι μετά την «Κοινωνία
των Εθνών»,
ο «Οργανισμός
των Ηνωμένων Εθνών»
θα αναλάμβανε το ρόλο αυτό.
Στα
πλαίσια όμως της ρεαλιστικής εκτίμησης
των πραγμάτων, οι διεθνείς σχέσεις πλέον
εστιάζουν στην «πηγή
της ισχύος»
από όπου και εάν αυτή προέρχεται.
Αναφέρομαι στην «νεορεαλιστική
προσέγγιση»
όπου στην διεθνή σφαίρα υπερδυνάμεις
πλέον καθορίζουν χώρους και σφαίρες
επιρροής, δικαιώνοντας έτσι το δόγμα
του Θουκυδίδη όπου: «ο
ισχυρός προχωρά όσο του επιτρέπει η
δύναμη του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο
του επιβάλλει η αδυναμία του».
Ωστόσο, τα προαναφερόμενα επουδενί
σημαίνουν ότι η «εκάστοτε»
και η «όποια» πηγή ισχύος μπορεί να
επιβάλει τελικώς στους Λαούς καταστάσεις
που είναι αντίθετες με την ιστορία τους,
τις παραδόσεις τους, τον πολιτισμό τους,
τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματά
τους, καθώς και το δικαίωμα και καθήκον
τους να υπερασπίζονται τη γη των πατέρων
τους.
- με βάση τα προεκτεθέντα
Δεν
πρέπει να καταλείπεται αμφιβολία ότι
ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ αν και
δεν φέρει τον όρο του Πρέσβη, εν τούτοις
ασκεί διπλωματία ως Πρέσβης που στηρίζεται
στην προαναφερόμενη «πηγή
ισχύος».
Ως εκ τούτου ενδεχομένως διαθέτει
προϋποθέσεις αποτελεσματικότερης
παρέμβασης, του ορισθέντος επί τούτω
Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών κ.Μάθιου
Νίμιτς (Matthew
Nimetz).
Ασφαλώς
ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ έχει
πληροφορηθεί τις πρόσφατες δηλώσεις
του κ.Ζόραν Ζάεφ (Zoran
Zaev),
που από τις 31 Μαΐου 2017 είναι Πρωθυπουργός
της ΠΓΔΜ. Δηλώσεις όμως του κ.Ζάεφ του
τύπου ότι: ο Μέγας Αλέξανδρος αφορά
«στοιχείο» που μάλλον ενώνει και δεν
διαιρεί (sic),
και που συνιστούν ασφαλώς παραχάραξη
της ιστορίας στην αντίληψη ότι δήθεν ο
Μέγας Αλέξανδρος «ανήκει και στους
Σκοπιανούς», κάθε άλλο παρά αφορούν
εποικοδομητική ένδειξη τάσης φιλίας,
πράγμα που πρέπει να επισημειωθεί στους
Σκοπιανούς. Επίσης, είναι πρόδηλο ότι
δεν διαφεύγει του Γενικού Γραμματέα
του ΝΑΤΟ πως η διαλυθείσα «Γιουγκο-Σλαβία»,
δηλαδή η χώρα των «Νότιων
Σλάβων»
(εξου
και η ονομασία της Γιουγκοσλαβίας)
περιελάμβανε στην επικράτειά της κυρίως
Νότιους Σλάβους και σε κάθε περίπτωση
ουδέποτε περιέλαβε Μακεδόνες ή άλλως
πως άτομα που εντασσόταν σε «Μακεδονικό
Έθνος». Είναι βέβαιον επίσης ότι ο
Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ γνωρίζει
το από Δεκεμβρίου
1944 τηλεγράφημα
του State Department
προς τις αμερικανικές Αρχές, όπου και
η θέση πως: αναφορές του τύπου «Μακεδονικό
Έθνος», «Μακεδονική Μητέρα Πατρίδα» ή
«Μακεδονική Εθνική Συνείδηση», αποτελούν
αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν
αντικατοπτρίζει καμία πολιτική
πραγματικότητα, ενώ αντιθέτως συνιστά
μανδύα που υποκρύπτει επιθετικές βλέψεις
εναντίον της Ελλάδας.
Τέλος,
θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον εάν και
κατά πόσον η επίσκεψη του Γενικού
Γραμματέα του ΝΑΤΟ στα Σκόπια ως
οιονεί Πρέσβη,
θα συμβάλει αποφασιστικώς για την
επίτευξη μιας ιστορικής και βιώσιμης
λύσης.
Ο
γράφων υποστηρίζει ότι πριν από
οποιαδήποτε διαδικασία τελικής
ονοματοδοσίας θα πρέπει να υπάρξει η
αναθεώρηση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ
και ιδίως του
άρθρου
49.
Όποιος συμβάλει προς την κατεύθυνση
αυτή, θα επιτελέσει ιστορικό έργο. Αυτό
ας το λάβει υπ’ όψιν του ο Γενς
Στόλτενμπεργκ. Και
τούτο γιατί απλή μετονομασία οδών ή
αεροδρομίων ή η απομάκρυνση αγαλμάτων,
μπορεί ναι μεν να αφορούν «υλικές
πράξεις»
τάσης φιλίας, δεν συνιστούν όμως
δεσμεύσεις πρωτογενών και αυστηρών
κανόνων δικαίου!
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1)
Βλ. Κ.Ευσταθιάδου,
Διεθνές Δίκαιον /Γ, 1963, Για τα Πολιτειακά
Όργανα των Διεθνών Σχέσεων σελ. 13 και
επ., επίσης βλ. ΑΛΚΗ-Β.Ν.ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ,
το Δίκαιο των Διπλωματικών και Προξενικών
Σχέσεων, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 1989,
σελ. 86 και επ.
(2)
Βλ. το κλασσικό έργο της διεθνούς
βιβλιογραφίας αναφορικώς με τις
«διπλωματικές σχέσεις»: Β.Sen,
A
Diplomat’s
Handbook
of
International
Law
and
Practice,
1979, Martinus
Nijhoff
Publishers,
The
Hague,
Boston,
London,
όπου στο Κεφάλαιο: Factions
of
Diplomatic
Agent,
σελ. 46 και επ.. Ειδικότερα
στη
σελ.
67, ότι:
«Another
important function of an envoy, which has been paid scant attention
until recent years”, is promoting of friendly relations between the
peoples of th sending and the receiving states.»
--------------------------------------------
*
Ο
Πέτρος
Μηλιαράκης
δικηγορεί
στα Ανώτατα
Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας
και στα Ευρωπαϊκά
Δικαστήρια του
Στρασβούργου
και του Λουξεμβούργου
(ECHR
και GC-
EU).