Του Στέλιου Συρμόγλου
Η ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη μιας κοινής ευθύνης, για να διατηρηθεί απείραχτη από καιροσκοπικές πολιτικές επιρροές. Ετσι μόνο είναι δυνατόν να σώσουμε κάτι από τα αγαθά του πολιτισμού μας, που είμαστε οι κληροδόχοι τους.
Ο σημερινός Ελληνας κυμαίνεται ανάμεσα στις έννοιες της κοινής (κοινωνικής) και της ατομικής ευθύνης, άλλοτε συγχύζοντας τη μια με την άλλη, άλλοτε προσχωρώντας στη μια για να αποκλείσει την άλλη κι άλλοτε αρνούμενος και τη μια και την άλλη και καταντώντας έτσι ένα παράδοξο μαλάκιο, που δεν έχει ούτε ιδεολογική ραχοκοκκαλιά, ούτε σίγουρο ψυχικό σχήμα.
Μέσα στον προσωπικό, πολιτικό και ιδεολογικό κυκεώνα ζει ο Ελληνας τούτον το καιρό. Το συναίσθημα της αστάθειας της ευθύνης του, η συνείδηση της έλλειψης σταθερού προσανατολισμού στην ενέργειά του, η απιστία στη στερεότητα και την επάρκεια της πολιτικής του κατεύθυνσης, το δίλημμα μπροστά στο κοινωνικό αδιέξοδο, η ταλάντευση του να αποδεχθεί μια από τις μορφές της ελευθερίας που του προσφέρεται ακρωτηριασμένη, συνθέτουν το μέγιστο δράμα του.
Ελάχιστοι Ελληνες συλλαμβάνουν κάποιες συνθέσεις που διαφεύγουν και της ψυχρής λογικής τον έλεγχο και της άκαμπτης θεωρίας τα σχήματα. Και τα χρόνια των μνημονίων και των έωλων προσδοκιών είναι πάρα πολλά για καιρούς όπου τα άγρυπνα μερόνυχτα της κοινωνικής αγωνίας μετρούν τις στιγμές με το ρυθμό των αιώνων.
Οταν ο Ελληνας κατορθώσει να αντιληφθεί και να ερμηνεύσει τη συνεξάρτηση ατομικής και κοινωνικής ευθύνης, θα έχει πραγματοποιήσει το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση ενός σταθερού δεσμού ανάμεσα στον εαυτό του και στο πλήθος, χωρίς να ταλαιπωρείται διόλου από την πίεση του πλήθους αυτού, και, το σημαντικότερο, χωρίς να αισθάνεται καμιά περιοριστική ή ανασταλτική δύναμη στην εμβάθυνση και στην έκταση του συναισθήματος της προσωπικής του ανεξαρτησίας.
Η τέτοια αντίληψη της προσωπικής ανεξαρτησίας, που είναι συνώνυμη με την πολυλάλητη ατομική ελευθερία, είναι αντίληψη δυναμική και οικοδομητική. Η άλλη αντίληψη της προσωπικής ανεξαρτησίας, που αποκόπτει κάθε δεσμό με την κοινωνική ευθύνη του ατόμου, είναι στατική και διαλυτική.