του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Ήδη από καιρό το «καθεστώς Ερντογάν» έχει στοχοποιήσει, κατά την πάγια άλλωστε επιλογή του τουρκικού κράτους (είτε κοσμικό χαρακτηρίζεται, είτε ισλαμικό όπως είναι σήμερα) τους εν δυνάμει «εχθρούς» της Τουρκίας.
Το «δόγμα» αφορούσε αρχικώς σε 1.5 πόλεμο, δηλαδή σε κύριο πόλεμο με την Ελλάδα και σε «μισό» με το PKK. Όμως, λόγω των εξελίξεων, το «δόγμα» αυτό αναθεωρήθηκε. Έτσι η Συρία κατέστη ο κύριος εχθρός, η Ελλάδα ο δεύτερος εχθρός και το ΡΚΚ ο «μισός» εχθρός. Με τούτη την αντίληψη η Τουρκία έχει εκπονήσει το «δόγμα των 2.5 πολέμων» με συνέπεια να διακηρύσσεται ότι: οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας είναι «έτοιμες» να αντιμετωπίσουν 2.5 πολέμους και μάλιστα ταυτοχρόνως.
Ο γράφων δεν γνωρίζει εάν πράγματι η Τουρκία δύναται να διεξάγει ταυτοχρόνως και μάλιστα επιτυχώς «2.5» πολέμους, «2» πολέμους, «1.5 ήτοι ένα και μισό πόλεμο», «1 πόλεμο», «0.5 ήτοι …μισό πόλεμο» ή κανένα πόλεμο.
Ο γράφων υποστηρίζει ότι η Τουρκία εξάγει «νταϊλίκι» (ελληνοποιημένη τουρκική λέξη) και θέλει να «πουλάει» το δικό της «τσαμπουκά» (επίσης ελληνοποιημένη τουρκική λέξη), πάντοτε εκ του ασφαλούς.
Παράδειγμα το 1974. Εάν η χούντα δεν είχε αποσύρει τη Μεραρχία από την Κυρήνεια, ο Τούρκος θα μετέβαινε εκεί μόνο ως τουρίστας. Το 1974 η Τουρκία του Ετσεβίτ δεν επιχείρησε απόβαση. Αποβίβαση ήταν η εισβολή…
Συνεπώς η Τουρκία εκτιμά το συνδυασμό τριών κρίσιμων παραγόντων: α) την αποφασιστικότητα και το επίπεδο της πολιτικής βούλησης «του εχθρού» να απαντήσει αναλόγως στην πρόκληση, β) τη δυνατότητα αποτροπής και απάντησης του «εχθρού» και γ) τη στάση «τρίτων δυνάμεων», ήτοι τη στάση του λεγόμενου «ξένου παράγοντα» και εν προκειμένου (με κυρίως αναφορά) τη στάση των ΗΠΑ, αλλά στις ημέρες μας και τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της Ρωσίας.
Στο παρόν κείμενο δεν θα ασχοληθούμε με τους δύο πρώτους παράγοντες. Άλλωστε η πολιτική ηγεσία της χώρας (και συνολικώς του δημοκρατικού τόξου της χώρας), δεν θα ανεχθεί την υπέρβαση της «αυτονόητης κόκκινης γραμμής». Η απάντηση θα είναι ό,τι αρμόζει στην ιστορία του ελληνικού έθνους! Εάν δε «κάποιοι» στη γείτονα υποθέτουν ότι η ανασύσταση της «Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» θα αρχίσει από τα Ίμια ή από το Καστελόριζο ή μέσω της αναθεώρησης της Διεθνούς Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, τότε εάν «βαδίζουν» επ’ αυτής της οδού, τότε ασφαλώς υπνοβατούν!...
Στο παρόν κείμενο όμως θα ασχοληθούμε με την τρίτη εκδοχή και ειδικότερα με αναφορά στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (όσο το περίγραμμα του παρόντος κειμένου επιτρέπει), αφήνοντας για μια άλλη φορά την ανάλυση της σχέσης Ρωσίας-Τουρκίας και αντιστρόφως.
ως προς τις ΗΠΑ
Η αμερικανική διπλωματία είναι βέβαιον ότι γνωρίζει τα δεδομένα της περιοχής, καθώς και ότι η ιδέα ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που θα εκτείνεται σε εδάφη της σημερινής βόρειας Συρίας, μη αποκλειόμενης της νοτιοανατολικής Τουρκίας, ασφαλώς του βόρειου Ιράκ και αναποφεύκτως του βορειοδυτικού Ιράν, αφορά αδήριτη ανάγκη που εγείρεται ως θεμελιώδης αξίωση του κουρδικού λαού, ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα. Δεν μπορεί δε παρά, η διπλωματία των ΗΠΑ να γνωρίζει ότι μια από τις μεγάλες «εκκρεμότητες» που άφησε πίσω του ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν και είναι η συγκρότηση κουρδικού κράτους.
Στην παρούσα ιστορική φάση οι Κούρδοι της Συρίας (το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης PYD και οι ένοπλες πολιτοφυλακές ΥΡG που πρόσκεινται στο προαναφερόμενο κόμμα) δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ενισχύονται κυρίως μέσω στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ. Ουδείς αμφιβάλει, άλλωστε, ότι ο πιο συνεπής, αλλά ταυτοχρόνως και στο πεδίο των μαχών ο πιο αποτελεσματικός σύμμαχος των ΗΠΑ κατά του ISIS επί του συριακού εδάφους δεν είναι άλλος παρά οι μαχόμενοι Κούρδοι.
Τούτου δοθέντος είναι πολύ δύσκολο οι ΗΠΑ (ανεξαρτήτως των μερικών υπαναχωρήσεων) ως στρατηγικό στόχο να αναθεωρήσουν την προοπτική ίδρυσης του κουρδικού κράτους. Αυτό προκύπτει ήδη και από την υποβάθμιση της Αεροπορικής Βάσης του Ιντσιρλίκ που αποτελούσε προπύργιο των ΗΠΑ από το 1951 και ειδικότερα από το 1955, οπότε εγκαταστάθηκε εκεί η 7216th Air Base Squadron.
Βεβαίως, η Αεροπορική αυτή Βάση σκόπευε στην τότε Σοβιετική Ένωση. Το ότι όμως οι ΗΠΑ φαίνεται να μετακινούνται προς το Κουρδιστάν που αποτελεί αυτόνομη περιοχή του Ιράκ, δείχνει τις προθέσεις των Αμερικανών και ως προς το «στόχο παρακολούθησης» της σημερινής Ρωσίας.
Όσο η διπλωματία των ΗΠΑ και οι επιτελείς του Πενταγώνου απαγκιστρώνονται από τα δόγματα του «Ψυχρού Πολέμου» και επαναπροσδιορίζουν τις νέες πολιτικές επί των νέων δεδομένων, και όσο η Τουρκία δεν προσαρμόζεται στον πολιτισμό του δυτικού κόσμου, και δεν καθίσταται η απολύτως ασφαλής σύμμαχος των ΗΠΑ, τόσο η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας θα δοκιμάζεται, πολλώ δε μάλλον όταν οι επιλογές της Τουρκίας θα θέτουν σε κίνδυνο ακόμη και την ασφάλεια του Ισραήλ.
Με τούτα τα δεδομένα, δεν μπορεί η Τουρκία κατ’ αρχήν να βασίζεται σε στήριξη ή άλλως σε φιλική ανοχή των ΗΠΑ στο πλαίσιο μιας έντασης με την Ελλάδα, γιατί τούτο θα συνεπαγόταν σοβαρότατο κλυδωνισμό του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Από την άλλη βεβαίως, επιβάλλεται αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου σε ό,τι λαμβάνει χώρα στο χώρο της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης και Άπω Ανατολής.
ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση
Το παρόν κείμενο επιθυμεί να αναδείξει μια άλλη διάσταση αναφορικώς με τα νησιά του Αιγαίου και τις βραχονησίδες. Οι βραχονησίδες του Αιγαίου ανήκουν στην ελληνική επικράτεια και είναι ήδη καταγεγραμμένες στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο ΝΑΤURA 2000.
Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που χαρακτηρίζονται από οικοτόπους ιδιαίτερης αξίας.
Η ευρωπαϊκή έννομη τάξη αναγνωρίζει ως έννομα αγαθά τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας)» (Special Protection Areas) σύμφωνα με τις πρόνοιες της Οδηγίας 79/409/ΕΚ καθώς και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας» (Sites of Community Importance) σύμφωνα επίσης με τις πρόνοιες της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Ειδικότερα με βάση τον κωδικό τόπου GR4210010 τα νησιά Αρκοί, Λειψοί και Αγαθονήσι, οι νησίδες γύρω από τα νησιά αυτά καθώς και τα νησιά Λέρος και Κάλυμνος και οι νησίδες που βρίσκονται ανατολικώς της Λέρου και της Καλύμνου ήτοι: Καλαπόδι (2 νησίδες), Τρυπητή (2 νησίδες), Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πίττα, Πρασονήσι και Ίμια (2 νησίδες), συνιστούν προστατευόμενο συγκρότημα που ανήκει στο Νομό Δωδεκανήσου στο Βόρειο τμήμα του, εντάσσεται εντός της ελληνικής επικράτειας και αποτελεί έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προστατεύεται με βάση τις πρόνοιες NATURA 2000 ως βιότοπος ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος.
Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση το άρθρο 42 ΣΕΕ, που αφορά στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, έχει καθήκον όχι μόνο να διασφαλίζει την ειρήνη και την πρόληψη των συγκρούσεων, αλλά και να προβαίνει σε κοινή χρήση ακόμη και στρατιωτικών μέσων για τη διαφύλαξη εννόμων αγαθών όπως είναι η Κοινή Πολιτική της Ασφάλειας.
Τούτα τα δεδομένα ασφαλώς δεν μπορεί να τα προσπερνά χωρίς περίσκεψη η τουρκική πλευρά…Από την άλλη δε η Ελλάδα, μπορεί και πρέπει πέραν της διασφάλισης της αποτρεπτικής της ισχύος να παρεμβαίνει όπου δύναται και δικαιούται!..
--------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
Το «δόγμα» αφορούσε αρχικώς σε 1.5 πόλεμο, δηλαδή σε κύριο πόλεμο με την Ελλάδα και σε «μισό» με το PKK. Όμως, λόγω των εξελίξεων, το «δόγμα» αυτό αναθεωρήθηκε. Έτσι η Συρία κατέστη ο κύριος εχθρός, η Ελλάδα ο δεύτερος εχθρός και το ΡΚΚ ο «μισός» εχθρός. Με τούτη την αντίληψη η Τουρκία έχει εκπονήσει το «δόγμα των 2.5 πολέμων» με συνέπεια να διακηρύσσεται ότι: οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας είναι «έτοιμες» να αντιμετωπίσουν 2.5 πολέμους και μάλιστα ταυτοχρόνως.
Ο γράφων δεν γνωρίζει εάν πράγματι η Τουρκία δύναται να διεξάγει ταυτοχρόνως και μάλιστα επιτυχώς «2.5» πολέμους, «2» πολέμους, «1.5 ήτοι ένα και μισό πόλεμο», «1 πόλεμο», «0.5 ήτοι …μισό πόλεμο» ή κανένα πόλεμο.
Ο γράφων υποστηρίζει ότι η Τουρκία εξάγει «νταϊλίκι» (ελληνοποιημένη τουρκική λέξη) και θέλει να «πουλάει» το δικό της «τσαμπουκά» (επίσης ελληνοποιημένη τουρκική λέξη), πάντοτε εκ του ασφαλούς.
Παράδειγμα το 1974. Εάν η χούντα δεν είχε αποσύρει τη Μεραρχία από την Κυρήνεια, ο Τούρκος θα μετέβαινε εκεί μόνο ως τουρίστας. Το 1974 η Τουρκία του Ετσεβίτ δεν επιχείρησε απόβαση. Αποβίβαση ήταν η εισβολή…
Συνεπώς η Τουρκία εκτιμά το συνδυασμό τριών κρίσιμων παραγόντων: α) την αποφασιστικότητα και το επίπεδο της πολιτικής βούλησης «του εχθρού» να απαντήσει αναλόγως στην πρόκληση, β) τη δυνατότητα αποτροπής και απάντησης του «εχθρού» και γ) τη στάση «τρίτων δυνάμεων», ήτοι τη στάση του λεγόμενου «ξένου παράγοντα» και εν προκειμένου (με κυρίως αναφορά) τη στάση των ΗΠΑ, αλλά στις ημέρες μας και τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της Ρωσίας.
Στο παρόν κείμενο δεν θα ασχοληθούμε με τους δύο πρώτους παράγοντες. Άλλωστε η πολιτική ηγεσία της χώρας (και συνολικώς του δημοκρατικού τόξου της χώρας), δεν θα ανεχθεί την υπέρβαση της «αυτονόητης κόκκινης γραμμής». Η απάντηση θα είναι ό,τι αρμόζει στην ιστορία του ελληνικού έθνους! Εάν δε «κάποιοι» στη γείτονα υποθέτουν ότι η ανασύσταση της «Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» θα αρχίσει από τα Ίμια ή από το Καστελόριζο ή μέσω της αναθεώρησης της Διεθνούς Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, τότε εάν «βαδίζουν» επ’ αυτής της οδού, τότε ασφαλώς υπνοβατούν!...
Στο παρόν κείμενο όμως θα ασχοληθούμε με την τρίτη εκδοχή και ειδικότερα με αναφορά στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (όσο το περίγραμμα του παρόντος κειμένου επιτρέπει), αφήνοντας για μια άλλη φορά την ανάλυση της σχέσης Ρωσίας-Τουρκίας και αντιστρόφως.
ως προς τις ΗΠΑ
Η αμερικανική διπλωματία είναι βέβαιον ότι γνωρίζει τα δεδομένα της περιοχής, καθώς και ότι η ιδέα ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που θα εκτείνεται σε εδάφη της σημερινής βόρειας Συρίας, μη αποκλειόμενης της νοτιοανατολικής Τουρκίας, ασφαλώς του βόρειου Ιράκ και αναποφεύκτως του βορειοδυτικού Ιράν, αφορά αδήριτη ανάγκη που εγείρεται ως θεμελιώδης αξίωση του κουρδικού λαού, ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα. Δεν μπορεί δε παρά, η διπλωματία των ΗΠΑ να γνωρίζει ότι μια από τις μεγάλες «εκκρεμότητες» που άφησε πίσω του ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν και είναι η συγκρότηση κουρδικού κράτους.
Στην παρούσα ιστορική φάση οι Κούρδοι της Συρίας (το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης PYD και οι ένοπλες πολιτοφυλακές ΥΡG που πρόσκεινται στο προαναφερόμενο κόμμα) δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ενισχύονται κυρίως μέσω στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ. Ουδείς αμφιβάλει, άλλωστε, ότι ο πιο συνεπής, αλλά ταυτοχρόνως και στο πεδίο των μαχών ο πιο αποτελεσματικός σύμμαχος των ΗΠΑ κατά του ISIS επί του συριακού εδάφους δεν είναι άλλος παρά οι μαχόμενοι Κούρδοι.
Τούτου δοθέντος είναι πολύ δύσκολο οι ΗΠΑ (ανεξαρτήτως των μερικών υπαναχωρήσεων) ως στρατηγικό στόχο να αναθεωρήσουν την προοπτική ίδρυσης του κουρδικού κράτους. Αυτό προκύπτει ήδη και από την υποβάθμιση της Αεροπορικής Βάσης του Ιντσιρλίκ που αποτελούσε προπύργιο των ΗΠΑ από το 1951 και ειδικότερα από το 1955, οπότε εγκαταστάθηκε εκεί η 7216th Air Base Squadron.
Βεβαίως, η Αεροπορική αυτή Βάση σκόπευε στην τότε Σοβιετική Ένωση. Το ότι όμως οι ΗΠΑ φαίνεται να μετακινούνται προς το Κουρδιστάν που αποτελεί αυτόνομη περιοχή του Ιράκ, δείχνει τις προθέσεις των Αμερικανών και ως προς το «στόχο παρακολούθησης» της σημερινής Ρωσίας.
Όσο η διπλωματία των ΗΠΑ και οι επιτελείς του Πενταγώνου απαγκιστρώνονται από τα δόγματα του «Ψυχρού Πολέμου» και επαναπροσδιορίζουν τις νέες πολιτικές επί των νέων δεδομένων, και όσο η Τουρκία δεν προσαρμόζεται στον πολιτισμό του δυτικού κόσμου, και δεν καθίσταται η απολύτως ασφαλής σύμμαχος των ΗΠΑ, τόσο η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας θα δοκιμάζεται, πολλώ δε μάλλον όταν οι επιλογές της Τουρκίας θα θέτουν σε κίνδυνο ακόμη και την ασφάλεια του Ισραήλ.
Με τούτα τα δεδομένα, δεν μπορεί η Τουρκία κατ’ αρχήν να βασίζεται σε στήριξη ή άλλως σε φιλική ανοχή των ΗΠΑ στο πλαίσιο μιας έντασης με την Ελλάδα, γιατί τούτο θα συνεπαγόταν σοβαρότατο κλυδωνισμό του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Από την άλλη βεβαίως, επιβάλλεται αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου σε ό,τι λαμβάνει χώρα στο χώρο της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης και Άπω Ανατολής.
ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση
Το παρόν κείμενο επιθυμεί να αναδείξει μια άλλη διάσταση αναφορικώς με τα νησιά του Αιγαίου και τις βραχονησίδες. Οι βραχονησίδες του Αιγαίου ανήκουν στην ελληνική επικράτεια και είναι ήδη καταγεγραμμένες στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο ΝΑΤURA 2000.
Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που χαρακτηρίζονται από οικοτόπους ιδιαίτερης αξίας.
Η ευρωπαϊκή έννομη τάξη αναγνωρίζει ως έννομα αγαθά τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας)» (Special Protection Areas) σύμφωνα με τις πρόνοιες της Οδηγίας 79/409/ΕΚ καθώς και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας» (Sites of Community Importance) σύμφωνα επίσης με τις πρόνοιες της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Ειδικότερα με βάση τον κωδικό τόπου GR4210010 τα νησιά Αρκοί, Λειψοί και Αγαθονήσι, οι νησίδες γύρω από τα νησιά αυτά καθώς και τα νησιά Λέρος και Κάλυμνος και οι νησίδες που βρίσκονται ανατολικώς της Λέρου και της Καλύμνου ήτοι: Καλαπόδι (2 νησίδες), Τρυπητή (2 νησίδες), Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πίττα, Πρασονήσι και Ίμια (2 νησίδες), συνιστούν προστατευόμενο συγκρότημα που ανήκει στο Νομό Δωδεκανήσου στο Βόρειο τμήμα του, εντάσσεται εντός της ελληνικής επικράτειας και αποτελεί έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προστατεύεται με βάση τις πρόνοιες NATURA 2000 ως βιότοπος ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος.
Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση το άρθρο 42 ΣΕΕ, που αφορά στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, έχει καθήκον όχι μόνο να διασφαλίζει την ειρήνη και την πρόληψη των συγκρούσεων, αλλά και να προβαίνει σε κοινή χρήση ακόμη και στρατιωτικών μέσων για τη διαφύλαξη εννόμων αγαθών όπως είναι η Κοινή Πολιτική της Ασφάλειας.
Τούτα τα δεδομένα ασφαλώς δεν μπορεί να τα προσπερνά χωρίς περίσκεψη η τουρκική πλευρά…Από την άλλη δε η Ελλάδα, μπορεί και πρέπει πέραν της διασφάλισης της αποτρεπτικής της ισχύος να παρεμβαίνει όπου δύναται και δικαιούται!..
--------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).