 |
| 12019 - pixabay |
Μόσχα
Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο στις ΑΟΖ του Ισραήλ της Αιγύπτου της Κύπρου ενώ όλα δείχνουν πως υπάρχουν αποθέματα και στην θαλάσσια περιοχή της Λωρίδας της Γάζας η οποία έστω και αν το αποκρύβουν έχει ΑΟΖ και υπάρχει και χάρτης. Υπάρχει ένας έντονος ισχυρισμός ότι αυτά τα αποθέματα μπορούν να εξαχθούν στην Ευρώπη.
Ωστόσο υπάρχουν μια σειρά ερωτημάτων γύρω από το θέμα της οργάνωσης των εξαγωγών των ποσοτήτων αλλά και πόσο ανταγωνιστικά θα είναι με άλλους προμηθευτές της ΕΕ.
Ποια θα μπορούσε να είναι η συνεισφορά των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη;
Το 2009 το Ισραήλ ανακάλυψε στο Ταμάρ αποθέματα 280 δις κυβικών μέτρων. Ένα χρόνο μετά ανακαλύφθηκαν 620 δις κμ στο Λεβιάθαν. Η Κύπρος ανακάλυψη το 2011 στο κοίτασμα Αφροδίτη 120 δις κβ φυσικού αερίου. Πιο τυχερή φάνηκε η Αίγυπτος στο κοίτασμα Ζορ που ανακάλυψε 850 δις κμ και μετατράπηκε αμέσως σε ενεργειακό παίχτη στην περιοχή.
Στην πραγματικότητα η ανακαλύψεις τα επαρκή αποθέματα για εξαγωγή είναι της Αιγύπτου με πάνω από 2.7 τρις κμ το Ισραήλ με περίπου 1 τρις κμ και η Κύπρος με 120 δις κμ. Όλες μαζί οι χώρες της λεκάνης της Λεβαντίνης έχουν το ελάχιστο 3,8 τρις κμ φυσικού αερίου. Αυτός ο αριθμός δείχνει ότι είναι οχτώ φορές μικρότερος από τα αποθέματα της Ρωσίας και του Κατάρ και πέντε φορές λιγότερο από αυτά του Τουρκμενιστάν. Αποθεματικά που είναι συγκρίσιμα με αυτά του Ιράκ και λίγο μεγαλύτερα από αυτά του Αζερμπαϊτζάν και της Νορβηγίας. Ωστόσο για να είναι κερδοφόρα η εξαγωγή προς την Ευρώπη από λόγω μεγάλης απόστασης οι χώρες της Λεβαντίνης να οργανώσουν από κοινού εξαγωγή του γαλάζιου καυσίμου.
Στο Ισραήλ και στην Κύπρο είναι γνωστές οι εταιρείες που έχουν αναλάβει στα κοιτάσματα Ταμάρ, Λεβιάθαν και Αφροδίτη και ήδη επέδειξαν ενδιαφέρον και μεγάλες αμερικάνικες εταιρείες για την εξερεύνηση άλλων τριών μπλοκ. Στο Ισραήλ ακόμα υπάρχουν νομικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας και σχεδίου ανάπτυξης που αποτελούν τροχοπέδη. Η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι πλέον αποτελεί προτεραιότητα της η εξερεύνηση και η παραγωγή υδρογονανθράκων αλλά υπέγραψε συμφωνία με την Κύπρο που ανοίγει την προοπτική εισαγωγής φυσικού αερίου καθώς οι ανάγκες στην Αίγυπτο είναι μεγάλες. Στο Λίβανο ενώ έχουν ανακαλυφθεί σημαντικές ποσότητες σε ένα κοίτασμα η χώρα βρίσκεται σε πολιτικό αδιέξοδο και έχει επίσης θαλάσσιες διαφορές με το Ισραήλ. Για ένα ίσως μεγάλο διάστημα ο Λίβανος είναι εκτός των προγραμματισμών.
Προφανώς η Ευρώπη ενδιαφέρεται να εισάγει από τις χώρες της Λεβαντίνης ποσότητες φυσικού αερίου και αυτό κυρίως θα καθοριστεί από το κόστος αλά και τις πολιτικές.
Στην Κύπρο δεν υπάρχει ακόμα εμπειρία στην παραγωγή καθώς ποτέ δεν χρησιμοποίησε το φυσικό ως την κύρια καύσιμη ύλη ενώ το Ισραήλ έχει μεγαλύτερη εμπειρία για πολλά χρόνια σε μικρά τεμάχια και με το Ταμάρ καλύπτει ήδη τις υφιστάμενες ανάγκες της χώρας. Ωστόσο υπάρχουν καθυστερήσεις στην ανάπτυξη του τομέα λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών και το εναγωνίως αναμενόμενο πρόγραμμα ανάπτυξης του Λεβιάθαν εγκρίθηκε μόλις το 2016. Οι ειδικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί αργά ενώ χρειάζεται ακόμα να δημιουργηθούν υποδομές σε όλες τις χώρες και αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο αύξησης του κόστους. Η Αίγυπτος από χώρα εξαγωγές μετατράπηκε σε χώρα εισαγωγής και ακόμα και οι υποδομές που είχαν δημιουργήσει για LNG έγιναν περιττές. Οι ανάγκες της Αιγύπτου μέχρι το 2018 αναμένεται να φτάσουν στα 10 δις κμ και οι ανάγκες του Ισραήλ είναι ταχέως αυξανόμενες. Στην Αίγυπτο η αύξηση της ζήτησης έφτασε στο 50% ενώ στο Ισραήλ τετραπλασιάστηκε. Αν συνεχίσει αυτή η αύξηση είναι πιθανόν ότι θα υπάρχουν μειωμένες διαθέσιμες ποσότητες για εξαγωγή. Αν όμως ανακαλυφθούν νέες ποσότητες τότε αυξάνονται οι πιθανότητες για μεγαλύτερες εξαγωγές.
Η παραγωγή σύμφωνα με κάποιες προβλέψεις για τις τρεις χώρες Αίγυπτος – Ισραήλ – Κύπρος είναι πιθανόν να αρχίσει το 2020 νοουμένου ότι οι θα τρέξουν πολύ γρήγορα οι διαδικασίες. Η παραγωγή για το Ισραήλ θα φτάσει στα 12,4 δις κμ , για την Αίγυπτο στα 20 δις κμ και για την Κύπρο οι ειδικοί προβλέπουν ότι η παραγωγή θα φτάσει τα 8,3 δις κμ. Με βάση υπολογισμούς αν αφαιρεθούν κάποιες ποσότητες για εσωτερική κατανάλωση οι τρεις χώρες θα έχουν περίπου 27 δις κμ διαθέσιμες ποσότητες για εξαγωγή ετησίως. Το 2015 οι Γκάζμπρομ είχε εξαγωγές προς την ΕΕ που έφτασαν τα 160 δις κμ. Δηλαδή ακόμα και αν όλες οι ποσότητες της Λεβαντίνης καταλήξουν στην Ευρώπη τα επόμενα πέντε χρόνια το μερίδιο που θα έχουν οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου σε αυτή την αγορά θα βρίσκεται κάτω από το 8%.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις η Ευρώπη θα αυξήσει την κατανάλωση του γαλάζιου καυσίμου στα επόμενα χρόνια. Οι εκτιμήσεις αυτές προέρχονται από μελετητές Πανεπιστημίων και προβλέπουν ότι το εισαγόμενο φυσικό αέριο θα αυξηθεί κατά 90 δις ευρώ από το 2025- 30. Με τα μέτρα για εναλλακτικές πηγές ενέργειας και χρήση βιώσιμης ενέργειας προβλέπουν ότι η μετά το 2035 θα αρχίσει η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Με αυτά τα δεδομένα και νοουμένου ότι η ΕΕ θα συνεχίσει την πολιτική διαφοροποίησης των εισαγωγών η αγορά της Ευρώπης θα είναι ελκυστική για τις τρείς χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Από την άλλη όμως δεν είναι μόνο η Ευρώπη που έχει ανάγκες αλλά είναι και οι γειτονικές χώρες της Μέσης Ανατολής όπως η Ιορδανία η Παλαιστίνη και η Αίγυπτος όπως και το Ισραήλ ή και η Κύπρος θα μπορούν να εξάγουν σε αυτές τις χώρες που είναι πιο κοντά. Τα γεγονότα δείχνουν ότι αυτές οι γειτονικές χώρες θα λάβουν πρώτες φυσικό αέριο και όχι η Ευρώπη. Με βάση τις τεχνικές εκτιμήσεις φαίνεται ότι για να αρχίσουν εξαγωγές στην Ευρώπη χρειάζονται ακριβές υποδομές και πριν από αυτό πρέπει να εξευρεθούν οι πιο βατές και με λιγότερο κόστος διαδρομές και αυτό με βάση τα πολιτικά προβλήματα και την γεωλογία του εδάφους δεν είναι καθόλου εύκολο.
Η Κύπρος υπέγραψε μια συμφωνία πλαίσιο με την Αίγυπτο για εξαγωγή φυσικού αερίου με αγωγό από το κοίτασμα Αφροδίτη και προορίζεται για την αγορά της Αιγύπτου ή ακόμα και για επανεξαγωγή σε μικρές ποσότητες. Αυτό το έργο δεν περιλαμβάνει όλους τους παίχτες και στην πραγματικότητα τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου δεν έχουν ακόμα αποφασίσει για τα μοντέλα εξαγωγής ενώ ακόμα είναι υπό συζήτηση ο αγωγός Med προς την Ευρώπη.
Τα σενάρια που συζητούν είναι η κατασκευή ενός αγωγού από το Ισραήλ την Κύπρο την Ελλάδα. Η κατασκευή μονάδας υγροποιημένου αερίου στο Ισραήλ ή τη χρήση των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αίγυπτο με το Ισραήλ και την Κύπρο. Το τρίτο σενάριο είναι όπως οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου συνδεθούν με το έργο Νότιου Διαδρόμου Φυσικού αερίου SGC που έχει τεθεί σε εφαρμογή για τη μεταφορά του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν μέσω της Τουρκίας και το τέταρτο είναι η διέλευση αγωγού μέσω Τουρκίας.
Η Τουρκία θα είναι και η χώρα εισόδου και η χώρα εξόδου αλλά η Τουρκία έχει και με τις τρεις χώρες πολιτικά προβλήματα και οι σχέσεις είναι τεταμένες για διαφορετικούς λόγους. Συνεπώς υπάρχουν πολιτικοί κίνδυνοι στις συμβάσεις και οι δυο πρώτες επιλογές φαίνεται να είναι ασφαλέστερες και υποσχόμενες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέθεσε ήδη κονδύλι για την αξιολόγηση της πρώτης διαδρομής και φαίνεται ότι η υποδομές για υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι πιο ελκυστικές καθώς θα διασφαλίσει την πρόσβαση του φυσικού αερίου του Ισραήλ στις αγορές πέραν της Ευρώπης. Όμως φαίνεται ότι είναι απαραίτητο να ανακαλυφθούν νέα κοιτάσματα. Αν όμως η αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου θα είναι κορεσμένη αυτό σημαίνει ότι η κατασκευή LNG πιθανόν να είναι αποτρεπτική.
Η σύνδεση με τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου είναι πιθανή νοουμένου ότι το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει την ποσοτική ικανότητα να «γεμίσει» τον αγωγό και υπήρξαν συζητήσεις στο παρελθόν και συμμετείχε και η Αίγυπτος και η Κύπρος το Ισραήλ το Ιράκ το Ιράν και το Τουρκμενιστάν. Ωστόσο οι ειδικοί σημειώνουν πως από καθαρά οικονομική άποψη η λιγότερο δαπανηρή είναι η διέλευση από την Τουρκία χωρίς να συνδεθεί με τον SGC.
Η Γεωγραφική θέση της Τουρκίας σύμφωνα με ρώσους αναλυτές προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα και πιθανότητες να μετατραπεί σε ένα ενεργειακό κόμβο για την διέλευση των υδρογονανθράκων από τη Μέση Ανατολή την Κεντρική Ασία τη Ρωσία προς την Ευρώπη. Προφανώς αν οι ΗΠΑ εμποδίσουν το σχέδιο της Ρωσίας να κατασκευάσει τον αγωγό από τη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία και μετά στην Ευρώπη η Ρωσία θα εμποδίσει το σχέδιο από της χώρες της Μ Ανατολής προς την Ευρώπη έστω και αν δεν είναι ανταγωνιστικό με τις τεράστιες ποσότητες της Ρωσίας. Περισσότερο όμως η Ρωσία θα εμποδίσει το σχέδιο για το οποίο μιλούν οι ΗΠΑ από το 2002 και προβλέπει την κατασκευή αγωγού από το Κατάρ τη Σαουδική Αραβία τον διαμελισμό του ανατολικού Ιράκ της δυτικής Συρίας που θα παραδοθεί σε πληθυσμούς σουνιτών και άλλων εθνοτήτων για να περάσει ο αγωγός προς την Τουρκία και μετά στην Ευρώπη. Όλες αυτές οι ποσότητες που αν προστεθούν και αυτές του Ιράν τότε μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό πρόβλημα στην Ρωσία για την αγορά της Ευρώπης. Αυτό είναι το ανταγωνιστικό σχέδιο για τα οικονομικά της Ρωσίας και όχι το σχέδιο από τις χώρες της Ανατολική Μεσογείου. Ωστόσο η Μ Ανατολή δεν θα ήταν η Μ Ανατολή που γνωρίζουμε αν δεν υπήρχαν τα χρόνια προβλήματα εθνικών , θρησκευτικών συγκρούσεων και πολιτικών αναταραχών που συχνά κρατούν όμηρο ολόκληρη την περιοχή. Από την άποψη αυτή η Τουρκία δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής και πιο ειδικά αν στη εξουσία παραμείνει ο Τ Ερτογάν ο οποίος θα θέλει να διαδραματίσει διπλωματικά σημαντικό ρόλο και επιρροή στη διέλευση των αγωγών και να έχει το πάνω χέρι.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω η Τουρκία δεν μπορεί να καυχηθεί ότι έχει καλές σχέσεις με τις συνεργαζόμενες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και δεν συμμετέχει σε συναντήσεις των χωρών έστω και αν διαρρέουν πληροφορίες που μιλούν για κατασκευή αγωγού από το Ισραήλ μέσω Κύπρου προς την Τουρκία έστω και αν ακόμα υπάρχει παρασκηνιακός διάλογος με την μεσολάβηση των ΗΠΑ ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ και ακόμα δεν είναι εύκολο να επανέλθουν οι σχέσεις αυτών των χωρών σε καλά επίπεδα. Με αυτές τις συνθήκες δεν είναι ούτε εύκολο να υλοποιηθούν ακριβά έργα υποδομής. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση Σίσι και τόσο η Αίγυπτος όσο και το Ισραήλ είναι ενοχλημένες με την προσκόλληση της Τουρκίας στην Μουσουλμανική Αδελφότητα και την υποστήριξη της προς τη Χαμάς. Κάποιοι πιστεύουν ότι για χάρη του οικονομικού οφέλους θα κάνουν όλοι υποχωρήσεις αλλά υπάρχει και το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία και ένας μυστικός πόλεμος για την επιρροή στην περιοχή οι σχέσεις μέσα σε αυτό το πολυεδρικό σχήμα είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθεί στο άμεσο μέλλον. Η Ελλάδα ακόμα δεν ανακήρυξε την ΑΟΖ της σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες και η Τουρκία αμφισβητεί τα χωρικά ύδατα , έχει διεκδικήσεις σε ελληνικά νησιά στην Κύπρο και ακόμα και στη Συρία ή στο Ιράκ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα μεγάλο κονδύλι για να εξασφαλίσει την διέλευση του αγωγού από την Τουρκία για να προμηθευτεί 10 δις κμ φυσικού αερίου ετησίως. Ωστόσο είναι αμφίβολο και αν θα θελήσει η ΕΕ να προμηθευτεί περισσότερες ποσότητες καθώς οι απρόβλεπτες εγχώριες πολιτικές της Άγκυρας και εξωγενείς παράγοντες υπονομεύουν σοβαρά την εικόνα της Τουρκίας και η προοπτική βελτίωσης αυτής τη εικόνας είναι ελάχιστη. Η προσπάθεια της Τουρκίας να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Ρωσία εκπηγάζει από την ανάγκη να εξέλθει από την απομόνωση αλλά είναι αμφίβολο αν και αυτές οι χώρες θα έχουν την ίδια εκτίμηση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και για το δικό τους οικονομικό ή και πολιτικό κέρδος αλλά και για το κέρδος της Τουρκίας.
Όμως η μακροπρόθεσμη προοπτική για να υλοποιηθεί η τουρκική διαδρομή δεν πρέπει να αποκλειστεί καθώς εκτός από την γεωγραφική και την οικονομική αποδοτικότητα υπάρχουν και οι ΗΠΑ που υποστηρίζουν αυτή τη λύση και ελπίζουν ότι θα επιλύσουν πρώτα το κυπριακό , θα εξομαλύνουν τις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ και πιθανόν να ανοίξουν τον δρόμο για εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ – Αιγύπτου και Τουρκίας αλλά και του Λιβάνου. Ο Λίβανος όμως ακόμα είναι πολύ μακριά για να τοποθετηθεί στο κάδρο εξαιτίας της Χεζμπολάχ αλλά και της κατακερματισμένης κυβέρνησης του και χρειάζεται ένα νέο πρόεδρο για να λάβουν αποφάσεις.
Στην εξίσωση υπάρχουν πολλές μεταβλητές και να μην ξεχνούμε ότι τα αποθεματικά τώρα διερευνούνται , δεν υπάρχει τεχνική αξιολόγηση , δεν έχει καθοριστεί με οποιοδήποτε τρόπο σχέδιο για τις οδούς μεταφοράς ούτε υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη για κανένα σχέδιο και ακόμα να εκλάβει σφαιρική μορφή που να συνδεθεί με την αγορά.
Με βάση αυτά μπορούν να αναπτυχθούν κάποια σενάρια που όμως θα αφορούν στα επόμενα 10-15 χρόνια. Ένα αρνητικό σενάριο για την Ευρώπη θα είναι η εξαγωγή του φυσικού αερίου του Ισραήλ προς την Αίγυπτο με δεδομένη την συνεχιζόμενη αύξηση της κατανάλωσης σε αυτή τη χώρα σε συνδυασμό με την απουσία νέων πεδίων στην περιοχή και η καθυστέρηση κατασκευής του αγωγού προς την Ευρώπη λόγω της μειωμένης κερδοφορίας αλλά και η αδυναμία των χωρών επίτευξης συμφωνίας σχετικά με τους όρους συμμετοχής της κάθε χώρας.
Το θετικό σενάριο συνεπάγεται τις χώρες αυτές αλλά και τη συμμετοχή του Λιβάνου όπου βρέθηκαν σημαντικές ποσότητες και θα μετατρέψει την κατασκευή υποδομών σε εξαγωγική κερδοφορία. Οι χώρες θα μπορούν να εξάγουν από κοινού και κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαδραματίσει ιδιαίτερο ρόλο ως ενεργειακό κομβικό σημείο ανάμεσα στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη.
Ένα άλλο σενάριο κάνει λόγο για την ικανότητα του Ισραήλ να αρχίσει εξαγωγές μέχρι το 2018 στις γειτονικές χώρες και σε λίγα χρόνια η Αίγυπτος εκτιμούν ότι μπορεί να μετατραπεί σε εξαγωγέα και μέχρι τότε θα διαφανούν τα αποθέματα σε άλλα πεδία. Αν μέχρι τότε προχωρήσει ο Λίβανος τότε είναι πιθανόν να κατασκευαστούν κοινές περιφερειακές υποδομές προς την Ευρώπη. Φαίνεται να είναι σίγουρο πως Ισραήλ και Κύπρος θα συνεργαστούν ενώ η Κύπρος υπόγραψε ήδη συμφωνία – πλαίσιο συνεργασίας. Επίσης φαίνεται ότι είναι πολύ πιθανόν να αποκλειστεί η ταχεία κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία ή σύνδεση του με τον Νότιο Αγωγό και τα εμπόδια οφείλονται στην Τούρκικη πολιτική. Με αυτά τα δεδομένα τα επόμενα πέντε με εφτά χρόνια σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς το φυσικό αέριο της Λεβαντίνης θα έχει μικρή επιρροή στην Ευρώπη αλλά και στην ανταγωνιστικότητα με τη Ρωσία. Αυτό είναι θετικό γιατί δεν θα φέρει τις χώρες της Α Μεσογείου σε ανταγωνιστική θέση με τη Ρωσία και να δημιουργηθούν πολιτικά προβλήματα. Ωστόσο αν εντοπιστούν νέα αποθέματα με τη συμμετοχή του Λιβάνου όλες οι χώρες μαζί θα μπορούν να μετατραπούν σε σημαντικοί εξαγωγείς προς την Ευρώπη.
Μέχρι τότε υπάρχει μακρύς δρόμος να διανύσουν ακόμα όλες οι χώρες. Η Αίγυπτος έχει τα δικά της προβλήματα να περιορίσει την κατανάλωση πόρων μέχρι να γίνει εξαγωγέας , η Κύπρος θα αρχίσει από το μηδέν να οικοδομήσει μια βιομηχανία φυσικού αερίου , το Ισραήλ έχει να ξεπεράσει πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια που εμποδίζουν την αναδυόμενη βιομηχανία του και ο Λίβανος ακόμα έχει όπως γράφτηκε πιο πάνω σοβαρά πολιτικά εμπόδια.
Μέχρι τότε βεβαίως θα έχει αλλάξει η αγορά φυσικού αερίου και αν επικρατήσει Ειρήνη στη Μ Ανατολή το Κατάρ η Σ Αραβία το Ιράκ το Ιράν θα βρίσκονται ήδη στο παιχνίδι των εξαγωγών προς την Ευρώπη και μάλιστα μέσω Τουρκίας. Αυτό το σχέδιο θα πλήξει τα συμφέροντα της Ρωσίας αλλά και τα συμφέροντα των χωρών της Ανατολική Μεσογείου. Η Τουρκία λογικά θα θέλει να σαμποτάρει το σχέδιο των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου λόγω πολιτικών προβλημάτων που έχει με όλες τις χώρες και να ευνοήσει τη διέλευση αγωγών από το Κατάρ τη Σ Αραβία και τις υπόλοιπες γειτονικές χώρες μέσα από το έδαφος της προς την Ευρώπη. Αυτός είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος ανάμεσα σε πολλούς άλλους που την φέρνει σε σοβαρές τριβές με τη Ρωσία με επίκεντρο τη Συρία. Όμως οι ΗΠΑ θέλουν αυτό το σχέδιο και για αυτό επιχείρησαν την ανατροπή Ασαντ με απώτερο στόχο να σπρώξουν την Ρωσία εκτός των ενεργειακών προγραμμάτων της ΕΕ τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Μ Ανατολή.
Βεβαίως η ενέργεια είναι ένα εργαλείο άσκησης επιρροής και Γεωπολιτικής και η Ρωσία άρχισε ήδη να διαφοροποιεί της πολιτική της και συνεχίζει την κατασκευή του τεράστιου αγωγού από το έδαφος της μέχρι την Κίνα και θα δημιουργήσει δεύτερη διακλάδωση προς την Ινδία για να απεξαρτηθεί σε κάποιο βαθμό από τις πιέσεις της Ε.Ε ενώ θα αρχίσει την κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2.
Μπορεί η ενέργεια να είναι ένα από τα εργαλεία επιρροής και Γεωπολιτικής αλλά και η Κίνα με τις διαδρομές του Silk Road προσβλέπει τόσο στη διαδρομή από την Ασία διαμέσου της Διώρυγας του Σουέζ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ συνεργάτες και προσανατολισμό την Ευρώπη και από τη Μέση Ανατολή στο Ιράν ακόμα και την Τουρκία στον Καύκασο και αλλού. Η ιστορία μας έχει δείξει πως όπου θα κινηθεί η Κίνα θα ακολουθήσει και η Ρωσία σε συνεργασία. Όμως από μόνες τους οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου δεν διαθέτουν ικανοποιητικά μέχρι στιγμής αποθέματα για να ανταγωνιστούν τη Ρωσία και είναι μεγάλο λάθος κάποιοι να προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι η Ρωσία είναι εχθρική σε αυτό το σχέδιο προς την Ευρώπη.