Red Square, Moscow, Russia.
[Oι Δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας που, ανανεωνόμενες ανά εξάμηνο και επαυξανόμενες κάθε τόσο, δεν φέρνουν άλλα ορατά αποτελέσματα εκτός σημαντικών ζημιών στην ευρωπαϊκή οικονομία, προκαλούν ολοένα οξύτερες , απροκάλυπτες και σε υψηλότερο επίπεδο διχαστικές τοποθετήσεις μεταξύ Ευρωπαίων συμμάχων στο ΝΑΤΟ. Η κυνική παραβίαση αυτών των κυρώσεων από τους πρωταγωνιστές τους, τις ΗΠΑ -με την αγορά ρωσικών κινητήρων για διαστημικούς πυραύλους- και από την Βρετανία -με την έκτακτη αγορά ρωσικού καυσίμου τον φετινό δριμύ χειμώνα - επιτείνουν τις διαβρωτικές συνέπειες για την συμμαχική συνοχή που προκαλεί η αμερικανική μηχανή των κυρώσεων. Το κατωτέρω άρθρο διακεκριμένης πολιτικής σχολιάστριας, ερευνήτριας και ειδικής στα θέματα της Μέσης Ανατολής, με έδρα στη Μόσχα, εκθέτει μιαν άλλη διάσταση του χαρακτήρα αυτών των κυρώσεων: Την ιδιότητα να παράγουν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που στοχεύουν]
Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού
Ο σκοπός των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, αυτών που έχουν επιβληθεί και αυτών που προτείνονται, είναι να επιβάλουν την αλλαγή της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Κύριος στόχος είναι οι ρωσικές ηγετικές τάξεις. Η συλλογιστική αυτών που υποστηρίζουν τις κυρώσεις είναι ότι αφού αυτές οι ιθύνουσες τάξεις πλαισιώνουν τον Πρόεδρο Πούτιν, η άσκηση πίεσης σ΄αυτές θα τις αναγκάσει να πιέσουν τον Πούτιν να είναι ελαστικότερος.
Αυτοί οι υπολογισμοί τους είναι λανθασμένοι. Οι επικεφαλής δεν εξοργίζονται με τον Πούτιν, είναι εξοργισμένοι με τις κυρώσεις.
Η επιβολή των κυρώσεων έδωσε βίαιη ώθηση σε εσωτερικές διαδικασίες που δεν θα ξεκινούσαν καν χωρίς εξωτερική πίεση. Η ρωσική κοινωνία στερεοποιήθηκε και ενώθηκε και το Κρεμλίνο αξιοποίησε αυτό το κοινωνικό κύμα προς όφελός του. Η Ρωσία επικεντρώθηκε στην προσπάθεια ανάπτυξης της εσωτερικής της οικονομίας, κάτι που -από οκνηρία- δεν θα έκανε χωρίς τις κυρώσεις. Οι Ρώσοι δουλεύουν τώρα για να ανταποκριθούν στην ζήτηση αγαθών με την δική τους παραγωγή.
Το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, που ήταν σχεδόν ερείπιο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής ΄Ενωσης, έχει τώρα ανασυγκροτηθεί και επεκτείνεται, υπό την πίεση των εξωτερικών απειλών.
Η πιο πρόσφατη «Λίστα του Κρεμλίνου» με τους υποτιθέμενους ισχυρότερους σε επιρροή Ρώσους, που έδωσε στη δημοσιότητα το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών στα τέλη Ιανουαρίου, έγινε δεκτή με άφθονο σαρκασμό στην Ρωσία. («Το να μην σε έχουν συμπεριλάβει θα ήταν λόγος παραίτησης», αστειεύτηκε ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ.)
Ωστόσο, η «Λίστα» έδωσε στον Πούτιν το πάτημα να καλέσει τους επιχειρηματίες που περιλαμβάνονται σ΄αυτήν να αποφύγουν τις κυρώσεις επαναπατρίζοντας τον πλούτο τους, πράγμα που είναι επωφελές για το Κρεμλίνο. Η φυγή κεφαλαίων ήταν μια συνεχής κατάσταση μετά την πτώση της Σοβιετικής ΄Ενωσης, καθώς οι επιχειρηματίες, στην άσκηση φοροδιαφυγής και ξεπλύματος χρήματος, αναζητούσαν καταφύγιο σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες. Οι νέες κυρώσεις και η νέα λίστα είναι πιθανό να τους ωθήσει να εγκαταλείψουν την Ευρώπη και τις ΗΠΑ και να επιστρέψουν στη Ρωσία.
Ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει έρευνες των ιδρυμάτων και των καταθέσεων ξένων πελατών τους. Εάν ο πελάτης δεν είναι σε θέση να αποδείξει την προέλευση των κεφαλαίων του, η τράπεζα δικαιούται να περιορίσει ή και να παγώσει τις συναλλαγές του πελάτη της, ή να αυξήσει τα ποσοστά αμοιβής της γι’ αυτές τις συναλλαγές. Τέτοιοι περιορισμοί, ανεξάρτητα εάν ο πελάτης είναι ή όχι στόχος κυρώσεων, καθιστούν την ζωή δύσκολη για τους Ρώσους ολιγάρχες.
Τώρα που η Ρωσία εντάχθηκε στον Κανόνα Κοινής Πληροφόρησης (Common Reporting Standard), τον διεθνή μηχανισμό για την αυτόματη ανταλλαγή χρηματοπιστωτικών και φορολογικών πληροφοριών, θα είναι ευκολότερο για τις ρωσικές αρχές να πληροφορούνται λεπτομέρειες για τα κεφάλαια που Ρώσοι πολίτες έχουν τοποθετήσει στο εξωτερικό. Αυτό ενισχύει τις δυνατότητες του Κρεμλίνου να επαναφέρει χρήματα που εξήχθησαν λαθραία. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν στη Ρωσία να ανακαλύψει πλύσιμο χρήματος, φορολογικές απάτες, ύποπτα εισοδήματα κ.ο.κ. Η Ρωσία μετατρέπει αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Καταβάλλονται ήδη σκληρές προσπάθειες παρακίνησης των Ρώσων επιχειρηματιών να επαναπατρίσουν τα κεφάλαιά τους και τους παρέχονται εγγυήσεις υψηλού επιπέδου. Περιλαμβάνουν αμνήστευση κεφαλαίων κατατεθειμένων σε ξένες τράπεζες, εξωχώριων ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Σε ανταπόδοση το ρωσικό κράτος δεν θα ερευνήσει και δεν θα ασκήσει διώξεις κατά των εταιρειών τους. Η Ρωσία εξέδωσε επίσης ειδικά ομόλογα για να βοηθήσει επιχειρηματίες να επιστρέψουν τα κεφάλαιά τους που απειλούνται με κυρώσεις.
Σε πολλές περιπτώσεις τα μέτρα αποτελούν σωσίβιο για πλούσιους Ρώσους που ήδη αντιμετωπίζουν σφοδρή πίεση από δυτικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι οι κυρώσεις δεν πρόκειται να μεταβάλουν την γραμμή πορείας του Κρεμλίνου ή τον τρόπο σκέψης του. Η περαιτέρω εφαρμογή κυρώσεων εγείρει απειλή για την διεθνή οικονομία και για τις χώρες που τις επιβάλλουν, όπως έχει ομολογηθεί από οικονομικούς θεσμούς στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Επιπλέον, δημιουργεί το ενδεχόμενο ότι η διαφυγή ρωσικών κεφαλαίων από τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά τραπεζικά και οικονομικά κέντρα θα εξασθενίσει αυτές τις χώρες και θα ενισχύσει την ρωσική οικονομία.
Η αλήθεια είναι ότι οι κυρώσεις και η επιθετική ρητορική της Δύσης έχουν συμβάλει να πεισματώσουν και να ενώσουν τους Ρώσους. Ένα γνωμικό που πολύ συχνά επαναλαμβάνεται τώρα στην Μόσχα είναι του Τσάρου Αλέξανδρου του 3ου, ότι «Η Ρωσία έχει δυο μόνο συμμάχους: Τον στρατό της και τον στόλο της». Η Ρωσία ξαναθυμήθηκε τον ιστορικό ρόλο της και την εθνική της υπερηφάνεια, που είχαν ποδοπατηθεί στα 1990.
Επιθετικές δηλώσεις από την Δύση, κυρίως από τις ΗΠΑ και κάποια μικρότερα ευρωπαϊκά κράτη –και οι σπάνιες συμβουλές να πάψει η υστερία, κυρίως από την Ευρώπη- βρίσκουν μεγάλη δημοσιότητα στα ρωσικά ΜΜΕ. Η επίδραση στην δημόσια συνείδηση είναι να διαιρεί τον κόσμο σε φίλους και εχθρούς και να συσπειρώνει τον λαό σε μέτωπο για την αντιμετώπιση των επιτιθέμενων.
Οι κυρώσεις στερούνται σημασίας και δεν θα αποδώσουν ποτέ εναντίον της Ρωσίας, όπως απέδωσαν σε βάρος άλλων χωρών. Επειδή δεν λαμβάνουν υπόψη το ρωσικό πνεύμα και τρόπο του σκέπτεσθαι. Όταν ο Ναπολέων κατακτούσε την Ευρώπη, οι ηγέτες της ηπείρου του παρέδιδαν τα κλειδιά των πόλεών τους. Οι Ρώσοι, από την άλλη, υποχωρούσαν καίγοντας πίσω τους πόλεις και χωριά και ακόμη εγκατέλειψαν την Μόσχα χωρίς πράγματι να την παραδώσουν. Στο τέλος, ο Γάλλος αυτοκράτορας διέφυγε πίσω στο Παρίσι ηττημένος, με την «Μεγάλη Στρατιά» του ένα μάτσο κουρέλια.
Οι Δυτικές χώρες έχουν κακούς συμβούλους για την Ρωσία. Υπάρχει τέτοιο μίσος, που αχρηστεύει την ικανότητα καθαρής κρίσης. Και αυτό κυριολεκτικά απειλεί τον πλανήτη.
Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού
Ο σκοπός των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, αυτών που έχουν επιβληθεί και αυτών που προτείνονται, είναι να επιβάλουν την αλλαγή της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Κύριος στόχος είναι οι ρωσικές ηγετικές τάξεις. Η συλλογιστική αυτών που υποστηρίζουν τις κυρώσεις είναι ότι αφού αυτές οι ιθύνουσες τάξεις πλαισιώνουν τον Πρόεδρο Πούτιν, η άσκηση πίεσης σ΄αυτές θα τις αναγκάσει να πιέσουν τον Πούτιν να είναι ελαστικότερος.
Αυτοί οι υπολογισμοί τους είναι λανθασμένοι. Οι επικεφαλής δεν εξοργίζονται με τον Πούτιν, είναι εξοργισμένοι με τις κυρώσεις.
Η επιβολή των κυρώσεων έδωσε βίαιη ώθηση σε εσωτερικές διαδικασίες που δεν θα ξεκινούσαν καν χωρίς εξωτερική πίεση. Η ρωσική κοινωνία στερεοποιήθηκε και ενώθηκε και το Κρεμλίνο αξιοποίησε αυτό το κοινωνικό κύμα προς όφελός του. Η Ρωσία επικεντρώθηκε στην προσπάθεια ανάπτυξης της εσωτερικής της οικονομίας, κάτι που -από οκνηρία- δεν θα έκανε χωρίς τις κυρώσεις. Οι Ρώσοι δουλεύουν τώρα για να ανταποκριθούν στην ζήτηση αγαθών με την δική τους παραγωγή.
Το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, που ήταν σχεδόν ερείπιο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής ΄Ενωσης, έχει τώρα ανασυγκροτηθεί και επεκτείνεται, υπό την πίεση των εξωτερικών απειλών.
Η πιο πρόσφατη «Λίστα του Κρεμλίνου» με τους υποτιθέμενους ισχυρότερους σε επιρροή Ρώσους, που έδωσε στη δημοσιότητα το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών στα τέλη Ιανουαρίου, έγινε δεκτή με άφθονο σαρκασμό στην Ρωσία. («Το να μην σε έχουν συμπεριλάβει θα ήταν λόγος παραίτησης», αστειεύτηκε ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ.)
Ωστόσο, η «Λίστα» έδωσε στον Πούτιν το πάτημα να καλέσει τους επιχειρηματίες που περιλαμβάνονται σ΄αυτήν να αποφύγουν τις κυρώσεις επαναπατρίζοντας τον πλούτο τους, πράγμα που είναι επωφελές για το Κρεμλίνο. Η φυγή κεφαλαίων ήταν μια συνεχής κατάσταση μετά την πτώση της Σοβιετικής ΄Ενωσης, καθώς οι επιχειρηματίες, στην άσκηση φοροδιαφυγής και ξεπλύματος χρήματος, αναζητούσαν καταφύγιο σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες. Οι νέες κυρώσεις και η νέα λίστα είναι πιθανό να τους ωθήσει να εγκαταλείψουν την Ευρώπη και τις ΗΠΑ και να επιστρέψουν στη Ρωσία.
Ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει έρευνες των ιδρυμάτων και των καταθέσεων ξένων πελατών τους. Εάν ο πελάτης δεν είναι σε θέση να αποδείξει την προέλευση των κεφαλαίων του, η τράπεζα δικαιούται να περιορίσει ή και να παγώσει τις συναλλαγές του πελάτη της, ή να αυξήσει τα ποσοστά αμοιβής της γι’ αυτές τις συναλλαγές. Τέτοιοι περιορισμοί, ανεξάρτητα εάν ο πελάτης είναι ή όχι στόχος κυρώσεων, καθιστούν την ζωή δύσκολη για τους Ρώσους ολιγάρχες.
Τώρα που η Ρωσία εντάχθηκε στον Κανόνα Κοινής Πληροφόρησης (Common Reporting Standard), τον διεθνή μηχανισμό για την αυτόματη ανταλλαγή χρηματοπιστωτικών και φορολογικών πληροφοριών, θα είναι ευκολότερο για τις ρωσικές αρχές να πληροφορούνται λεπτομέρειες για τα κεφάλαια που Ρώσοι πολίτες έχουν τοποθετήσει στο εξωτερικό. Αυτό ενισχύει τις δυνατότητες του Κρεμλίνου να επαναφέρει χρήματα που εξήχθησαν λαθραία. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν στη Ρωσία να ανακαλύψει πλύσιμο χρήματος, φορολογικές απάτες, ύποπτα εισοδήματα κ.ο.κ. Η Ρωσία μετατρέπει αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Καταβάλλονται ήδη σκληρές προσπάθειες παρακίνησης των Ρώσων επιχειρηματιών να επαναπατρίσουν τα κεφάλαιά τους και τους παρέχονται εγγυήσεις υψηλού επιπέδου. Περιλαμβάνουν αμνήστευση κεφαλαίων κατατεθειμένων σε ξένες τράπεζες, εξωχώριων ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Σε ανταπόδοση το ρωσικό κράτος δεν θα ερευνήσει και δεν θα ασκήσει διώξεις κατά των εταιρειών τους. Η Ρωσία εξέδωσε επίσης ειδικά ομόλογα για να βοηθήσει επιχειρηματίες να επιστρέψουν τα κεφάλαιά τους που απειλούνται με κυρώσεις.
Σε πολλές περιπτώσεις τα μέτρα αποτελούν σωσίβιο για πλούσιους Ρώσους που ήδη αντιμετωπίζουν σφοδρή πίεση από δυτικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι οι κυρώσεις δεν πρόκειται να μεταβάλουν την γραμμή πορείας του Κρεμλίνου ή τον τρόπο σκέψης του. Η περαιτέρω εφαρμογή κυρώσεων εγείρει απειλή για την διεθνή οικονομία και για τις χώρες που τις επιβάλλουν, όπως έχει ομολογηθεί από οικονομικούς θεσμούς στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Επιπλέον, δημιουργεί το ενδεχόμενο ότι η διαφυγή ρωσικών κεφαλαίων από τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά τραπεζικά και οικονομικά κέντρα θα εξασθενίσει αυτές τις χώρες και θα ενισχύσει την ρωσική οικονομία.
Η αλήθεια είναι ότι οι κυρώσεις και η επιθετική ρητορική της Δύσης έχουν συμβάλει να πεισματώσουν και να ενώσουν τους Ρώσους. Ένα γνωμικό που πολύ συχνά επαναλαμβάνεται τώρα στην Μόσχα είναι του Τσάρου Αλέξανδρου του 3ου, ότι «Η Ρωσία έχει δυο μόνο συμμάχους: Τον στρατό της και τον στόλο της». Η Ρωσία ξαναθυμήθηκε τον ιστορικό ρόλο της και την εθνική της υπερηφάνεια, που είχαν ποδοπατηθεί στα 1990.
Επιθετικές δηλώσεις από την Δύση, κυρίως από τις ΗΠΑ και κάποια μικρότερα ευρωπαϊκά κράτη –και οι σπάνιες συμβουλές να πάψει η υστερία, κυρίως από την Ευρώπη- βρίσκουν μεγάλη δημοσιότητα στα ρωσικά ΜΜΕ. Η επίδραση στην δημόσια συνείδηση είναι να διαιρεί τον κόσμο σε φίλους και εχθρούς και να συσπειρώνει τον λαό σε μέτωπο για την αντιμετώπιση των επιτιθέμενων.
Οι κυρώσεις στερούνται σημασίας και δεν θα αποδώσουν ποτέ εναντίον της Ρωσίας, όπως απέδωσαν σε βάρος άλλων χωρών. Επειδή δεν λαμβάνουν υπόψη το ρωσικό πνεύμα και τρόπο του σκέπτεσθαι. Όταν ο Ναπολέων κατακτούσε την Ευρώπη, οι ηγέτες της ηπείρου του παρέδιδαν τα κλειδιά των πόλεών τους. Οι Ρώσοι, από την άλλη, υποχωρούσαν καίγοντας πίσω τους πόλεις και χωριά και ακόμη εγκατέλειψαν την Μόσχα χωρίς πράγματι να την παραδώσουν. Στο τέλος, ο Γάλλος αυτοκράτορας διέφυγε πίσω στο Παρίσι ηττημένος, με την «Μεγάλη Στρατιά» του ένα μάτσο κουρέλια.
Οι Δυτικές χώρες έχουν κακούς συμβούλους για την Ρωσία. Υπάρχει τέτοιο μίσος, που αχρηστεύει την ικανότητα καθαρής κρίσης. Και αυτό κυριολεκτικά απειλεί τον πλανήτη.