Γιατί ο φασισμός με τον όποιο πολιτικό μανδύα, ως απόφυση δημοκρατική, δε ζητούσε ποτέ τίποτα καλύτερο από το να εξασφαλίσει τις δυναμικές του βάσεις μ' ένα υλικό διαπαιδαγωγημένο για τους τυχοδιωκτισμούς του και πρόθυμο να χρησιμοποιηθεί στην οποιαδήποτε περίσταση.
Όμως η ήττα της δημοκρατίας από τον πολιτικό τυχοδιωκτισμό δεν έχει μόνο σημασία πολιτική. Εχει σημασία ανυπολόγιστη και περισσότερο κρίσιμη στο ηθικό επίπεδο. Κλονίζεται η πίστη των ανθρώπων στο ιδεώδες της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης, ενσπείρεται η αδιαφορία για την τύχη ακόμη και της ελευθερίας και η κοινωνία συγκομίζει ταλαιπωρία και το έθνος συμφορές.
Στην αυριανή συζήτηση στη Βουλή των εν πολλοίς αβούλευτων, επί της προτάσεως της κυβερνητικής πλειοψηφίας για τη συγκρότηση επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης για την υπόθεση Novartis, θα σωρευτούν απλώς εντυπώσεις για τους αείποτε αφελείς του τόπου τούτου ως αποτέλεσμα του συνασπισμένου πολιτικού τυχοδιωκτισμού και επί της ουσίας της συγκάλυψης της πολιτικής διαφθοράς, που δεν έχει συγκεκριμένο πολιτικό προσωπείο.
Αληθινά, πόσο μεγαλώσαμε, πόσο μας ρυτίδωσε η χίμαιρα μιας χρόνιας πολιτικής κοροιδίας, κι εμείς ακόμη προσδοκούμε την πάταξη της πολιτικής διαφοράς ή και "καλύτερες μέρες" από τους μεταπράτες των ελπίδων μας!
Και δυστυχώς, ακόμη κι όσων η συνείδηση αγωνιά και ζητά απελπισμένα την έξοδο από το κυκλωμένο κάστρο, κυκλωμένο από μια κοινωνία κυριαρχημένη αποκλειστικά από οικονομικές αξίες, εθισμένη στο πολιτικό ψέμα και τις εντυπώσεις, που είναι πρόθυμη να περιφρονήσει κάθε προσπάθεια που θα ήταν να καταβληθεί στον τομέα του πνευματικού πολιτισμού, τότε αυτή η συνείδηση των όσων τούτου του τόπου υφίσταται καθίζηση.
Η αντίδραση των ολίγων στην πνιχτική τούτη ατμόσφαιρα είναι καταδικασμένη να εξουδετερωθεί από τους παράγοντες που δεσπόζουν στο πολιτικό προσκήνιο. Εχουμε έτσι το φαύλο κύκλο των αλληλοεξουδετερούμενων επιδράσεων. Η αδιαφορία και η απιστία του ατόμου στην ικανότητα της ολότητας να θεμελιώσει ένα βιώσιμο πολιτικό σύστημα έφερε την τυραννία της πολιτικής ανικανότητας, της προσωποποιημένης πολιτικής αυθαιρεσίας και παχυδερμίας.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η αστική δημοκρατία έχει τη δική της αυτάρκεια που τη χρησιμοποιεί σαν ένα όπλο άμυνας και αυτοσυντήρησης. Αλλά η αυτάρκεια τούτη, στο διάβα του χρόνου, απεδείχθη μια άλλη μορφή απομόνωσης, που επηρέαζε τη στάση των σκεπτόμενων πολιτών απέναντι της ίδιας της έννοιας της δημοκρατίας.
Η αλληλοεξουδετέρωση της ομαδικής και της ατομικής θέλησης είναι η ένδειξη της βαθύτερης κρίσης της κοινωνίας στο σύνολό της, από οποιαδήποτε ειδικά αίτια κι αν προέρχεται. Και είναι η ρίζα της πνευματικής και ηθικής παρακμής που μας φέρνει πιο κοντά σε δραματικά γεγονότα.