[Αξιόπιστα κατατοπιστικό ως διάγνωση, με την ψυχρή οικονομική γλώσσα και οπτική του, αλλά και ευρύτερα διδακτικό στο μάθημα της γεωπολιτικής, για πρωτοετείς αλλά και διδάσκοντες από κυβερνητικούς θώκους, το κατωτέρω άρθρο αξίζει κάποιας προσοχής, ιδιαίτερα σε μια χώρα ειδικής ευπάθειας στην περιοχή που και ο αρθρογράφος εύστοχα
περιγράφει ως «ιστορικό πεδίο σύγκρουσης της Δύσης με την Ανατολή». Η περιγραφή της στρατηγικής συλλογιστικής άλλων χωρών της περιοχής, προσφέρεται και ως τροφή για σκέψη “υπεύθυνων” εγκεφάλων.]
Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού
Προ ημερών, οι πρωθυπουργοί της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας επέκριναν την πολιτική της Ε.Ε. απέναντι στη Ρωσία ως πολύ ακραία. Η Ε.Ε. επέβαλε κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, για την επέμβαση της Μόσχας στην Ουκρανία, αλλά η Ουγγαρία και η Βουλγαρία φοβούνται ότι η συνεχιζόμενη αντιρωσική στάση της Ε. Ε. θα μπορούσε να προκαλέσει μιαν απειλή για την ασφάλεια και ότι δεν είναι προς όφελος των χωρών τους.
Αυτή η διάσταση απόψεων για την Ρωσία είναι απλώς ένα σύμπτωμα μιας ευρύτερης πραγματικότητας: Η ίδια η Ευρώπη γίνεται ολοένα και περισσότερο διχασμένη. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει πια μια ενιαία στάση απέναντι στη Ρωσία, όπως κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, όταν μια αδύναμη Ευρώπη, εξαρτώμενη από τις ΗΠΑ για την ασφάλειά της, ενεργούσε ενιαία για την εφαρμογή της αμερικανικής πολιτικής «περιορισμού» της Ρωσίας.
Σήμερα κάθε ευρωπαϊκή χώρα έχει τα δικά της εθνικά συμφέροντα που καθορίζονται από την πραγματικότητα της γεωγραφικής της θέσης.
Χώρες στο μεταίχμιο.
Στην περίπτωση της Ουγγαρίας, η χώρα αντιλαμβάνεται ότι οφείλει να ανήκει στο Δυτικό στρατόπεδο. Η Ουγγαρία διετέλεσε υπό σοβιετική κατοχή και δοκίμασε τις οδύνες που ακολούθησαν την βραχύβια επανάστασή της το 1956. Μολονότι κατανοεί και εκτιμά την υποστήριξη που της παρείχαν οι ΗΠΑ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, γνωρίζει πως αυτή η υποστήριξη είναι τελικά ανεπαρκής για να την προστατεύσει από περιβάλλουσες απειλές. Οι ΗΠΑ είναι πολύ μακριά και όπως είδαμε στην Γεωργία το 2008 οι ΗΠΑ νοιάζονται προπάντων για τα δικά τους συμφέροντα και μπορεί να μην προστρέξουν για την υπεράσπιση της Ουγγαρίας, εάν πραγματικά απειληθεί.
Ανατολικά της Ουγγαρίας βρίσκεται η Ουκρανία, ένα κράτος προστατευτικού διαχωρισμού μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Η Ουγγαρία ήταν πάντοτε αντίθετη με την ανάπτυξη στενότερων σχέσεων μεταξύ Δύσης και Ουκρανίας. Πράγματι όταν οι διπλωμάτες μιλούν για ένταξη της Ουκρανίας στην Δύση, η Ουγγαρία αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο ερώτημα: Τι τελικά σημαίνει «ένταξη»; Εάν απλά σημαίνει περισσότερες διπλωματικές συναντήσεις, προς τι ο κίνδυνος αναστάτωσης, όταν για την Ουγγαρία δεν θα προκύψει όφελος; Και εάν ένταξη σημαίνει μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία της Δύσης στην Ουκρανία, αυτό για την Ουγγαρία θα ήταν ακόμη χειρότερο. Η Ρωσία θα το δει ως ευθεία απειλή και θα κλίνει περισσότερο στο να να επέμβει στρατιωτικά για να ανακτήσει την χαμένη προστατευτική ζώνη, φέρνοντας ενδεχομένως τη ρωσική στρατιωτική δύναμη πιο κοντά στα σύνορα της Ουγγαρίας.
Η Βουλγαρία, αντίθετα με την Ουγγαρία, έχει δυο χώρες να την χωρίζουν από την Ρωσία: Την Ρουμανία και την Ουκρανία. Αλλά η θέση της Βουλγαρίας στα Βαλκάνια την τοποθετεί στο ιστορικό πεδίο σύγκρουσης της Δύσης με την Ανατολή. Η χώρα –της οποίας ο πληθυσμός είναι κυρίως χριστιανοί ορθόδοξοι και Σλάβοι, όπως ο ρωσικός- έζησε υπό Οθωμανική κυριαρχία επί αιώνες, έως ότου ένας ρώσο-τουρκικός πόλεμος το 1878 κατέστησε τη Βουλγαρία αυτόνομο πριγκιπάτο.
Η Βουλγαρία παρέμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία, αλλά δεν εκυβερνάτο από τους Οθωμανούς. Ο Αλεξάντερ Φον Βάτεμπεργκ, που ήταν και ανιψιός του Τσάρου Αλεξάνδρου ΙΙ, έγινε ο ΄Αρχων της Βουλγαρίας. Στην συνέχεια η χώρα ενεπλάκη στους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά τους στενούς δεσμούς της με την Ρωσία, η Βουλγαρία συμμάχησε με τους Ναζί, όχι για λόγους οποιασδήποτε πνευματικής συγγένειας, αλλά λόγω αδυναμίας της Βουλγαρίας να αντισταθεί στην γερμανική ισχύ. Μετά τον πόλεμο η Βουλγαρία έγινε σοβιετικός δορυφόρος και εντάχθηκε στην ΕΕ μόλις το 2007.
Η ιστορία της Βουλγαρίας μιλά για μια χώρα της οποίας η εθνική κυριαρχία δεν μπορεί να θεωρείται αυτονόητη και δεν μπορεί να μένει αναλλοίωτη στην αιωνιότητα. Επομένως, παρά την συμμετοχή της στην Ε. Ε., φοβάται τόσο μιαν ανορθούμενη Τουρκία όσο και μια Ρωσία που αισθάνεται πως απειλείται σε βαθμό που επιβάλλει την επέκταση του ανασχετικού χώρου προστασίας της. Μολονότι οι ισχυροί δεσμοί με την Δύση έχουν τα καλά τους, η Βουλγαρία δεν μπορεί να λογαριάζει πως η Ευρώπη θα είναι διατεθειμένη ή ικανή να την προστατέψει από είτε τουρκική, είτε ρωσική επέκταση. Όπως η Ουγγαρία, έτσι και η Βουλγαρία δεν κερδίζει τίποτα με το να υιοθετεί μιαν στάση αντιπάλου της Ρωσίας.
Ο Γερμανικός παράγων.
Πολύ δυτικότερα, η Γερμανία έχει λιγότερες έγνοιες ασφάλειας, από την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία, σε σχέση με την Ρωσία. ΄Εχει όμως κρίσιμες ενεργειακές φροντίδες. Η Γερμανία προμηθεύεται σημαντικές ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Επιπλέον, γερμανικές, αυστριακές και γαλλικές εταιρείες καυσίμων είναι συνεταίροι σε σειρά κοινών ενεργειακών προγραμμάτων με ρωσικές εταιρείες. Αυτή την περίοδο η Ρωσία εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα έσοδα από τις εξαγωγές καυσίμων για να τραβήξει πολύ δυνατά αυτόν τον μοχλό, αλλά οι δεσμοί μεταξύ γερμανικών και ρωσικών εταιρειών ενέργειας σημαίνουν ότι οι κυρώσεις που επιβάλλονται, κατόπιν επιμονής των ΗΠΑ, έχουν οικονομικές συνέπειες σε βάρος, όχι μόνο της Ρωσίας, αλλά και της Γερμανίας. Αυτός είναι ο λόγος για την απροθυμία της Ε.Ε. σχετικά με τον πιο πρόσφατο γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, πού στρέφονταν όχι μόνο εναντίον των ρωσικών εταιρειών ενέργειας αλλά και εναντίον εταιρειών οποιασδήποτε εθνικότητας που συνεργάζονται με τις ρωσικές.
Από την άλλη πλευρά της συζήτησης, μια άλλη ομάδα χωρών και συγκεκριμένα η Πολωνία και οι Βαλτικές Χώρες (Εσθονία, Λεττονία και Λιθουανία) υποστηρίζει σταθερά την επέκταση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Αντίθετα με την Ουγγαρία και την Βουλγαρία, η Πολωνία και οι Βαλτικές Χώρες έχουν όλες κοινά σύνορα με την Ρωσία. (Η Λιθουανία και η Πολωνία συνορεύουν με το ρωσικό προγεφύρωμα στο Καλίνινγκραντ, το οποίο βρίσκεται εκτός της κυρίως ρωσικής επικράτειας, αλλά έχει μια σημαντική στρατιωτική παρουσία.)
Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Πολωνία υπέφερε από τους Γερμανούς και από τους Ρώσους. Αμυνόμενοι έναντι των Γερμανών, οι Ρώσοι ερείπωσαν την Πολωνία. Μετά τον πόλεμο, η Σοβιετική ΄Ενωση δημιούργησε το στρατηγικό βάθος που χρειαζόταν, για την προστασία της από Δυτικήν εισβολή, με την κατοχή της Πολωνίας και των Βαλτικών χωρών. Για τις Πολωνία, Εσθονία, Λεττονία και Λιθουανία ο κίνδυνος μιας ρωσικής εισβολής δεν είναι μια θεωρητική υπόθεση –είναι ζώσα μνήμη.
Οι φόβοι αυτών των χωρών οφείλονται στην αμφιβολία ότι η υπόλοιπη Ευρώπη και το ΝΑΤΟ θα επέμβουν εάν τους απειλήσει η Ρωσία. Της Πολωνίας ο φόβος σχετίζεται με την γεωγραφική θέση της μεταξύ της Γερμανίας και της Ρωσίας, θέση που τις εκόστισε πολύ στο παρελθόν. Η Πολωνία ξέρει ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, η Γερμανία δεν είναι ικανή για στρατιωτική δράση.
Η Γερμανία δεσμεύεται από τους θεσμούς της Ε.Ε. και εξυπηρετείται καλύτερα με το να μην έχει σημαντική στρατιωτική δύναμη. Αλλά η Πολωνία είναι υποχρεωμένη να εξετάζει το ενδεχόμενο, όσο και αν μοιάζει απίθανο, κάποια μέρα η Γερμανία να στραφεί εναντίον των εταίρων της. Όπως έχουμε δει στο παρελθόν ο κόσμος μπορεί ν’ αλλάξει δραστικά μέσα σε μια εικοσαετία.
Η ιδέα της Ευρώπης σαν ενιαίας οντότητας είναι φαντασιακή. Οι γεωγραφικές διαφορές όλων αυτών των χωρών και οι διαφορετικοί οικονομικοί δεσμοί τους εγγυώνται ότι τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους θα πρυτανεύσουν στις σχέσεις τους με την Ρωσία. Και αυτό θα εξακολουθήσει να αμφισβητεί οποιανδήποτε ενότητα απομένει στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Και η Ρωσία θα επωφελείται αυτών των διαιρέσεων σε κάθε ευκαιρία.
Σημείωση Μεταφραστού:
Ως ιστορική συνέχεια και επαλήθευση του ανωτέρω άρθρου ήρθε το ακόλουθο ρεπορτάζ του Seraphim Hanisch, στο “Ρussia Feed” της 2-2-2018:«Πόλεμοι Φυσικού Αερίου: Η Γερμανία εγκρίνει τον αγωγό North Stream 2 με την Ρωσία
Σωλήνες του αγωγού που προορίζονται για εγκατάσταση στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας. Στο τελευταίο μιας σειράς γεγονότων σε αργή εξέλιξη, η Γερμανία αποφάσισε να αψηφήσει και να παρακάμψει της αμερικανικές οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας και να βρει τρόπο να φέρει τον νέο αγωγό Βόρειο Ρεύμα 2 από τη Ρωσία στην Γερμανία.
Η Φινλανδία, η Σουηδία και η Δανία δεν ενέκριναν ακόμη το πρόγραμμα του νέου αγωγού, αλλά με την Γερμανία ως κυριότερη συμμετέχουσα οικονομική δύναμη είναι ενισχυόμενα πιθανό ότι θα ακολουθήσουν.
Ο Nord Stream 2 αναμένεται να διπλασιάσει τον σημερινό όγκο φυσικού αερίου που μεταφέρεται με αγωγό στην Ευρώπη, από 55 δις κυβικά μέτρα σε 110 δισεκατομμύρια. Τερματίζει στο Greifswald της Γερμανίας, όπου συνδέεται με διάφορους άλλους αγωγούς διανομής σε όλη την ήπειρο.
Είναι σχεδιασμένος με τα υψηλότερα ποιοτικά κριτήρια και με επικέντρωση στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με αναμενόμενες αναθυμιάσεις κατά 61% χαμηλότερες του υπάρχοντος αγωγού. Θα εκτείνεται σε 3.100 χιλιόμετρα εντός της Ρωσίας και 1.200 χλμ υπό την Βαλτική και προς την Γερμανία.