Το 2004 ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποφασισμένος να παραδώσει κράτος αντί για κοινότητα, έβαλε τα θεμέλια της υλοποίησης μιας ακόμη στρατηγικής απόφασης για την Κύπρο. Την ανακήρυξη και εκμετάλλευσης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Η κυπριακή ΑΟΖ εκτός του ότι θα μπορούσε να διασφαλίσει για δεκαετίες την ενεργειακή επάρκεια και ευμάρεια του νησιού της Αφροδίτης, υπό μιαν άλλην έννοια θα κλείδωνε υπό προϋποθέσεις την ασφάλειά της απέναντι στον τουρκικό κίνδυνο.
Ο Παπαδόπουλος έπιασε στον ύπνο τον Ερντογάν ενώ συνάντησε μάλλον μια δυσφορία στην Αθήνα στις τότε πρώτες επαφές του. Η αρχή έγινε στις 17 Φεβρουαρίου του 2003 με τη συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο ενώ το 2006 το Μάιο υπεγράφη η συμφωνία συνεκμετάλλευσης. Τον Ιανουάριο του 2007 υπήρξε συμφωνία οριοθέτησης με το Λίβανο και το 2010 το Δεκέμβριο με το Ισραήλ. Το 2008 δινόταν η πρώτη άδεια για έρευνα στο Οικόπεδο 12 (Αφροδίτη).
Το Δεκέμβριο του 2011 ανακαλυπτόταν το πρώτο κοίτασμα στο Οικόπεδο Αφροδίτη και όλα άρχισαν να βρίσκουν το δρόμο τους.
Η Κύπρος των σχετικά μικρών στρατιωτικών δυνατοτήτων διέκρινε στα πιθανά γεωτρύπανα των ενεργειακών κολοσσών, εν δυνάμει ισχυρούς συμμάχους απέναντι σε ενδεχόμενες τουρκικές απειλές. Η Τουρκία μπορεί να είναι αρκετά μεγάλη για την Κύπρο αλλά αντίστοιχα θα μπορούσε να φαντάζει ιδιαίτερα ασήμαντη για μια πολυεθνική εταιρεία.
Η έμπνευση υπήρξε ευφυής και η υλοποίηση του σχεδίου από τις κυπριακές κυβερνήσεις, σωστή και ψύχραιμη. Η δε καλή ημέρα είχε διαφανεί από τα πρώτα ενθουσιώδη αποτελέσμα στο ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν που βρίσκεται κοντά στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η Λευκωσία όμως διέπραξε δύο σημαντικά σφάλματα και εύχομαι να μην τα πληρώσει πανάκριβα.
Το πρώτο μεγάλο λάθος
Noble Energy
Η Κύπρος διέκρινε στους ενεργειακούς κολοσσούς ένα είδος συμμάχων απέναντι στην Τουρκία.
Είναι γεγονός ότι οι εταιρείες που ασχολούνται με την ενέργεια, δεν είναι παίξε-γέλασε. Επενδύονται τεράστια ποσά και τα συμφέροντα είναι μεγάλα. Δε θα άφηναν λοιπόν καμία Τουρκία να βάλει σε ρίσκο την επένδυσή τους.
Η προσέγγιση αυτή είναι λογική και ορθή υπό μία αυστηρή προϋπόθεση. Ποιοι θα είναι αυτοί οι ενεργειακοί κολοσσοί που θα έρθουν να εγκατασταθούν στα θαλάσσια οικόπεδά σου.
Με άλλα λόγια, ποιοι βρίσκονται πίσω αυτές. Κι αυτό διότι με κάποιους μπορείς να τα βάλεις και με κάποιους άλλους όχι.
Η πρώτη εταιρεία που πήγε στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του 2010 ήταν η Noble Energy.
Για να δούμε ποια είναι η μετοχική σύνθεση της εταιρείας, η οποία εδρεύει στο Hong Kong και δε σχετίζεται με τη Noble Group.
πίνακας από: 4-traders.com
Ισχυρά funds κατέχουν σημαντικό αριθμό μετοχών. Η Capital Research και η Vanguard είναι επενδυτικοί οίκοι που σημαίνει ότι πίσω από αυτούς βρίσκονται άλλοι, που εμείς δε γνωρίζουμε αλλά έχουν σημαντική δύναμη. Αξιόπιστη πηγή με ενημέρωση ότι μεγάλες τράπεζες είναι μέτοχοι της Noble Energy, ενώ ακόμη και ισχυρός τουρκικός τραπεζικός οίκος διαθέτει μετοχές.
Το πόσο ισχυρή είναι η Noble μας το δείχνει και η τριεθνής στρατιωτική άσκηση Ελλάδας-ΗΠΑ και Ισραήλ τα τελευταία χρόνια, γνωστή ως NOBLE DINA.
Σύμφωνα με τη Haaretz, οι ασκήσεις του 2012 προσομοιώνουν πιθανή σύγκρουση με δυνάμεις που παραπέμπουν με το τουρκικό ναυτικό και είχαν προγραμματιστεί να αρχίσουν στα ελληνικά ύδατα κοντά στις τουρκικές ακτές, να συνεχιστούν κοντά στην Κύπρο και να καταλήξουν στο λιμάνι της Χάιφα. Πρόκειται για μια άσκηση με βασικό σενάριο την προστασία πλατφόρμα από επίθεση. Η άσκηση ξεκίνησε το 2011 αλλά το 2012 η Ελλάδα αντικατέστησε την Τουρκία. Όλοι αντιλαμβανόμαστε το γιατί.
HELLENICNAVY - NOBLE DINA 2017
Όλοι επίσης θυμούνται πως τα τουρκικά πολεμικά παρακολουθούσαν σε απόσταση το γεωτρύπανο της Noble και ότι η Ισραηλινή Αεροπορία ήταν πανταχού παρούσα στην περιοχή. Δεν άνοιξε μύτη.
Total
Ένας άλλος κολοσσός είναι η γαλλική Total, η οποία δραστηριοποιείται τα τελευταία χρόνια στην Κυπριακή ΑΟΖ.
από την ιστοσελίδα της Total
Η εταιρεία κατά 87% αποτελεί ιδιοκτησία θεσμικών επενδυτών. Κρατήστε όμως ότι το 35,4% βρίσκεται στη βόρεια Αμερική. Και μόνο αυτό είναι αρκετό για να αντιληφθούμε τη δύναμη της Total χωρίς να συνεχίσουμε στα υπόλοιπα.
Exxon Mobil
Η Exxon Mobil δε χρειάζεται συστάσεις. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εταιρεία του χώρου με κεφαλαιακή αξία 364 δις δολ.
πίνακας από: 4-traders.com
Ένας από τους 4 ισχυρούς άνδρες της, είναι ο από το 2006 μέχρι πρόσφατα πρόεδρός της, και νυν ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Ρεξ Τίλλερσον που αποχωρώντας πήρε ένα συνταξιοδοτικό πακέτο ύψους μόλις ...180 εκ. δολ.
Θα τα έβαζε απευθείας με τις ΗΠΑ ο Ερντογάν;
Kogas
Η Κοgas είναι σε μεγάλο ποσοστό ελεγχόμενη από την κυβέρνηση της Νότιας Κορέας και την Κορεατική Εταιρεία Ηλεκτρισμού.
πίνακας από: 4-traders.com
Συμμετέχει στην κυπριακή ΑΟΖ σε κοινοπραξία με την ιταλική ΕΝΙ.
ΕΝΙ
Και ερχόμαστε στην ΕΝΙ. Η ιταλική εταιρεία ανήκει κατά 30% (οι δύο πρώτοι μέτοχοι στον πίνακα) στο ιταλικό δημόσιο.
πίνακας από: 4-traders.com
Ωστόσο σύμφωνα με αξιόπιστη πηγή το υπόλοιπο σύνολο των επενδυτών δεν κρύβει παίκτες που δε σηκώνουν παιχνιδάκια.
Η ΕΝΙ δηλαδή είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της παρέας των εταιρειών της ενέργειας που κατέβηκε στην Κύπρο.
Για να το πούμε σε μια γραμμή, η ΕΝΙ δεν είναι ούτε Exxon, ούτε Noble, ούτε Total. Όταν λοιπόν ήρθε η ώρα του οικοπέδου που συνορεύει με την ΑΟΖ της πιο αδύναμης χώρας του Λιβάνου, κι αφού η Αίγυπτος είχε προειδοποιήσει ότι δεν επιθυμεί κινδύνους κοντά στην ΑΟΖ και με το Ισραήλ ως γνωστόν, δεν παίζουμε, η Αγκυρα βρήκε την ευκαιρία στο Οικόπεδο 3 και τη θέση....Σουπιά!
Ένας μίνι στολίσκος μπλόκαρε το SAIPEM 12000, η SAIPEM εισπράττει καθημερινά έναν εντυπωσιακό ναύλο και η Ιταλία, ως η βασική μέτοχος της ΕΝΙ παρακολουθεί μουδιασμένη κι ελπίζοντας σε "κοινά αποδεκτή λύση" με μια χώρα [Τουρκία] που δεν έχει καμία απολύτως δουλειά στην περιοχή.
Η Κύπρος έκανε τη χειρότερη επιλογή στο πιο αδύναμο γεωπολιτικά οικόπεδο. Μοιάζει σαν το γκολ που τρώει μια ομάδα στο 90' από ένα παιδαριώδες λάθος κι ενώ μέχρι τότε έχει σταθεί με ιδανικό τρόπο.
Αν το SAIPEM 12000 αποχωρήσει και η ΕΝΙ υπαναχωρήσει, τότε αυτό θα αποτελέσει πιθανή απαρχή σημαντικών εξελίξεων σε σημείο ανησυχίας λειτουργίας ως κερκόπορτας της ΑΟΖ της Κύπρου.
Όπως διαπιστώνουμε στην πράξη, το ότι Ιταλία-Κύπρος είναι εταίροι στην Ε.Ε., ομόθρησκες χώρες, η Τουρκία αποτελεί διεθνή ταραξία κ.ο.κ., δεν παίζουν κανέναν απολύτως ρόλο. Η ισχύς μέχρι στιγμής κρίνει το παιχνίδι.
Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν με την Κύπρο τις προηγούμενες φορές. Εδώ μέχρι σήμερα (γιατί αύριο δεν ξέρουμε τι γίνεται) όχι.
Και έτσι ερχόμαστε στο
δεύτερο μεγάλο λάθος
Την ουσιαστικά ανύπαρκτη αμυντική θωράκιση της Κύπρου. Όταν ξεκινάς ένα τόσο μεγάλο παιχνίδι, πρέπει να διαθέτεις και μια αξιοπρεπή γραμμή άμυνας. Η Κύπρος δε διαθέτει πολεμική αεροπορία, ενώ μόλις πρόσφατα παρέλαβε ένα σύγχρονο περιπολικό ανοικτής θαλάσσης από το Ισραήλ.
Η Κύπρος των 701.000 Ελληνοκυπρίων (πηγή: ΚΥΠΕ) πιθανότατα να μην μπορεί να υποστηρίξει Ενοπλες Δυνάμεις όπως τις γνωρίζουμε. Χώρια φυσικά πιθανές αντιδράσεις της Αγκυρας όπως με τους S-300 που κατέληξαν αντί για την ίδια ή τα νησιά, κάπου στην Κρήτη.
Είχε όμως μια άλλη δυνατότητα ως ένα οικονομικά ανθηρό κράτος μέχρι πριν κάποια χρόνια και με την πάλαι ποτέ πανίσχυρη κυπριακή λίρα της.
Ποια;
Να ενισχύσει τις Ελληνικές Ενοπλές Δυνάμεις. Τα απαραίτητα πλοία και αεροπλάνα που χρειάζεται για την ασφάλεια όχι μόνο τη δικιά της αλλά και της ΑΟΖ της, θα τα έδινε αυτή στις ΕΔ ενώ παράλληλα θα παραχωρούσε όσες βάσεις χρειαζόταν ώστε τόσο το Πολεμικό Ναυτικό όσο και η Πολεμική Αεροπορία της Ελλάδας να έχουν μόνιμη σε rotation παρουσία στην Κύπρο.
Δεν μπορείς να εξαρτάς τα πάντα από ξένους και τους συσχετισμούς περιμένοντας ότι αυτοί θα καθαρίσουν για σένα. Δε θα το κάνουν και απόδειξη η ΕΝΙ.
Τι θα γινόταν αν πχ κοντά στο SAIPEM 12000 έπλεαν δύο σύγχρονα ελληνικά καταδρομικά κι ένα υποβρύχιο (που θα μας είχε πάρει η Κύπρος) ενώ αριθμός μαχητικών 5ης γενεάς θα βρισκόταν στο νησί για κάποια...άσκηση; Το πιθανότερο είναι πως το γεωτρύπανο του πλοίου θα βυθιζόταν αργά αλλά σταθερά στον πυθμένα.
Ειλικρινά εύχομαι η κυπριακή ηγεσία να βρει τη λύση. Είναι όμως καιρός να εξεταστούν κάποια ζητήματα από μηδενική βάση.