Κατεβαίνοντας μόλις 5 m από το στόμιο εισόδου και αντικρίζοντας το ξεκίνημα της στοάς, η σκέψη ήταν αδύνατον να μην ανατρέξει στους παλιούς θρύλους της "Μυστικής Αθήνας" με τις στοές που συνέδεαν τη σπηλιά του Νταβέλη και άλλα σημεία της Πεντέλης με διάφορες τοποθεσίες της Αθήνας, με ένα φευγαλέο "...λες να ήταν αλήθεια τελικά;;" ειδικά δε όταν προέκυψε και μια διακλάδωση που ξεκινούσε ένα μέτρο πάνω από το νερό ενός εσωτερικού πηγαδιού στο οποίο λίγο έλειψε να πέσω μέσα περπατώντας υπογείως! Π. Δ.
Διαβάζαμε πριν χρόνια με κομμένη την ανάσα για τις υπόγειες διαδρομές κάτω από την Αθήνα, κάποιες από τις οποίες υποτίθεται ότι ξεκινούσαν από την Πεντέλη και κατέληγαν στο Γαλάτσι ή τον Λυκαβηττό... Τα παρακάτω αποσπάσματα ξαναήρθαν πρόσφατα στη μνήμη μου, με αφορμή τις ζωντανές εικόνες που εμφανίστηκαν μπροστά μου κατά την εξερεύνηση ενός παλιού μάλλον ιδιωτικού πηγαδιού μιας γειτονιάς της Πεντέλης, στο οποίο μας ζητήθηκε να ρίξουμε μια ματιά, ρωτώντας τους ηλικιωμένους για τα πηγάδια που χρησιμοποιούσαν κάποτε για το απαραίτητο νερό.
"...Το τούνελ άρχισε να είναι κατηφορικό και μετά από μερικά μέτρα, ίσως εννέα ή δέκα, φτάσαμε σε ένα σημείο που προς τα επάνω υπήρχε ένα πηγάδι. Σε λίγο, μετά από μια μικρή στροφή σαν γάμα, το τούνελ μας έφτανε στο στόμιο ενός πηγαδιού, αυτή τη φορά προς τα κάτω. Προσπαθήσαμε να βρούμε έναν τρόπο να κατέβουμε το πηγάδι χωρίς σχοινιά -και πράγματι υπήρχαν στηρίγματα παλαιά που ίσως θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε- αλλά το βάθος του πηγαδιού που το μετρήσαμε πριν κάνουμε την προσπάθεια ήταν γύρω στα δώδεκα μέτρα [...] Στο βάθος του πηγαδιού υπήρχε μια στρογγυλή τρύπα, οπωσδήποτε τεχνητή, που προχωρούσε σε μια ευθεία γραμμή κάνοντας ορθή γωνία με το πηγάδι [...] Η τρύπα σαν ένας μεγάλος σωλήνας μας οδήγησε σε ένα τούνελ τόσο παλαιό που δεν φαινόταν το άγγιγμα πλέον του ανθρώπου. Ένα τούνελ με αέρα και χωρίς νερό, που από στενό στην αρχή και δύσκολο αφού έπρεπε να σκύβουμε πού και πού για να αποφύγουμε την οροφή, άρχισε να γίνεται σχετικά ευρύχωρο [...]"
Στις δυτικές παρυφές του Πεντελικού (υψόμετρο εισόδου 369 m)
Στον πυθμένα του δικού μας πηγαδιού υπήρχε ένα χαμηλό περίτεχνα σκαμμένο άνοιγμα, το οποίο έβγαζε σε μια τελείως ευθύγραμμη αρχικά στοά, που στη συνέχεια έγινε τόσο ψηλή, ώστε να μπορώ να περπατάω τελείως όρθιος. "Βρε... λες να ήταν αλήθεια τελικά;;"
Το χαμηλό άνοιγμα στον πυθμένα του πηγαδιού
Οδηγεί σε μια τελικά σχετικά άνετη στοά
Μετά από μια μικρή καμπύλη...
...φαίνονται χτισμένα με τούβλα τοιχώματα
Και καταλήγουμε ακριβώς στο μέσον του ύψους ενός πηγαδιού!
"Μα... λες να ήταν αλήθεια τελικά;;" Κοίταξα καλά μέσα στο καθαρό νερό, προσπαθώντας να δω αν υπήρχε άλλο άνοιγμα χαμηλοτερα στον πυθμένα, και παρά το βάθος που ήταν γύρω στα 3 - 4 m από τη στάθμη, το νερό ήταν διαυγέστατο μέσα στο οποίο δεν φάνηκε να υπάρχει κάποιο άνοιγμα, ούτε τροφοδοτικού υδραγωγείου χαμηλότερου επιπέδου (είχα μια ελπίδα), ούτε και κάποιας άλλης στοάς.
Υπάρχει νερό, περίπου στο 1 m, ή και λίγο χαμηλότερα από το δάπεδο
Η διάμετρος του πηγαδιού είναι περίπου 2 m
Απέναντι η στοά συνεχίζει, και δεξιά υπάρχει άλλη διακλάδωση!
Προς τα επάνω, είναι κλειστό και δεν καταφέραμε να το εντοπίσουμε απ' έξω
Βρίσκοντας τρόπο να περάσω, συνέχισα στη δεξιά διακλάδωση!
Η οποία δυστυχώς κατέληξε σε μπάζα λίγα μέτρα πιο κάτω
Επιστροφή στο πηγάδι
Το πέρασμα στη διπλανή στοά έπρεπε να γίνει με πολύ μεγάλη προσοχή...
Στη συνέχεια της αρχικής στοάς ευθεία, αλλά στα αριστερά;;
Ένα μικρό τυφλό παράπλευρο τούνελ (διερεύνηση για νερό ή αύξηση του όγκου)
Η συνέχεια σε ευθεία γραμμή από το σημείο καθόδου ήταν απογοητευτική
Η απάντηση λοιπόν ήταν ΟΧΙ. Δυστυχώς, για μια ακόμη φορά δεν ήταν αλήθεια, γιατί οι εντυπωσιακές -κατά τα άλλα- πολύ παλιές (μα όχι αρχαίες) υπόγειες στοές που εντοπίσαμε ψάχνοντας, αρχικά, στοιχεία για τον νεότερο κλάδο Πεντέλης του Αδριάνειου υδραγωγείου, εξαντλήθηκαν, όπως είδατε, λίγες δεκάδες μέτρα από το σημείο εισόδου. Ας είναι...
Το τυφλό μέτωπο λάξευσης στο τέλος της στοάς με φανερά τα ίχνη του εργαλείου
Παλιά άδεια κονσερβοκούτια
Παλιό λεωφορείο (μικρό πλαστικό παιχνίδι Joy Toy) μοντέλο Mercedes O321. Το συγκεκριμένο πραγματικό μοντέλο λεωφορείου κατασκευαζόταν κατά την περίοδο 1954-1970, ενώ η ελληνική εταιρία παιχνιδιών Joy Toy λειτούργησε μετά το 1960.
Επιστροφή στο πηγάδι πρόσβασης
Υπόγεια νερά της περιοχής του Δήμου Πεντέλης
(Γεώργιος Μηλιώνης, Γεωλόγος)
Στην ευρύτερη περιοχή έχει κατασκευασθεί στο παρελθόν μεγάλος αριθμός πηγαδιών, οι τιμές μετρήσεων στάθμης ενδεικτικά σε κάποια από τα οποία κυμαίνονται από 3.00 έως 6.50 m, ανάλογα με την υψομετρική θέση του εκάστοτε πηγαδιού. Με βάση τη γεωλογική δομή της περιοχής, αναμένεται ασθενής υπόγεια υδροφορία εντός των σχιστόλιθων, μέσα από το πυκνό σύστημα των διακλάσεων καθώς και του μανδύα αποσάθρωσης, που σε συνέργεια με τις προσχωματικές αποθέσεις εκδηλώνουν φρεάτια υδροφορία. Οι σχιστόλιθοι συμμετέχουν στο υδρογεωλογικό σύστημα της περιοχής σαν οδηγοί της υπόγειας κυκλοφορίας, δημιουργώντας βάση φορέα, της υδροφορίας των επικείμενων υδροπερατών σχηματισμών. Παρ' όλα αυτά οι αποθέσεις αυτές δεν φιλοξενούν σημαντικές ποσότητες νερού, λόγω του μικρού τους πάχους και της περιορισμένης επιφανειακής τους ανάπτυξης. Πληροφοριακά αναφέρεται ότι στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Πεντέλης αναπτύσσεται ένα κύριο υδροφόρο σύστημα, το καρστικό των μαρμάρων. Η πιεζομετρική επιφάνεια εκτιμάται πως βρίσκεται σε μικρό βάθος και παρουσιάζει διεύθυνση προς το ρέμα Πολύδροσου (Χαλανδρίου), σύμφωνα με την γενική διεύθυνση της επαφής σχιστόλιθου με τις προσχωματικές αποθέσεις. Τέλος, όσον αφορά στην εκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων στην εξεταζόμενη περιοχή, αναφέρεται ότι, οι φρεάτιοι υδροφορείς, έχουν πλήρη εκμετάλλευση, από την οποία καλύπτονται μόνο τοπικές ανάγκες σε νερό άρδευσης.
Κλείνοντας, το παρακάτω βίντεο μάς μεταφέρει ζωντανά στην ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του υπόγειου περιβάλλοντος των στοών...
Μ Ε Ρ Ο Σ Β΄
Στις ανατολικές παρυφές του Πεντελικού (υψόμετρο εισόδου 175 m)
Ένα "πολύχρωμο" υπόγειο έργο τέχνης στην αντιδιαμετρική πλευρά του βουνού, μήκους μόλις 35-40 m αλλά με τόσες εναλλαγές που εύκολα ξεχνιέσαι στο φιλόξενο περιβάλλον του, νομίζοντας ότι έχεις διανύσει τουλάχιστον το διπλάσιο! Η στοά, τελείως διαφορετική από τις προηγούμενες, έχει δεχτεί παλαιότερες αλλά και σύγχρονες επεμβάσεις υποστυλωτικού χαρακτήρα, σε διάφορα σημεία της έχει εντυπωσιακούς έγχρωμους σταλακτιτικούς σχηματισμούς ακόμη και πάνω στους τοίχους, ενώ διαπερνάει και ένα μικρό φυσικό σπηλαίωμα στο οποίο συναντάμε μια φυσική πηγή. Μια δεύτερη πηγή βρίσκεται κοντά στο τέλος της διαδρομής, και αναβλύζει πίσω από τοίχο χτισμένο με παλιά εξάοπα τούβλα σύγχρονης περιόδου, στον οποίο έχει διατηρηθεί ένα μικρό άνοιγμα. Κατά μήκος της διαδρομής περνάμε κάτω από δύο κλειστά πηγάδια προς την επιφάνεια, ενώ ένα ακόμα πηγάδι βρίσκουμε σε ένα δεύτερο μικρό σπηλαίωμα, σε ανώτερο επίπεδο στο τέλος της διαδρομής. Το ύψος ποικίλει, από 0.70 m έως 1.70 m, με το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής να είναι γύρω στο ένα με 1.50 m, και ελάχιστο πλάτος 0.40 m.
Σήραγγα (α), χτιστή
Δολιχόποδο: η "ακρίδα" των σπηλαίων
Είσοδος στο τμήμα (β)
Πικοιλία υλικών κατασκευής-επισκευής και σταλακτιτικοί σχηματισμοί
Πέρας του τμήματος (β)
Τμήμα (γ). Αριστερά διακρίνεται κτιστή επισκευή - επένδυση (τοπικά)
Γυμνοσάλιαγκας. Αρκετοί όμοιοι, ζουν και στο φρέαρ πρόσβασης του 1ου συστήματος
Η στοά λίγο πριν τη στροφή (περ. 90 μοιρών) προς τα αριστερά
Η ροή του νερού είναι ακατάπαυστη, δίνοντας σημαντική παροχή στο υδραγωγείο
Φτάνοντας κάτω από το 1ο πηγάδι. Το περιβάλλον θυμίζει σπήλαιο
Φρεάτιο 1 (βάθος: 7 m, διάμετρος: 0.60 m)
Στη συνέχεια συναντάμε μικρό λευκό σπηλαίωμα
Το φυσικό αυτό τμήμα σημειώνεται στο σκαρίφημα με το γράμμα (δ)
Όπου αναβλύζει η πρώτη από τις πηγές που υδρομαστεύει στο σύστημα
Έπειτα, ένα στενό πέρασμα, οδηγεί στον θάλαμο κάτω από το 2ο πηγάδι
Μετροταινία
Φρεάτιο 2 (βάθος: 8 m, χαμηλά max διάμετρος: 2 m)
Πέρας φυσικού τμήματος (δ), αρχή τμήματος (ε), επενδεδυμένου με σύγχρονα υλικά
Τμήμα (ε). Πρόχειρη τοιχοποΐα με εξάοπα τούβλα (τελευταία φάση επισκευών)
Η οροφή της στοάς εδώ έχει στηριχτεί με τσιμεντοδοκούς, τοποθετημένες άτακτα
Η σύγχρονη κατασκευή δεν είναι στιβαρή, επιπλέον το νερό σχηματίζει σταλακτίτες
Οπή στον σύγχρονο τοίχο, πίσω από την οποία βρίσκεται η 2η πηγή του υδραγωγείου
Πέρας του τμήματος (ε): στενό ανηφορικό πέρασμα προς τον τελευταίο θάλαμο
Μικρή (τελευταία) πηγή στο ανώτερο σπηλαίωμα όπου τελειώνει η διαδρομή
Φρεάτιο 3 (βάθος: 10 m, χαμηλά max διάμετρος: 3 m)
Το νερό όλων των παραπάνω πηγών τροφοδοτεί την ποικιλόμορφη σήραγγα του υπέροχου αυτού σπηλαιο-υδραγωγείου, που καταλήγει σε εγκαταστάσεις δεξαμενών δίπλα στην είσοδο, και χρησιμοποιείται για άρδευση της γύρω περιοχής. Να σημειωθεί, τέλος, ότι το μικρό αυτό ιδιαίτερο υπόγειο υδραγωγείο της Πεντέλης φιλοξενεί και οργανισμούς οι οποίοι ζουν υπογείως και συνήθως συναντώνται σε περιβάλλον σπηλαίων, όπως αράχνες είδους meta bourneti (βλ. στο "εξώφυλλο"), δολιχόποδα (dolichopoda), αλλά και τους κοινούς γυμνοσάλιαγκες.
-------------- Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ
Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail
