 |
| Turkish President Tayyip Erdogan and his Russian counterpart Vladimir Putin meet in Ankara, Turkey, on December 11, 2017. Photo: Reuters / Umit Bektas |
Η Τουρκία έπαιζε μέχρι τώρα την Ουάσιγκτον εναντίον της Μόσχας και αντίστροφα στη Συρία, ποντάροντας την σημασία της σαν βάρους στην πλάστιγγα, ως γεωγραφίας και συμμετοχής στο ΝΑΤΟ.
Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Αυτές είναι μέρες μέθης για τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν. Διαψεύδοντας τους περισσότερους Δυτικούς αναλυτές, ο τουρκικός στρατός ολοκλήρωσε την επιχείρησή του ν αποσπάσει τον έλεγχο του Αφρίν από τους Κούρδους σε διάστημα 74 ημερών. Η εσωτερική δημοτικότητα του Ερντογάν ξεχειλίζει, καθώς ο άνθρωπος ίπταται επί πτερύγων τουρκικού εθνικισμού.
Μπορεί να φαίνεται πως ξεγέλασε και τους Αμερικανούς και του Ρώσους. Η Ουάσιγκτον υποκρινόταν ότι δεν έχει σχέση με την σύρραξη για τον έλεγχο του Αφρίν (όσο και αν οι Κούρδοι πολεμούσα με όπλα εφοδιασμένα από τις ΗΠΑ), ενώ η Μόσχα (της οποία οι παλαιές δοσοληψίες με τους Κούρδους αποτελούν ανοικτό μυστικό) επέλεξε να μην εμποδίσει την τουρκική επιχείρηση, επιτρέποντας στις σοβούσες αμερικανο-τουρκικές εντάσεις να κλιμακωθούν στην εξέλιξη. Σ’ αυτή τη διαδικασία ο Ερντογάν απεχώρησε θριαμβευτής.
Ωστόσο μια ανάποδη εικόνα αναδύεται βαθμιαία. Ο Ερντογάν ίσως να μην αντιλαμβάνεται ότι Ουάσιγκτον και Μόσχα μπορεί να έχουν παγιδεύσει την Τουρκία στην πραγματικότητα. Στα μισά της τουρκικής επιχείρησης, η Ουάσιγκτων έκανε ένα άνοιγμα στον Ερντογάν, με την επίσκεψη στυν Αγκυρα του τότε υπουργού των Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, στις 15 Φεβρουαρίου. Εκεί αποφασίστηκε η σύσταση ομάδων εργασίας για την συζήτηση των διαφορών τους στη Συρία.
Η πρώτη σύνοδος της ομάδας πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτων στις 8-9 Μαρτίου, αλλά κατέληξε σε μεγαλύτερη όξυνση. Μονομερώς η Τουρκία ανακοίνωσε πως επιτεύχθηκε «συνεννόηση» οι Αμερικανοί να απομακρύνουν την κουρδική πολιτοφυλακή από το Μαντζίμπ (ανατολικά το Αφρίν) έτσι ώστε να ακυρωθεί η ανάγκη για μιαν εκτεταμένη τουρκική στρατιωτική επιχείρηση σε όλη τη βόρεια Συρία για την εξάλειψη του κουρδικού ελέγχου.
Αλλά η Ουάσιγκτον διαψεύδει μια τέτοια «συνεννόηση» με αγανάκτηση και επιμένει πως δεν έχει καμιά πρόθεση να εκκενώσει το Μαντσίμπ. Σο μεταξύ ο Τίλερσον αντικαταστάθηκε και η σύνοδος σε υπουργικό επίπεδο που είχε οριστεί για τις 18 Μαρτίου μένει σ αναβολή. Οι Τούρκοι αφέθηκαν μετέωροι.
«Η Τουρκία δεν κέρδισε τίποτα. Τελικά, αν καταστρώνει την πολιτική σου σύμφωνα με τα συμφέροντα των ηγεμονικών δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, να πως απομένεις».
΄Όπως ήταν επόμενο, ο Ερντογάν «έκλινε» προς το ρωσικό στρατόπεδο. Μια τριμερής, Ρωσο-Τουρκο-Ιρανική προεδρική διάσκεψη προκειται να συνέλθει στην Κωνσταντινούπολη στις 4 Απριλίου. Οι Ρώσοι θα προσπαθήσουν να καθηλώσουν τον γλιστερό Τούρκο ηγέτη σταθερά στην δική τους πλευρά.
Η Τουρκία δεν έχει τώρα τα περιθώρια να δυσαρεστήσει τη Ρωσία, επειδή η δεύτερη διατηρεί ανοιχτή μια γραμμή επαφής με τους Κούρδους στο Αφρίν, οι οποίοι απειλούν να εξαπολύσουν ανταρτοπόλεμο εναντίον των «στρατευμάτων κατοχής». Η Τουρκία έχει απόλυτη ανάγκη από αεροπορική υποστήριξη για να μην βαλτώσει στο Αφρίν και η Ρωσία ελέγχει τον εναέριο χώρο στην Συρία. Από την αμερικανική άποψη, δεν θα ήταν κακό να εμπλακούν οι Τούρκο σε έναν παρατεταμένο ανταρτοπόλεμο στη Συρία, που θα έκοβε την όρεξη του Ερντογάν να ξεκινήσει επέκταση των επιχειρήσεων στην βόρεια Συρία. Η Ουάσιγκτον παίζει για χρόνο στο διπλωματικό γήπεδο.
Η ουσία του ζητήματος είναι ότι, σε πείσμα των συμπτωμάτων Ψυχρού Πολέμου, η Μόσχα εξακολουθεί να επιθυμεί έναν ανθεκτικό διακανονισμό στην Συρία σαν αποτέλεσμα κοινής Ρωσο-Αμερικανικής προσπάθειας. Σε άλλη διατύπωση, η προοπτική μιας συνάντησης κορυφής μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν «στο όχι απώτερο μέλλον» -όπως το έθεσε ο Τραμπ προ ημερών- σημαίνει ότι η ικανότητα της Τουρκίας να εκμεταλλεύεται τις αμερικανο-ρωσικές εντάσεις προορίζεται να μειωθεί.
Εάν οι συνομιλίες με τις ΗΠΑ προωθηθούν, η Μόσχα είναι απίθανο να ενθαρρύνει τις άγριες διαθέσεις της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων. Η Τουρκία μπορεί τότε να βρεθεί στην ανάγκη να πάρει μιαν απόφαση υπαρξιακής σημασίας σχετικά με το μέλλον των επιχειρήσεών της στη βόρεια Συρία. Εάν θα επιτεθεί στην πραγματικότητα εναντίον Νατοϊκού συμμάχου της στο Μαντζίμπ.
Επίσης εάν οι αμερικανο-ρωσικές συνομιλίες επαναληφθούν για έναν διακανονισμό στην Συρία, η Τουρκία μπορεί να αναγκαστεί σε κάποια φάση να δεχτεί την συμμετοχή των Κούρδων της Συρίας σε οποιαδήποτε διαδικασία ειρήνευσης –κάτι που τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Μόσχας υποστήριξαν στο παρελθόν.
Ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Δημοκρατικού Κόμματος της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, είπε μιαν αλήθεια, όταν ανέφερε την περασμένη εβδομάδα «η Τουρκία σύρθηκε στον βάλτο της Μέσης Ανατολής». Επί λέξει ο Κιλιντσάρογλου δήλωσε: «Οι Αμερικανοί εγκαταστάθηκαν γύρα από τις πετρελαιοπηγές και τις πηγές αερίου της Συρίας, ενώ οι Ρώσοι επέκτειναν τις στρατιωτικές βάσεις τους και το Ιράν και η Κίνα δέχονται πολυκερδείς προσφορές από την κυβέρνηση της Δαμασκού για την ανοικοδόμηση της Συρίας. Η Τουρκία, στο μεταξύ, δεν κέρδισε τίποτα. Τελικά, αν ευθυγραμμίσεις την πολιτική σου με τα συμφέροντα των ηγεμονικών δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, να τι σου μένει.»
Κατά την γνώμη του Κιλιντσάρογλου, η Τουρκία θα έπρεπε να συγκαλέσει μια περιφερειακή διάσκεψη κορυφής με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία, αφού αυτές είναι οι χώρες με ένα «κοινό συμφέρον να προστατεύσουν την εδαφική τους ακεραιότητα και να καταπολεμήσουν την τρομοκρατία.» Πράγματι όλες αυτές οι τέσσερεις χώρες διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο να πεταχτούν έξω από το τραίνο σε κάποια στροφή, εάν ο πόλεμος μέσω αντιπροσώπων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας ε3ξελιχτεί σε διαδικασία ειρήνευσης.
* Ο M.K. BHADRAKUMAR, είναι διεθνούς φήμης δημοσιολόγος, υπηρέτησε επί μακρόν στην διπλωματική υπηρεσία της Ινδίας, μεταξύ άλλων και ως πρεσβευτής στην ΄Αγκυρα και αρθρογραφεί στην Ιστοσελίδα Indian Punch line και στους Asia Times.