Όλο και περισσότεροι καταναλωτές στην ΕΕ αγοράζουν προϊόντα που παράγονται με φυσικές ουσίες και διεργασίες. Η παραγωγή βιολογικών τροφίμων δεν αποτελεί πλέον εξειδικευμένη αγορά, ακόμη κι αν αντιπροσωπεύει ένα σχετικά μικρό ποσοστό της συνολικής αγροτικής παραγωγής στην ΕΕ. Όμως τί ακριβώς σημαίνει «βιολογικό»;
Πώς η ΕΕ ορίζει τη βιολογική γεωργία
- Η βιολογική παραγωγή βασίζεται σε ένα αγροτικό σύστημα που σέβεται το περιβάλλον και τα ζώα, ενώ περιλαμβάνει όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού (προμήθεια πρώτων υλών, επεξεργασία, αποθήκευση, μεταφορά, διανομή και υπηρεσίες λιανικής).
Oρισμός και αρχές της βιολογικής παραγωγής στην ΕΕ.
Οι κανόνες της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή
Ο κανονισμός της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων εξασφαλίζει ότι τα ίδια πρότυπα υψηλής ποιότητας τηρούνται σε όλη την ΕΕ. Οι κανόνες αναφέρονται σε γεωργικές πρακτικές και πρακτικές υδατοκαλλιέργειας, επεξεργασία και επισήμανση τροφίμων, διαδικασίες πιστοποίησης για γεωργούς και εισαγωγές βιολογικών προϊόντων που παράγονται εκτός της ΕΕ.
Οι βιοκαλλιεργητές της ΕΕ χρησιμοποιούν ενέργεια και φυσικούς πόρους με υπεύθυνο τρόπο, προάγουν την υγεία των ζώων και συμβάλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της οικολογικής ισορροπίας και της ποιότητας των υδάτων και του εδάφους.
Στις πρακτικές βιολογικής γεωργίας περιλαμβάνονται:
Οι κανόνες της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή
Ο κανονισμός της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων εξασφαλίζει ότι τα ίδια πρότυπα υψηλής ποιότητας τηρούνται σε όλη την ΕΕ. Οι κανόνες αναφέρονται σε γεωργικές πρακτικές και πρακτικές υδατοκαλλιέργειας, επεξεργασία και επισήμανση τροφίμων, διαδικασίες πιστοποίησης για γεωργούς και εισαγωγές βιολογικών προϊόντων που παράγονται εκτός της ΕΕ.
Οι βιοκαλλιεργητές της ΕΕ χρησιμοποιούν ενέργεια και φυσικούς πόρους με υπεύθυνο τρόπο, προάγουν την υγεία των ζώων και συμβάλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της οικολογικής ισορροπίας και της ποιότητας των υδάτων και του εδάφους.
Στις πρακτικές βιολογικής γεωργίας περιλαμβάνονται:
- η εφαρμογή του συστήματος αμειψισποράς (εναλλαγής καλλιέργειας) για την αποτελεσματική χρήση των πόρων
- η απαγόρευση της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων και συνθετικών λιπασμάτων
- η εφαρμογή αυστηρών περιορισμών όσον αφορά τη χρήση αντιβιοτικών κτηνοτροφίας
- η κατάργηση της χρήσης γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ)
- η χρήση φυσικών πόρων σε λιπάσματα και ζωοτροφές
- η εκτροφή ζώων σε υπαίθριους χώρους ελεύθερης βοσκής και η χρήση βιολογικών ζωοτροφών
- η εφαρμογή προσαρμοσμένων μεθόδων εκτροφής ζώων
Η κοινοτική ενιαία αγορά βιολογικών προϊόντων.
Η χρήση βιολογικής σήμανσης και λογότυπου στην ΕΕ
Το βιολογικό λογότυπο της ΕΕ στα είδη διατροφής εγγυάται ότι τηρούνται οι κανόνες βιολογικής παραγωγής της ΕΕ. Είναι υποχρεωτικό για προσυσκευασμένα τρόφιμα. Αυτό σημαίνει πως, στην περίπτωση των μεταποιημένων τροφίμων, τουλάχιστον το 95% των συστατικών γεωργικής προέλευσης του προϊόντος είναι βιολογικά. Τα (σούπερ) μάρκετ και άλλες υπηρεσίες λιανικού εμπορίου μπορούν να χρησιμοποιούν την σήμανση «βιολογικό» μόνο εάν τηρούν τους σχετικούς κανόνες.
Αγορά βιολογικών προϊόντων και καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην ΕΕ
Η αγορά βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ επεκτείνεται συνεχώς και τώρα η αξία της αγγίζει τα €30.7 δις τον χρόνο. Ωστόσο, αν και η αγορά βιολογικών προϊόντων έχει αυξηθεί με την πάροδο των ετών, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 7% της συνολικής γεωργικής έκτασης. Η διαφορά μεταξύ ζήτησης και παραγωγής καλύπτεται από τον μεγάλο αριθμό εισαγωγών.
Η αναθεώρηση του κανονισμού για τη παραγωγή και επισήμανση των βιολογικών προϊόντων αποδείχθηκε απαραίτητη λόγω των σημαντικών αλλαγών που έχει υποστεί ο τομέας.
- Αυστηρότεροι έλεγχοι: Όλοι οι φορείς σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων (αγρότες, κτηνοτρόφοι, μεταποιητές, έμποροι, εισαγωγείς) ελέγχονται επιτόπου τουλάχιστον μία φορά το χρόνο (ή μία φορά κάθε δύο χρόνια εάν διαπιστωθεί ότι συμμορφώθηκαν κατά τα τρία τελευταία έτη).
- Δικαιότερος ανταγωνισμός: Οι παραγωγοί τρίτων χωρών που επιθυμούν να πωλήσουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ πρέπει να συμμορφώνονται με τους ίδιους κανόνες με τους παραγωγούς της ΕΕ (αρχή της συμμόρφωσης). Οι ισχύοντες κανόνες, βάσει των οποίων οι χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ πρέπει να συμμορφώνονται με παρόμοια πρότυπα (αρχή της ισοδυναμίας), θα καταργηθούν σταδιακά.
- Μόλυνση με παρασιτοκτόνα: Οι γεωργοί πρέπει να λάβουν προληπτικά μέτρα για να αποφευχθεί η μόλυνση σε περίπτωση ατυχήματος με μη εγκεκριμένα φυτοφάρμακα ή λιπάσματα. Ένα προϊόν χάνει τον χαρακτηρισμό του ως βιολογικό εάν η μόλυνση οφείλεται σε απάτη ή αμέλεια. Τα κράτη μέλη που έχουν κατώτατα όρια για μη επιτρεπόμενες ουσίες σε βιολογικά τρόφιμα μπορούν να συνεχίσουν να τα εφαρμόζουν, αλλά πρέπει να δέχονται στις αγορές τους και βιολογικά τρόφιμα από άλλες χώρες της ΕΕ. (Οι κανόνες κατά της μόλυνσης θα αξιολογηθούν από την Επιτροπή το 2024).
- Καλύτερη προμήθεια βιολογικών σπόρων και ζώων: Σε κάθε κράτος μέλος συγκροτείται μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων σχετικά με τη διαθεσιμότητα βιολογικών σπόρων και ζώων.
- Μικτές καλλιεργήσιμες εκτάσεις: Οι γεωργοί μπορούν να παράγουν συμβατικά και βιολογικά προϊόντα, αλλά πρέπει να διαχωρίζουν ξεκάθαρα τις γεωργικές τους δραστηριότητες.
- Οι διαδικασίες πιστοποίησης για τους μικρούς αγρότες διευκολύνονται.
- Περιλαμβάνονται νέα προϊόντα όπως το αλάτι, ο φελλός και τα αιθέρια έλαια, ενώ ενδέχεται να προστεθούν άλλα προϊόντα αργότερα.
Επόμενα βήματα
Οι ευρωβουλευτές αναμένεται να συζητήσουν τους νέους κανόνες την Τρίτη (17/4) και να ψηφίσουν την Τετάρτη (18/4). Μόλις εγκριθεί τυπικά από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ο νέος κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2021. Ο εισηγητής του ΕΚ είναι ο Μάρτιν Χόισλινγκ (Ομάδα τωv Πρασίvωv / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία).