Στρατηγική του Πούτιν: Πρόταγμα η Ρωσία

Δέσμη προγραμμάτων εσωτερικής ανάπτυξης και νεύμα προθέσεων βελτίωσης των σχέσεων με την Δύση.

M.K. BHADRAKUMAR , Asia Times,MAY 11, 2018 

 

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ευλογήθηκε από τον Πατριάρχη Κύριλλο, στον καθεδρικό ναό του Κρεμλίνου, μετά την Ορκωμοσία του στις 7 Μαΐου.

[Το προκείμενο άρθρο, του πολύπειρου και πάντοτε μελετημένου Ινδού διπλωμάτη, εισάγει τον αντίλογο της νηφαλιότητας και της αισιοδοξίας στα πολύ σκοτεινά και καταδικαστικά συμπεράσματα, στα οποία ώθησε πλειάδα Ρώσων αναλυτών του εσωτερικού και του εξωτερικού, η εκ νέου ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Ντμίτρι Μεντβέντεφ, γνωστόν ως ηγέτη της «κλίκας των Ατλαντιστών» στην ρωσική εξουσία. Η ομάδα αυτή, κληρονομία της εποχής Γιέλτσιν, που στηρίζεται από τους τότε θησαυρίσαντες «ολιγάρχες» και ελέγχει το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία, αποκαλείται και «Πέμπτη Φάλαγγα» από το αντίπαλο στρατόπεδο των -υπερασπιστών της εθνικής κυριαρχίας- Ρώσων «Ευρασιανιστών». Η διατήρηση του μισητού Μεντβέντεφ, σε συνδυασμό με δείγματα ενδοτισμού στη Συρία, περιποιήσεων στον Νετανιάχου, υπαναχώρηση και μη αποστολή των αντιαεροπορικών πυραύλων S-300, ως και την ανατροπή στην Αρμενία, κρίθηκαν ως πολύ κακοί οιωνοί από την πατριωτική παράταξη, τα ψυχραιμότερα στοιχεία της οποίας επιφυλάχθηκαν όμως να αποφανθούν μετά την μεθαυριανή συμπλήρωση της νέας κυβέρνησης. Ο Ινδός αναλυτής, χωρίς να αναφέρεται στα ανωτέρω στοιχεία, παρέχει μιαν εύλογη ερμηνεία αυτού που μπορεί να είναι ένας «εσωτερικός χειρισμός» εξωτερικής πολιτικής, έστω για την αγορά χρόνου]

Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ορκίστηκε την Δευτέρα ως ο Νέος Πρόεδρος της Ρωσίας, σε μια μεγάλη τελετή στο Κρεμλίνο. Καθώς αρχίζει η νέα, τέταρτη θητεία του –που μπορεί να είναι και η τελευταία- μαίνεται η φημολογία περί την σύνθεση της νέας ρωσικής κυβέρνησης.

Μόνιμοι παρατηρητές της Ρωσίας είναι απολύτως βέβαιοι ότι τα πρόσωπα που θα επιλέξει ο Πούτιν για τις σημαντικότερες κυβερνητικές θέσεις (θα ανακοινωθούν την Τρίτη) θα αποτελούν τον δείκτη των προτεραιοτήτων στην αποστολή της νέας κυβέρνησης. Ωστόσο μπορεί ο Πούτιν να έχει ήδη δώσει την απάντησή του, με ένα προεδρικό διάταγμα, υπό τον τίτλο «Ρωσία για τον Λαό», που εκδόθηκε ώρες μετά την ορκωμοσία του.

Το Διάταγμα αποκρυσταλλώνει το όραμά του για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Ρωσίας και το προβάλλει ως την κυρίαρχη προτεραιότητα. Θα μπορούσε να το αποκαλέσει κανείς η στρατηγική του Πούτιν: «Πρώτη η Ρωσία» 

 

Αλλά του Πούτιν η στρατηγική διαφέρει ριζικά από το «Πρώτα η Αμερική» του Αμερικανού ομολόγου του. Πρώτα επειδή είναι απείρως πιο ευρείας κλίμακας σε αναπτυξιακά προγράμματα, που περικλείουν την υγεία, την παιδεία, την στέγαση, την δημογραφία, την αστική ανάπτυξη, την διεθνή συνεργασία και τις εξαγωγές, την παραγωγικότητα της εργασίας, το οδικό δίκτυο και τις υποδομές, την οικολογία, την ψηφιακή οικονομία, την επιστήμη και τον πολιτισμό.

Οι φιλόδοξοι στόχοι περιλαμβάνουν την ανάδειξη της Ρωσίας σε μια από τις ισχυρότερες οικονομίες παγκόσμια μέχρι το 2024. Με μέτρο το ονομαστικό ΑΕΠ, η Ρωσία έχει τώρα την 13^η θέση, ενώ με κριτήριο την συνολική αγοραστική δύναμη έρχεται 6^η στον κόσμο, μετά την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Ινδία, την Ιαπωνία και την Γερμανία.

Άλλοι στόχοι που θέτει η στρατηγική του Πούτιν περιλαμβάνουν την επέκταση του προσδόκιμου ζωής, από τα 71 χρόνια σήμερα στα 78 μέχρι το 2024 και στα 80 έως το 2030. Επίσης την μείωση στο ήμισυ του αριθμού των απόρων στην Ρωσία, που τώρα υπολογίζονται σε 20 εκατομμύρια, την διατήρηση του ρυθμού ανάπτυξης της παραγωγικότητας στο 5% και την διατήρηση της ανάπτυξης του ΑΕΠ σε ρυθμούς ταχύτερους του διεθνούς μέσου όρου.

Περικοπές στις Αμυντικές Δαπάνες

Είναι ενδιαφέρον ότι ο Πούτιν σχεδιάζει να κινητοποιήσει τις δυνάμεις του «Πρώτη η Ρωσία» όχι μέσω μιας επιθετικής πολιτικής μερκαντιλισμού στο εξωτερικό, αλλά περικόπτοντας τις στρατιωτικές δαπάνες στον προϋπολογισμό της χώρας. Ενώ ο Τραμπ προτίθεται να κάνει μεγάλη την Αμερική αυξάνοντας τις στρατιωτικές δαπάνες σε πρωτοφανές ύψος, ο Πούτιν υιοθετεί την διαμετρικά αντίθετη πορεία, με την δραστική περικοπή αυτών των δαπανών.

Στην ουσία, η σταθερή ετήσια αύξηση 10% των ρωσικών αμυντικών δαπανών, που ήταν χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών, τερματίζεται. Το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης υπολόγισε σε 20% την περυσινή περικοπή των ρωσικών αμυντικών δαπανών. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι αμυντικές δαπάνες της Ρωσίας μειώθηκαν από 6,6% το 2016 σε 5% εφέτος. Το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί στο 3% μέχρι το τέλος της νέας θητείας ρου Προέδρου Πούτιν, το 2024.

Αυτή η εντυπωσιακή στροφή της εθνικής πολιτικής αποστομώνει την διαδεδομένη επιχειρηματολογία που θέλει τον Πούτιν πολεμοκάπηλο, και να σχεδιάζει να αρπάξει την γη των Βαλτικών Χωρών. 

 

Η εκτίμηση των πραγματικών στόχων του Πούτιν θα πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τρία δεδομένα: Πρώτον, το φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων κατά την περασμένη δεκαετία έχει περίπου ολοκληρωθεί.

Στο εθνικό διάγγελμά του της 1^ης Μαρτίου, ο Πούτιν αποκάλυψε μια σειρά νέων υψηλών στρατιωτικών τεχνολογιών αιχμής που έχει αναπτύξει η Ρωσία, προορισμένων να εξασφαλίσουν την παγκόσμια στρατηγική ισορροπία, που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ρωσικής αμυντικής στρατηγικής. ΄Οπερ σημαίνει ότι ο περιορισμός των στρατιωτικών δαπανών δεν θα παραβλάψει την ρωσική εθνική άμυνα. Αυτό είναι το ένα δεδομένο.

Δεύτερον, είναι λογικό να εκτιμήσει κανείς ότι ο Πούτιν βλέπει την αποστολή αυτής της νέας εξαετούς θητείας του ως αυτό που θα μπορούσε να αποκληθεί «Εθνική Οικοδόμηση». Και αυτό είναι απολύτως κατανοητό. Στην προηγούμενη θητεία του ο Πούτιν πλοήγησε επιτυχώς την ανάδυση της Ρωσίας ως μιας μεγάλης δύναμης στο παγκόσμιο πεδίο. ΄Ένα ευγνώμον έθνος εκτιμά την μέγιστη συμβολή του σε αυτό το επίτευγμα.

Το εκπληκτικό ποσοστό δημοτικότητας του 82% που απολαμβάνει τώρα ο Πούτιν πρέπει να αποδοθεί κατά μέγα μέρος στην επάνοδο της Ρωσίας σε θέση μεγάλης δύναμης υπό την ηγεσία του.

Υπάρχει όμως και η αρνητική πλευρά αυτού του επιτεύγματος. Παραδόξως, το 45% του ρωσικού λαού εκφράζει επίσης την αποδοκιμασία του για την αποτυχία του Πούτιν να εξασφαλίσει μιαν δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος. Και το 90% των Ρώσων κρίνουν αναγκαίες τι «μεταρρυθμίσεις» στην χώρα.

Οικονομικά Προβλήματα

Μολονότι κανείς εδώ δεν μιλά για χρωματιστή επανάσταση στη Ρωσία, γεγονός είναι ότι υπάρχει κοινωνική δυσαρέσκεια, που μπορεί να δημιουργεί γόνιμο έδαφος για διαμαρτυρίες, πυροδοτούσες κοινωνικήν αστάθεια.

Τρίτο, ενώ ο Πούτιν πέτυχε να σταθεροποιήσει την οικονομική ύφεση του 2014, που προκάλεσαν η πτώση της τιμής του πετρελαίου και οι αμερικανικές κυρώσεις, η οικονομική κατάσταση αναμένεται να γίνει δύσκολη κατά την προσεχή περίοδο. Δεν είναι υπερβολή πως η Αχίλλειος πτέρνα του Πούτιν είναι η οικονομία.

Ο Πούτιν υποσχέθηκε ένα τεχνολογικό άλμα της Ρωσίας, που θα αυξήσει την οικονομική ανταγωνιστικότητά της στο διεθνές πεδίο και θα μειώσει την γενική εξάρτησή της από την εξαγωγή πρώτων υλών. Αλλά η επιτυχία της Ρωσίας στην κάλυψη της τεχνολογικής υστέρησης της σε σχέση με την Ευρώπη συνδέεται παραδοσιακά με την συνεργασία που εξασφαλίζει με την Ευρώπη. Θεωρητικά η Ρωσία διαθέτει μιαν «επιλογή Κίνας» για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της, αλλά στην πραγματικότητα, μια ποικιλία παραγόντων θέτουν σε αυτήν σοβαρούς περιορισμούς.

Είναι σαφές πως μια πολιτική αποξένωσης από την Δύση δεν θα βοηθήσει στην προσπάθεια «Πρώτη η Ρωσία» του Πούτιν. Επομένως μπορεί να λεχθεί ότι προοιωνίζεται μια ανανεωμένη προσπάθεια του Πούτιν να επισκευάσει τις σχέσεις της Ρωσίας με την Δύση. Είναι ενδιαφέρον ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ θα είναι ο πρώτος Δυτικός αρχηγός κράτους που θα συναντηθεί με τον Πούτιν με την έναρξη της νέας θητείας του. Η Μέρκελ πραγματοποιεί μιαν «επίσκεψη εργασίας» στο Σότσι, στις 18 Μαΐου.

Η Μέρκελ ξέρει ίσως τον Πούτιν, γνώστη της γερμανικής γλώσσας, καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον Δυτικό ηγέτη και είναι σε θέση να πάρει την πρωτοβουλία για την επανασύνδεση της Ρωσίας με την Ευρώπη. Είναι προφανώς σε αποστολή να σταθμίσει τις προοπτικές ενός νέου ξεκινήματος. Το καλό είναι πως υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση στην Ευρώπη πως ο πλήρης διαχωρισμός της Ρωσίας από την Δύση δεν θα βγει σε καλό.

Αλλά χρειάζονται δύο στον χορό του ταγκό. Ακόμη και εάν ο Πούτιν κάνει το άνοιγμα, μπορεί να μην υπάρξει αποτέλεσμα, με το τοξικό κλίμα ρωσοφοβίας που κυριαρχεί στην αμερικανική πολιτική. Είναι απίστευτο, αλλά οι ΗΠΑ διάλεξαν την παραμονή της ορκωμοσίας του Πούτιν να ανακοινώσουν την ανασύσταση του Δεύτερου Αμερικανικού Στόλου (του Ατλαντικού), που είχε τεθεί σε αδράνεια πριν από χρόνια, για να προστατεύσει τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ από «την ρωσική απειλή».