Καθημερινά πλέον ακούμε ότι η αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής στη χώρα μας οφείλεται στο ότι στερούμεθα στρατηγικής.
υποναύαρχος ε.α.
πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών
Η άποψη αυτή είναι το ασφαλές καταφύγιο πολλών πολιτικών, συμβούλων, αναλυτών, δημοσιογράφων, και δημόσιων λειτουργών. Είναι η ασφαλής δικαιολογία δια πάσαν νόσον και πάσαν…; (Ματθαίος Δ' 23, Θ' 35 και Ι' 1), σε κάθε επίπεδο αδύναμης κυβερνητικής πολιτικής στο εξωτερικό και στο εσωτερικό.
Είναι όμως έτσι; Μπορούμε να δεχθούμε ότι τόσες χιλιάδες άνθρωποι που έχουν σπουδάσει και εντρυφήσει την στρατηγική αδυνατούν να παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο, ρεαλιστικό και εφικτό σχέδιο στρατηγικής στους τομείς ενασχόλησής του ο καθένας και ακόμη περισσότερο να το εφαρμόσουν με συνέπεια;
Ας προσπαθήσουμε να δούμε ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα στην αποτυχία της εφαρμοσμένης στρατηγικής, για να διαχειριστεί τους παραγωγικούς και κάθε άλλο διαθέσιμο πόρο στην Ελληνική πραγματικότητα. Είναι άραγε μόνο ζήτημα Ελληνικής ιδιαιτερότητας;
Αντίστοιχες έρευνες που έχουν γίνει σε πολλές άλλες χώρες και σε πολλούς οργανισμούς και εταιρείες , έχουν δείξει ότι πάνω από το 70% όλων των στρατηγικών προγραμμάτων αποτυγχάνουν σε μεγάλο μέρος τους να υλοποιήσουν τους τεθέντες στόχους.
Ως κυριότεροι λόγοι εμφανίζονται να είναι:
• Ελλιπής κατανόηση των απαιτήσεων της στρατηγικής.
• Χάσμα (ποσοτικό και ποιοτικό) των διατιθέμενων μέσων ως προς τους σκοπούς και τους στόχους.
• Αδυναμία κατανόησης της σχέσης στρατηγικού σχεδιασμού και στρατηγικής και ένταξης κάθε επί μέρους στρατηγικής σε ένα συνολικό μεσο-μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό.
• Αδυναμία κατανόησης της έννοιας της υψηλής στρατηγικής και η αντιφατική εφαρμογή της στο εσωτερικό της χώρας.
• Αδυναμία κατανόησης της διαφοράς άμεσης-έμμεσης στρατηγικησ και της έμμεσης προσέγγισης και η συνδυαστική δυνατότητα που απαιτείται σήμερα στην εφαρμογή τους.
• Η έλλειψη ευελιξίας και αποτελεσματικής ανάδρασης σε ένα πολύπλοκο κόσμο (σύστημα), που μεταβάλλεται ταχύτατα, με στρατηγικές αλληλεπιδράσεις που δημιουργούν την απαίτηση για συνεχή έλεγχο, με πληροφόρηση και κατάλληλους δείκτες αποτελεσματικότητας, ώστε να αναθεωρείται ταχύτερα η κάθε στρατηγική, όχι μόνο στα σημεία αδυναμίας, αλλά και ως προς τον μηχανισμό που την παράγει και την εφαρμόζει.
• Αδυναμία αντίληψης των αλλαγών και μετασχηματισμού του ίδιου του οργανισμού.
• Φτωχά αποτελέσματα εφαρμογής (για όλους τους παραπάνω λόγους), αλλά και γιατί η εκτελεστική εξουσία χειραγωγείται από διάφορα συγκρουόμενα συμφέροντα. Αδυνατεί να διαχειριστεί τις πιέσεις και αδρανεί σταδιακά στην εφαρμογή της.
• Προβλήματα ικανοτήτων των ανθρώπων που έχουν επιφορτισθεί το σχεδιασμό, αλλά κυρίως την εκτέλεση.
META-STRATEGY
Με δεδομένο ότι υπάρχει τόσο μεγάλο ποσοστό αποτυχίας, πέραν των παραπάνω λόγων, θα πρέπει να εξετασθούν και τα προβλήματα στην μεθοδολογία και τα πρότυπα που χρησιμοποιούνται για να αναπτυχθούν τα στρατηγικά σχέδια και οι επί μέρους στρατηγικές.
Η μελέτη της μεθοδολογίας και των προτύπων αυτών καθώς το πώς αυτά εφαρμόζονται για να γίνει ο στρατηγικός σχεδιασμός, είναι αυτό που αποκαλούμε “meta-strategy”, (όλα αυτά δηλαδή που χρειάζονται απτά και μη απτά, για την δημιουργία και την καλή εφαρμογή αυτής καθαυτής της στρατηγικής).
Οπως π.χ έχουμε τονίσει επανειλλημμένα ότι χρειάζεται ένα αποτελεσματικό σύστημα λήψεως αποφάσεως (που να μπορεί να υποστηρίξει τις στρατηγικες επιλογές), ότι η βελτίωση της λειτουργικότητας των υποσυστημάτων είναι ζωτικής σημασία για την στρατηγική, καθώς επίσης και η πληροφόρηση, οι δείκτες αποτελεσματικότητας, οι έλεγχοι, κλπ..
Η έννοια “meta-strategy” βασίζεται εν πολλοίς και στα παρακάτω, τα οποία έχουμε αναπτύξει εκτεταμένα στην σελίδα αυτή :
• θεωρία και πρακτική συστημάτων (υποσυστημάτων) και μετασχηματισμού (transformation theory)
• γνωσιακή θεωρία (cognitive theory)
• θεωρία και πρακτικές λήψεως αποφάσεων (decision making theory)
• θεωρία του λειτουργισμού (functionalism),
• θεωρίες και πρακτικές περί ηγεσίας , διοίκησης και οργάνωσης
Η κατάλληλη αξιοποίηση τους μπορεί να βελτιώσει την δυνατότητα της επιτυχίας, της ανάπτυξης και εφαρμογής των στρατηγικών σχεδίων (και των επί μέρους στρατηγικών).
Τα συστήματα που έχουν εντάξει την έννοια της μετα-στρατηγικής (meta-strategy) στον τρόπο που διαμορφώνουν τον στρατηγικό τους σχεδιασμό, μπορούν να δημιουργούν ολοκληρωμένες επιλογές, γιατί προσπαθούν να διασφαλίζουν λειτουργικότητα κάθετα και οριζόντια σε ολόκληρη την οργάνωση, για την επιτυχημένη εφαρμογή μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής, που θα μας δώσει ένα βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Ιδιαίτερα με το ζήτημα της μετα-στρατηγικής θα ασχοληθούμε εκτενέστερα.