Το ότι ο Ελληνας κυμαίνεται ανάμεσα στις έννοιες της κοινής (κοινωνικής) και της ατομικής ευθύνης, άλλοτε συγχύζοντας τη μια με την άλλη, άλλοτε προσχωρώντας στη μια για να αποκλείσει την άλλη κι άλλοτε αρνούμενος και τη μια και την άλλη, καταντά ένα παράδοξο μαλάκιο που δεν έχει ούτε στεγανή άποψη ούτε σίγουρο ψυχικό σχήμα.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Αυτή τη "σύγχυση" εκμεταλλεύεται η πολιτική ανευθυνότητα, ακόμη και στις μεγαλύτερες συμφορές που μπορεί να ζήσει τούτος ο τόπος. Το συναίσθημα της αστάθειας της ευθύνης του, η συνείδηση της έλλειψης σταθερού προσανατολισμού στην στην ενέργειά του, η ανάγκη του στην προσδοκία και την ευπιστία, το δίλημμα μπροστά στο εκάστοτε πρόβλημα, η ταλάντευση του για ό,τι βιώνει, συνθέτουν το μέγιστο δράμα της κοινωνίας, που εκδηλώνεται με την ανευθυνότητα των πολιτικών.
Διαβάζω εδώ στο facebook ότι δεν είναι ώρα για κριτική και ανάληψη ευθυνών. Προτροπές για ενότητα και αλληλεγγύη. Για σεβασμό στα θύματα και για ώρες περίσκεψης και περισυλλογής.
Δεν διαβάζω ωστόσο, και δεν ακούω από επίσημα χείλη, για ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών πέραν της πεπατημένης στο πλαίσιο της πολιτικής κοροιδίας. Δεν διαπιστώνω να έχει γίνει κοινή αντίληψη, μετά από μια ακόμη τραγωδία σε τούτο τον τόπο, η αναγκαιότητα να τοποθετηθεί το πρόβλημα στην κοίτη του. Και το πρόβλημα της ατομικής συμβολής γίνεται περισσότερο επείγον και περισσότερο υποχρεωτικό στη στόχαση του σημερινού Ελληνα.
Δεν βλέπω να ενδυναμώνεται το αίτημα που διατυπώνουν τα άφωνα σύνολα, πέραν των ευχολογίων και των προσχηματικών έως ηλιθίων δικαιολογιών και των δακρύβρεχτων αντιδράσεων ευαισθησίας για το προσωπικό δράμα των πυρόπληκτων, να υψωθούν κάποιοι έστω πολιτικοί στη συνείδηση της κοινωνικής τους ευθύνης.
Καμία παραίτηση. Καμία ανάληψη ευθύνης. Καμία ευαισθησία, Κανένας ψυχικός δυναμισμός. Καμία συναίσθηση του κοινωνικού χρέους. Καμία παραίτηση υπουργού ή έστω αρμοδίου εμπλεκομένου στην χαοτική κατάσταση που δημιουργήθηκε και που προσέλαβε διαστάσεις τραγωδίας, με συνέπειες που θα αποτυπωθούν στο εγγύς μέλλον για τούτο το τόπο.
Δεν μας παραδειγματίζει ούτε η διεθνής εμπειρία. Σε παρόμοιες περιπτώσεις στην Πορτογαλία, Ιταλία, Ισπανία, ακόμη και στη μακρινή Ινδονησία, υπουργοί παραιτήθηκαν και ο κρατικός μηχανισμός βρέθηκε αντιμέτωπος με την οργισμένη αντίδραση των πολιτών.
Η τέτοια αντίληψη της πολιτικής ευθύνης, που είναι συνώνυμη με την πολυλάλητη κοινωνική ευαισθησία, που είναι αντίληψη δυναμική και οικοδομητική, απουσιάζει από το προσκήνιο. Κι όχι μόνο "απουσιάζει", αλλά διαμορφώνεται και η κατάλληλη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ώστε να μην αποτολμά κανείς να επισημάνει το τραγικό πρόβλημα, για να μην χαρακτηριστεί ότι "δεν σέβεται την αγωνία των θυμάτων" ή ότι δεν έχει συναίσθηση της ιδιάζουσας κατάστασης...
Ανοησίες! Και μόνο ανοησίες! Μια τέτοια "κατευθυνόμενη" αντίληψη αποκόπτει κάθε δεσμό με την κοινωνική ευθύνη του ατόμου. Είναι βλακώδης και "δήθεν", είναι στατική και διαλυτική. Οδηγεί στην απομάκρυνση από την κοινωνία και στην ουσιαστική αδιαφορία προς την τύχη των συνόλων.
Γι' αυτό και σε λίγες μέρες όλα θα χαθούν στους λαβυρινθώδεις διαδρόμους της λήθης και τη "ευσυγκινησία" που εκδηλώνεται με δανεικές συνήθως ατάκες, στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσησ θα διαδεχθεί η συνήθης ελαφρότητα των χρηστών με το "ποστάρισμα" προσωπικών στιγμών προς τέρψιν των οφθαλμολάγνων του facebook.
Δεν μας λείπει η ευαισθησία, έστω κι αν διαρκεί όσο η ημερομηνία λήξης του γάλατος. Μας λείπει η συνείδηση της ατομικής ευθύνης για την παχυλή ανευθυνότητα των κυβερνώντων κι όσων επιλέγουμε να μας εκπροσωπήσουν, όχι όμως και να ενεργούν ερήμην ημών.
Αν δεν επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε αυτή την πραγματικότητα μας θα συλλέγουμε μόνο συμφορές σε τούτο τον τόπο, με το απολλώνιο φως να διεγείρει τις αισθήσεις μας και να αφυδώνεται η σκέψη μας. Κι ενώ ο λαός θα αποταμιεύει επιπολαιότητα, σωπαίνοντας τα συμβεβηκλοτα του πολιτικού χώρου, οι πολιτικοί θα "κοκορομαχούν" και θα πλειοψηφούν παράγοντας συνθήματα που "πιάνουν" το λαικό-συνοικιακό θυμικό.