Μετά την κατάρριψη του ρωσικού il-76 παρατηρείται μια, ας την πούμε, ηρεμία στη Συρία. Μετά από 7 1/2 χρόνια διαρκούς ροής πληροφοριών, εξελίξεων και κινήσεων, παρατηρείται μια νηνεμία. Όσο κι αν εκείνη η ισραηλινή επίθεση που έφερε τους S-300 στη Συρία, συνέπεσε χρονικά με την απαρχή της ηρεμίας, μάλλον ευρύτεροι παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν τη σημερινή κατάσταση.
Του Στρατή Μαζίδη
Ένας πρώτος παράγοντας είναι πως τακτοποιήθηκε το γήπεδο των επιχειρήσεων. Οι διάφορες ομάδες τρομοκρατών και δήθεν μετριοπαθών ισλαμιστών έχουν εκκαθαριστεί. Ο συριακός στρατός σκούπισε τα αστικά κέντρα, κέρδισε τις σημαντικές θέσεις και θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση αν η Μόσχα δεν είχε προχωρήσει στη μερική απαγκίστρωση την άνοιξη του 2016.
Έχουν μείνει λοιπόν οι μεγάλοι παίκτες, ήτοι ο συριακός στρατός, οι Κούρδοι της YPG, οι ΗΠΑ, η Χεζμπολάχ και οι διάφορες υποστηριζόμενες από το Ιράν ομάδες, οι Ρώσοι και οι Τούρκοι με τους τρομοκράτες τους. Αυτοί δεν είναι εισαγόμενοι αναλώσιμοι κατσαπλιάδες να εξαφανιστούν με ένα κουμπί.
Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η εκεχειρία στο Ιντλίμπ. Αυτή θα ήταν η επόμενη μεγάλη μάχη η οποία ανεβλήθη την τελευταία στιγμή και ενώ είχαν φουντώσει οι φήμες για χημική προβοκάτσια των τρομοκρατών. Το πρόβλημα είναι πως η Αγκυρα δεν κατάφερε να τιθασεύσει τους τρομοκράτες στο Ιντλίμπ. Υπάρχουν τρεις διαφορετικές ομάδες με προεξάρχουσα την πρώην Αλ Νούσρα, οι οποίοι δεν υπακούουν σε τίποτε. Οι ρωσικές αποστολές από τον Εύξεινο Πόντο γεμάτες όπλα συνεχίζονται και ο συριακός στρατός ενισχύει τις γραμμές του ετοιμαζόμενος για επίθεση.
Τρίτον, υπάρχουν οι Κούρδοι οι οποίοι εγκλωβίστηκαν από τις ΗΠΑ. Μετά τη μάχη του Κομπάνι αγκιστρώθηκαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ωστόσο οι ΗΠΑ κάθε κρίσιμη φορά τους άδειαζε:
α. Το Σεπτέμβριο του 2016 δεν τους άφησαν να ενώσουν τα καντόνια τους μετά την επίσκεψη Μπάιντεν στην Τουρκία
β. Έμειναν θεατές στην πτώση της Αφρίν
γ. Φαίνεται ότι μάλλον τα βρήκαν με τους Τούρκους στην Ιεράπολη
δ. άδειασαν τους ομοεθνείς τους πέρυσι στο δημοψήφισμα στο ιρακινό Κουρδιστάν που τελικά οδήγησε σε απώλεια εδαφών
δ. άδειασαν τους ομοεθνείς τους πέρυσι στο δημοψήφισμα στο ιρακινό Κουρδιστάν που τελικά οδήγησε σε απώλεια εδαφών
Εντούτοις ενώ το καλοκαίρι φαίνεται ότι είχαν έρθει πολύ κοντά σε συμφωνία με τη Δαμασκό, σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετείχαν από κοινού στην τότε σχεδιαζόμενη επιχείρηση στο Ιντλίμπ, τίποτε δεν προχώρησε, με τη συριακή πλευρά να μιλά ξεκάθαρα για εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα.
Σε κάθε περίπτωση είναι αρκετά δύσκολο να σταθεί ένα κράτος ανατολικά του Ευφράτη όταν εκτός των ΗΠΑ, δεν το θέλει κανένας άλλος και συνεπώς δεν υφίστανται βιώσιμες συνθήκες.
Τέταρτον, η παρουσία των ΗΠΑ στο νότο στο Αλ Τανφ. Η παρουσία τους εκεί εξυπηρετούσε όσο οι Σύριοι δεν είχαν σπάσει την πολιορκία στο Ντέιρ Εζόρ και δεν είχαν φτάσει στην Αλ Μπουκαμάλ στα σύνορα με το Ιράκ. Αυτό από πέρυσι το φθινόπωρο δεν ισχύει. Οι ΗΠΑ εγκλωβίστηκαν στη μέση της ερήμου και η περιοχή τους λειτουργεί ως ορμητήριο τρομοκρατών για σποραδικές επιθέσεις.
Πέμπτον, η ενισχυμένη παρουσία του Ιράν στη Συρία, η οποία αποτελεί ίσως για τη Δύση πια αυτήν την στιγμή το βασικό ζήτημα αφού κανείς δεν ασχολείται και δεν απαιτεί πλέον να...φύγει ο Ασαντ, ειδικά έχοντας διαπιστώσει πως όποιος το λέει αυτό, συνήθως κατά ένα μυστηριώδη τρόπο τελειώνει η καριέρα του στην πολιτική (πχ Σαρκοζί, Ολάντ, Κέρι, Κλίντον, Νταβούτογλου, Μόρσι, Κάμερον) ή απλά λήγει η θητεία του (πχ Ομπάμα).
Η παρουσία ΗΠΑ-Ιράν μπορεί να λειτουργήσει και ως μία συνάρτηση, ότι δηλαδή το ένα εξαρτάται από το άλλο. Άλλωστε έχει σημειωθεί σε ξένες αναλύσεις πως υπήρχε πρόταση στη Δαμασκό από τις ΗΠΑ για αμοιβαίες αποχωρήσεις.
Έκτον, τι θα γίνει με τις κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές; Πρόκειται για κάτι προσωρινό ή έχουμε σε εξέλιξη μια διαδικασία προσάρτησης αφού αλλάζουν ονομασίες περιοχών κι επιγραφές;
Ειδικά για τις ΗΠΑ και την Τουρκία που μπήκαν με τον τσαμπουκά τους (ιδίως οι πρώτες) ισχύει το εύκολα μπαίνεις, δύσκολα βγαίνεις για να μη φανείς ηττημένος.
Μετά από 7 1/2 χρόνια ενός σκληρού πολέμου έχει ξεκαθαρίσει πλέον το τοπίο σε μεγάλο βαθμό. Τώρα φαίνονται τα πραγματικά ζητήματα. Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Κουρδικό, παρουσία Ιράν-Τουρκίας και ΗΠΑ αλλά και το τι θα γίνει ανατολικά του Ευφράτη. Οι εμπλεκόμενοι μπορεί να μην προτίθενται άμεσα να λύσουν τους λογαριασμούς, μπορεί να κερδίζουν χρόνο προετοιμαζόμενοι στα παρασκήνια, μπορεί - πολύ πιθανό - να αφήσουν να χρονίσει η παρούσα κατάσταση είτε προς δημιουργία τετελεσμένων ή καλύτερων κατά την κρίση τους συνθηκών.
Ο χρόνος είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια εξυπηρετεί όσους θέλουν ένα άλλο status quo στη χώρα κι έτσι παγιώνουν τη σημερινή κατάσταση. Από την άλλη όμως η σημαντική πρόοδος και ανοικοδόμηση που παρατηρείται στις ελεύθερες περιοχές λειτουργεί ως μοχλός πίεσης στις κατεχόμενες όπου κυριαρχεί το αραβικό στοιχείο. Μια σύγκριση ανάμεσα στο Χαλέπι και τη Ράκκα θα δημιουργήσει προβληματισμούς και στον πλέον δύσπιστο. Στην ελεύθερη Συρία η οικονομία αρχίζει να παίρνει μπρος, το κράτος δίνει κίνητρα και οι πόλεις σημαιοστολίστηκαν για τα Χριστούγεννα, στην κατεχόμενη Συρία ακόμη μετρούν θύματα από ξεχασμένες φυτεμένες βόμβες, επιθέσεις του ISIS ή νεοφανών αντάρτικων ομάδων που επιδιώκουν την αποχώρηση των ΗΠΑ.
Το μόνο βέβαια είναι πως υπάρχει ακόμη δρόμος να διανυθεί στη Συρία. Ας ελπίσουμε με λιγότερο αίμα. Πάντως εφεξής νομίζω ότι όποτε θα ακούμε ή μιλάμε πλέον για Συρία, θα πρέπει να σημειώνουμε με ένα αστερίσκο μια μικρή λεξούλα όσον αφορά τη Δύση: Ιράν.