Ανάμεσα στις προτάσεις που είχε υποβάλει η “κοινωνία αξιών” στους δύο αντιπροέδρους της Βουλής, (21/6/2018) μερικές μέρες μετά την δημοσιοποίηση της συμφωνίας των Πρεσπών, ήταν ότι κακώς περιέλαβε ρητά και την υποχρέωσή μας για παροχή δικαιωμάτων χρήσης σε λιμάνι μας (σε περίκλειστο κράτος), αφού ούτως ή άλλως υπάρχει πρόβλεψη γι’ αυτό στο Δίκαιο της Θάλασσας.
Μάλιστα η αντίστοιχη πρόβλεψη υπήρχε και στην ενδιάμεση συμφωνία (για την ισχύ της κάνει αναφορά και η τωρινή συμφωνία).
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Ο λόγος της εκτίμησης αυτής ήταν ότι εάν δεν είχε συμπεριληφθεί εκ νέου, λόγω της κατάργησης της ενδιάμεσης συμφωνίας μετά την υπογραφή της συμφωνίας των Πρεσπών, οι προβλέψεις της δεν θα ίσχυαν, όπως ρητά αναφέρεται στη νέα συμφωνία.
Και άλλο είναι να διαπραγματεύονται οι Σκοπιανοί την πρόσβαση σε λιμάνι μας στα πλαίσια του δικαίου της Θάλασσας και άλλο όταν αυτό αναγνωρίζεται ρητά στα πλαίσια της συμφωνίας των Πρεσπών.
Αυτό έχει να κάνει όχι μόνο ως προς τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αλλά και ως προς την αναγνώριση της αρμοδιότητας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, την οποία αποδεχθήκαμε με τη συμφωνία των Πρεσπών χωρίς καμία επιφύλαξη, αντίθετα με ότι έχουμε δηλώσει από το 2015 στον ΟΗΕ για την αρμοδιότητα του ΔΔ της Χάγης.
Προβλέψεις για το ΔΔ της ΧΑΓΗΣ
Θυμίζουμε ότι την 14/1/2015, η Ελλάδα με επιστολή του Ευάγγελου Βενιζέλου ως ΥπΕξ, κατέθεσε δήλωση στον ΟΗΕ με την οποία μεταβάλλει/συμπληρώνει τη θέση της του 1994 για την αποδοχή της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του ΔΔ της Χάγης. Με την νέα δήλωση, η Ελλάδα εξαιρεί από την a priori αποδοχή της δικαιοδοσίας του ΔΔ της Χάγης 3 κατηγορίες διαφορών.
α) Διαφορές σχετικά με στρατιωτικές δραστηριότητες και μέτρα που λαμβάνονται από την Ελλάδα για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, για σκοπούς εθνικής άμυνας και εθνικής ασφάλειας.
β ) Διαφορές σχετικά με τα σύνορα της Ελλάδας, την εδαφική κυριαρχία, για το εύρος και τα όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναερίου χώρου.
γ) Οιεσδήποτε διαφορές για τις οποίες ένα άλλο κράτος μπορεί να αποδεχθεί μονομερώς την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, με σκοπό να προσφύγει κατά της Ελλάδας (για μια συγκεκριμένη διαφορά) ή αν το κράτος αυτό αμέσως μετά την δήλωση αποδοχής της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας της Χάγης ή σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους από την κατάθεση της δήλωσης αυτής, προσφύγει κατά της χώρας μας μονομερώς.
Αυτή η θέση δίνει την δυνατότητα στην Ελλάδα να αξιολογήσει τη δήλωση του άλλου κράτους και να αποφασίσει εάν επιθυμεί την επίλυση της διαφοράς από την Χάγη και να αποσύρει την δική της δήλωση περί αποδοχής της αρμοδιότητας μέσα σε 12 μήνες.
Επιπρόσθετα την 15/1/2015, η Ελλάδα κατέθεσε άλλη μια δήλωση στον ΓΓ/ΟΗΕ, με την οποίαν εξαιρεί το ΔΔ για το Δίκαιο της Θάλασσας, που εδρεύει στο Αμβούργο, από την επίλυση των διαφορών που έχουν σχέση με την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Το άρθρο 298 της Σύμβασης, δίνει το δικαίωμα εξαίρεσης για τέτοιου είδος διαφορές. Η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία έχουν ήδη κάνει χρήση αυτού του άρθρου.
Καταλήγοντας
1. Η ρητή αναφορά στην υποχρέωσή μας για παραχώρηση λιμένος και οι χωρίς επιφυλάξεις αποδοχή της αρμοδιότητας του ΔΔ της Χάγης, μας εκθέτει ανεπιφύλακτα χωρίς καμία δυνατότητα αντίδρασης, γιατί αποδεχόμαστε ρητά το δικαίωμα στα Σκόπια να προσφύγουν μονομερώς στο ΔΔ της Χάγης, εάν δεν τα βρούμε εντός εξαμήνου (παρ. 19 της νέας συμφωνίας).
Επίσης ακυρώνει και την επίσημη θέση μας για το ΔΔ της Χάγης όπως έχει εκφραστεί το 2015 με τις επιστολές Βενιζέλου.
2. Εάν ξεκινήσουμε να συζητάμε για να παραχωρήσουμε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, τότε δημιουργούμε μία νέα δυνητική πηγή προβλημάτων.
Η εκχώρηση δικαιωμάτων αποκτά σταθερά χαρακτηριστικά στο βάθος του χρόνου, δεν είναι απλή και δεν αίρεται εύκολα εάν αυτά δοθούν.
Επίσης σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας συνοδεύονται και με διευρυμένη ζώνη (χώροι αποθηκευτικοί κλπ και με δικαιώματα στις εκμεταλλεύσεις από την αλιεία και στην ΑΟΖ. Ξαφνικά βάζουμε στο πολύπλοκο ζήτημα του Αιγιακού χώρου έναν ακόμη απρόβλεπτο παράγοντα, ο οποίος εάν τελικά δεν ελέγξει τα αλυτρωτικά του ζητήματα θα βλέπει τη Θεσσαλονίκη σαν το κέντρο των διεκδικήσεων του.
3. Κατόπιν αυτού θα πρέπει να αποφευχθεί η συζήτηση για οιαδήποτε εκχώρηση δικαιωμάτων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η Θεσσαλονίκη είναι εκεί, είναι de facto το κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου των Βαλκανίων από τη θάλασσα και έτσι θα εξελιχθεί στο μέλλον και καλό είναι ο έλεγχος του να ανήκει αποκλειστικά σε μας και σε κανένα άλλο.
4. Η εκχώρηση δικαιωμάτων σε ένα άλλο λιμάνι, όχι μόνο δεν αίρει την σημασία του λιμανιού της Θεσσαλονίκης αλλά δίνει τη δυνατότητα και σε ένα άλλο λιμάνι να αναπτυχθεί, με λιγότερους κινδύνους για τη χώρα μας.
5. Η παραχώρηση πρόσβασης στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας συνδυαστικά με το λιμάνι του Αστακού (που είναι τεράστιο και υπολειτουργεί), με ενδιάμεσο διαμετακομιστικό κέντρο την Κοζάνη (Dry Port – διαμετακομιστικό κέντρο –ή κατά τον κ. Τσίπρα “λιμάνι ξηράς”, όπως το υποσχέθηκε κατά την επίσκεψή του πέρυσι στη Κοζάνη), είναι η πρόταση της “κοινωνίας αξιών” για να αποφύγουμε τα διαφαινόμενα μελλοντικά προβλήματα αλλά και για να δημιουργήσουμε πρόσθετες δυνατότητες ανάπτυξης και πηγές εσόδων για τη χώρα.
6. Η θέση μας αυτή θα μπορούσε να στηριχθεί στα παρακάτω:
α. Η Θεσσαλονίκη είναι ήδη επιβαρυμένη χωροταξικά, περιβαλλοντικά κλπ και δεν μπορούμε να την επιβαρύνουμε περισσότερο.
β. Η περιοχή της Ηγουμενίτσας παρουσιάζει περισσότερα πλεονεκτήματα λόγω δυνατοτήτων (Αστακός κλπ) αλλά και καλύτερης πρόσβασης δια θαλάσσης προς και από την ΕΕ (Ιταλία, χώρες της Αδριατική κλπ).
γ. Τα δικαιώματα αλιείας και αυτά στην ΑΟΖ, δεν θα περιπλέξουν τα ήδη εκρηκτικά προβλήματα με την Τουρκία. Άλλωστε από πλευράς αλιείας, το Αιγαίο χρειάζεται μεγαλύτερη προστασία έναντι των δυτικών θαλασσίων περιοχών (Ιόνιο, Λιβυκό, Αδριατική), οι οποίες παρουσιάζουν και μεγαλύτερες δυνατότητες αλιευμάτων.
δ. Ήδη το διεθνές ενδιαφέρον για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει αυξηθεί πολύ και ήδη έγινε προσπάθεια ελέγχου του, με την εξαγορά από Γαλλο-Γερμανικό κονσόρτσιουμ εταιρειών (βιτρίνα), οι οποίες στην πραγματικότητα ελέγχονται από Ρώσους μεγιστάνες (συμμετέχει και ο Ιβάν Σαββίδης), συμμετοχή που προκάλεσε την άμεση παρέμβαση προσωπικά του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα.
7. Επιπρόσθετα η θέση της “κοινωνίας αξιών” στο ζήτημα της Θεσσαλονίκης είναι, ότι θα πρέπει να επιλεγούν εταιρείες Αμερικανικών και Βρετανικών συμφερόντων για επενδύσεις στο λιμάνι της, και όχι άλλων συμφερόντων, παραμένοντας όμως (το λιμάνι) πλήρως υπό Ελληνικό έλεγχο, για πολλούς και ευνόητους λόγους που παρέλκει να αναφερθούν δημόσια.