Σε τούτο τον τόπο το άτομο λησμονούσε το σύνολο και το σύνολο αγνοούσε ολότελα το άτομο. Με το πολιτικό σύστημα να αποθαρρύνει κάθε αλληλοδιείσδυση μεταξύ ατόμου και πλήθους καθιστούσε το αίτημα ενός ηθικού προσανατολισμού του ατόμου στείρο ροβινσωνισμό.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Ο "καχεκτικός" πνευματικός κόσμος περιορισμένος κι αυτός σ' ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου η επικοινωνία γίνεται μόνον ανάμεσα σ' ένα κλειστό κύκλωμα ομοιοπαθών, αλλά και του "βολέματος", ήταν ανίκανος να ενεργήσει και να επιδράσει οπωσδήποτε στην ομαδική ψυχολογία.
Με τον τρόπο τούτο η πνευματική ηγεσία κρατημένη σε απόσταση από τη λαική ψυχή, όχι μόνο απιστούσε στον πραγματικό της προορισμό, όχι απλώς εκφυλιζόταν σε "μανιερισμούς" ανάξιους των καιρών, αλλά διευκόλυνε τους επιτήδειους της πολιτικής να απεργάζονται την κατάντια του τόπου. Κι έτσι φτάσαμε στο απογοητευτικό σήμερα.
Και η απογοήτευση του σήμερα, αφού οι σκεπτόμενοι του τόπου τούτου περάσανε μέσα από το πύρινο κύκλο της "γοητείας" των ιδεολογιών και των πολιτικών ακροβατισμών, αναγκάζονται να αναθεωρήσουν και να αναζητήσουν μέσα στις διασταυρούμενες ροπές κάποιο σημείο προσανατολισμού.
Ανάμεσα στα φοβερά ιδεολογικά και πολιτικά γκρεμίσματα, στις αμφιταλαντεύσεις, ανάμεσα στις αμφιβολίες και στις άσπλαχνες διαψεύσεις, νιώθουν πως πρέπει να αναζητήσουν κάποιο δρόμο καινούργιο.
Το θέμα είναι ότι τον αναζητούν μόνοι, με το πικρό απόθεμα της δυσπιστίας στην ψυχή και με παγωμένη την ελπίδα, με αποτέλεσμα αυτή η διαδρομή προς το "κάτι" να ενισχύει τη συναίσθηση της ψυχικής ερήμωσης, αλλά πιο βασανιστικό είναι το συναίσθημα της ευθύνης μπροστά στον ίδιο τον εαυτό τους.
Το κακό είναι ότι πλέον βλέπουν ξένα συμφέροντα που συμπίπτουν με τα πρόσκαιρα εγχώρια συμφέροντα ασήμαντων πολιτικών μειοψηφιών, που εκμεταλλεύονται το δυναμισμό τους για τον αποπροσανατολισμό του εθνικού συνόλου, με επακόλουθο αναπόφευκτες εθνικές περιπέτειες.
Κατάντησε η Ελλάδα ένας τόπος ρακένδυτος με μοναδικό αποκούμπι μερικές ξεθωριασμένες ιδέες και σύμβολα από ένα παρελθόν ακμής, με μια κοινωνία οικτρά απογοητευμένη για να αγωνιστεί και να δικαιώσει τον εαυτό της. Με τους Ελληνες υπνοβάτες μιας άλλης εποχής, να εμφανίζονται πως τους λείπει η αίσθηση του πραγματικού...