Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης, τη Δευτέρα 1 Ιουλίου 2019, στο πλαίσιο του Β’ κύκλου εργασιών του Διεθνούς Θερινού Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου 2019 "New State of Affairs in the Western Balkans and the Eastern Mediterranean", που διοργανώνει το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (Ι.ΔΙ.Σ.) του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, πραγματοποίησε ομιλία με θέμα "Greece’s Defence and Security Policy in a Turbulent Region". Μετά την ομιλία ακολούθησε συζήτηση με τους συμμετέχοντες.
Ακολουθεί η ομιλία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας:
«Κυρίες και Κύριοι,
Είναι μεγάλη χαρά για εμένα να συμμετέχω στο Διεθνές Θερινό Εκπαιδευτικό Σεμινάριο 2019, εδώ στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων. Το πλούσιο και σημαντικό ερευνητικό έργο που το Ινστιτούτο έχει επιδείξει όλα αυτά τα τριάντα χρόνια λειτουργίας του, καθώς και η εγνωσμένη αξία των ομιλητών και προσκεκλημένων, προάγουν την επιστήμη των διεθνών σχέσεων και αποτελούν τα καλύτερα εχέγγυα της επιτυχίας του Σεμιναρίου.
Είμαι βέβαιος, ότι μέσω της κατάθεσης εποικοδομητικών προτάσεων και προβληματισμών, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, το σεμινάριο θα συνεισφέρει τα μέγιστα στο διάλογο και στη διερεύνηση προσεγγίσεων επί θεμάτων άμυνας και ασφάλειας. Και σαφώς, αναφορικά με τις τρέχουσες εξελίξεις και τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο εγγύς γεωπολιτικό της περιβάλλον.
Αυτό βέβαια είναι επιστέγασμα της εξαιρετικής προετοιμασίας και προσπαθειών των διοργανωτών, και για το λόγο αυτό, θέλω να συγχαρώ τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, κύριο Χαράλαμπο Παπασωτηρίου, και τον Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου, κύριο Κωνσταντίνο Φίλη, καθώς και όλους τους συντελεστές για τη συνολική συμβολή τους.
Θα ξεκινήσω επισημαίνοντας αυτό που γνωρίζουμε όλοι. Ότι το σημερινό διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από την επίδραση της παγκοσμιοποίησης, από έντονα φαινόμενα αστάθειας, ρευστότητας, υψηλής αλληλεξάρτησης και ευμετάβλητων ισορροπιών ισχύος. Η Ελλάδα, εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης και στρατηγικής αξίας που κατέχει στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο, βρίσκεται σε ένα ταχέως εξελισσόμενο και απαιτητικό περιβάλλον, με εύθραυστες ισορροπίες και πολλές προκλήσεις, παγκόσμιας γεωστρατηγικής και γεωοικονομικής σημασίας.
Τη δεδομένη χρονική συγκυρία, οι μεταβολές στη διεθνή κατανομή ισχύος, οι χρόνιες κρίσεις στη Συρία και στη Λιβύη, οι στρατηγικοί ανταγωνισμοί και οι ραγδαίες εξελίξεις στο εγγύς γεωπολιτικό και ενεργειακό περιβάλλον, συντελούν στην αύξηση των απειλών αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή του εθνικού μας ενδιαφέροντος.
Η Ελλάδα λοιπόν, καλείται να αντιμετωπίσει με αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα ένα σύνολο σύνθετων και πολυδιάστατων δυνητικών προκλήσεων και προβλημάτων, με ορθολογικό τρόπο και στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας, που να ευνοεί την εξασφάλιση των εθνικών της συμφερόντων. Και σαφέστατα, σε ένα τόσο κρίσιμο γεωπολιτικό χώρο, η αμυντική διπλωματία αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας.
Για την αντιμετώπιση λοιπόν αυτών των προκλήσεων, έχουμε υιοθετήσει πολιτικές που θέτουν ως εθνική προτεραιότητα τη συνεργασία, την ειρήνη και την ανάδειξη του ρόλου της Ελλάδας ως πάροχο ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων.
Η συνεισφορά των Ενόπλων Δυνάμεων στην εν λόγω εθνική προσπάθεια, υλοποιείται μέσω της άσκησης ενεργού και πολυδιάστατης αμυντικής διπλωματίας, η οποία εξυπηρετεί και έχει άμεσες προεκτάσεις στο πολιτικό σκέλος. Μέσα από συνδυασμένες ενέργειες στο χώρο της αμυντικής διπλωματίας με τα άλλα θεσμικά όργανα εθνικής ισχύος, προάγεται η ισχυροποίηση της ασφάλειας της Ελλάδας, η σταθεροποιητική της παρουσία στο διεθνή χώρο και ο εποικοδομητικός της ρόλος ως κινητήριας δύναμης θετικών εξελίξεων στην εγγύς και ευρύτερη περιοχή.
Η Ελλάδα οικοδομεί γέφυρες συνεργασίας και διαλόγου με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής, συμβάλλοντας παράλληλα στην ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και εποικοδομητικής διάδρασης.
Θα πω όμως για άλλη μια φορά, ότι έχουμε να συμβιώσουμε με έναν δύσκολο γείτονα. Αντιμετωπίζουμε τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στο χώρο του Αιγαίου και τις διάφορες ανυπόστατες αιτιάσεις, αντιδρώντας πάντα με σύνεση και στρατηγική ψυχραιμία. Η στάση μας αυτή είναι αυτονόητο δεν πρέπει να παρερμηνεύεται ως αδυναμία.
Από την πλευρά μας, καταβάλλουμε προσπάθειες εξομάλυνσης. Στη λογική αυτή, διεξήχθησαν πρόσφατα, συναντήσεις μεταξύ τεχνικών ομάδων των δυο χωρών και καθορίστηκαν δράσεις στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, την εξέλιξη των οποίων συζήτησα με τον Τούρκο ομόλογό μου την προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες.
Αποτελεί πεποίθησή μου ότι αυτός ο δίαυλος επικοινωνίας πρέπει να μείνει ανοιχτός. Επιδιώκουμε την ύφεση της έντασης, καθώς όπως λέω πάντα η συσσώρευση έντασης εγκυμονεί κινδύνους ατυχήματος και ενέχει την πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης.
Εμείς, σε κάθε περίπτωση επιζητούμε την ειρήνη και τη σταθερότητα, την ίδια στιγμή όμως προασπίζουμε αποφασιστικά τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Η πολιτική βούληση, αλλά και η αποτρεπτική ισχύς και το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεών, έχουν καταστήσει το μήνυμα αυτό σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις.
Θέλω σε αυτό το σημείο να αναφερθώ, στην πρόσφατη απόφαση της Τουρκίας να προβεί σε παράνομη γεώτρηση στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μια απόφαση την οποία έχουμε καταδικάσει και η οποία έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις. Ιδιαίτερα πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Ένωση, που για πρώτη φορά στέλνει ένα τόσο ξεκάθαρο μήνυμα υπεράσπισης της διεθνούς νομιμότητας, και σαφούς υποστήριξης των θέσεων της Κύπρου.
Επικροτούμε την ψύχραιμη και νηφάλια στάση της Κύπρου και παραμένουμε σε συντονισμό με την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και τους κοινοτικούς εταίρους και συμμάχους για τις επόμενες ενέργειες.
Συνεχίζοντας, επιτρέψτε μου να τονίσω ότι ο στρατηγικός μας σχεδιασμός εστιάζεται σε μια σειρά παραμέτρων, όπως:
Τις κινήσεις των διεθνών δρώντων στη Συρία, τη Λιβύη και τις γενικότερες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική.
Τις εξελίξεις στα ενεργειακά θέματα στην ευρύτερη περιοχή, όπου έχουμε κοινή στρατηγική με την Κύπρο, όπως και σε όλα τα άλλα θέματα.
Τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και ισορροπίες στα Βαλκάνια.
Τις εξελίξεις στα ζητήματα και τις μορφές της παράτυπης μετανάστευσης.
Τη Συμμαχική και Ευρωπαϊκή πολιτική στα εν λόγω ζητήματα και γενικότερα τη δραστηριοποίηση της χώρας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και λοιπών διεθνών οργανισμών, κυρίως του ΟΗΕ και του ΟΑΣΕ.
Συμμετέχουμε βέβαια ενεργά στις δομές ασφάλειας και άμυνας του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Διεθνών Οργανισμών, καθώς και στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών εντός αυτών, με σκοπό την ενίσχυση της ασφάλειας. Αυξάνουμε συνεχώς την εξωστρέφειά μας, καθώς αποτελεί στρατηγικό στόχο η διατήρηση του αποτυπώματός μας στο εξωτερικό.
Αναπτύσσουμε πληθώρα δραστηριοτήτων και συνεκπαιδεύσεων με τις Ένοπλες Δυνάμεις από σχεδόν όλα τα κράτη της περιοχής, και με άλλα παγκοσμίως. Με την Κύπρο βέβαια με την οποία ενισχύουμε την αδελφική μας σχέση, την Αίγυπτο, το Λίβανο, το Μαρόκο, τις χώρες του κόλπου, το Ισραήλ, την Ιορδανία, τις ΗΠΑ αλλά και με όλες τις χώρες των Βαλκανίων.
Μιλώντας για τον ευαίσθητο χώρο των Βαλκανίων, η Ελλάδα συνεχίζει να επιδιώκει την ενίσχυση της σταθερότητας και τον Ευρω-Αντλαντικό προσανατολισμό των χωρών της περιοχής, με την υλοποίηση αμυντικών δράσεων οικοδόμησης δυνατοτήτων. Η τετραμερής Ελλάδας-Βουλγαρίας-Ρουμανίας-Σερβίας, αποτελεί σημαντικό σχήμα ανάπτυξης και συνεργασίας, ενώ παράλληλα διαμορφώνει δυναμική και επιβεβαιώνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή.
Συναφώς, θα επισημάνω ότι με την Συμφωνία των Πρεσπών, η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ θα συντελέσει στην εμπέδωση του αισθήματος σταθερότητας, και στην ενίσχυση της συνεργασίας και της ειρηνικής συνύπαρξης στην περιοχή. Επιδίωξη μας είναι να καταστεί η χώρα μας, ο κύριος στρατηγικός αμυντικός εταίρος της εν λόγω χώρας.
Και ήδη το κάνουμε πράξη, με την Αμυντική Συμφωνία Συνεργασίας που πρόσφατα υπέγραψα με την ομόλογό μου. Αυτή περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο πλάνο δράσεων και ενεργειών, όπως για παράδειγμα η παροχή υπηρεσιών Εναέριας Αστυνόμευσης, όπως ήδη προσφέρουμε στην Αλβανία και το Μαυροβούνιο. Όλα βέβαια γίνονται με σκοπό τη διεύρυνση και εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας μας στον αμυντικό τομέα και κυρίως την υποστήριξη της γείτονος χώρας κατά τη διαδικασία ενσωμάτωσης στις νατοϊκές δομές.
Επίσης, η αμυντική διπλωματία μας κεφαλαιοποιεί την παρακαταθήκη, των παραδοσιακά καλών σχέσεων της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο και συμβάλλει με αυτό τον τρόπο στην σταθερότητα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Έτσι φέρνουμε κοντά χώρες με ιδιαίτερες, διαφορετικές ή και ιστορικά αντιδιαμετρικές πολιτικές, προάγοντας τη συνεργασία μεταξύ τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πολύ στενή στρατιωτική συνεργασία που έχουμε με την Αίγυπτο και η αντίστοιχη με το Ισραήλ.
Άλλωστε, η Ελλάδα επιδεικνύει εξαιρετική δραστηριότητα στη διαμόρφωση νέων συσχετισμών δυνάμεων και συμμαχιών. Οι τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ αλλά και Ελλάδας-Κύπρου-Ιορδανίας, το αποδεικνύουν με τον πλέον εύγλωττο τρόπο. Ιδιαίτερα η συμμετοχή του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Πομπέο, στην πρόσφατη τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, αποτελεί απτή απόδειξη της υποστήριξης των ΗΠΑ και ένα ισχυρό μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση.
Θα τονίσω επίσης, ότι με τις ΗΠΑ μας συνδέει μια στρατηγική στρατιωτική σχέση που βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο που υπήρξε ποτέ. Οι Ένοπλες Δυνάμεις των δύο χωρών έχουν άριστη συνεργασία, με πληθώρα δραστηριοτήτων στην επιχειρησιακή, ατομική και ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Η διεξαγωγή του Πρώτου Στρατηγικού Διαλόγου μεταξύ Ελλάδας-ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον το Δεκέμβριο, αποτέλεσε επιβεβαίωση της άριστης και πολύ-επίπεδης συνεργασίας μας στον τομέα Άμυνας και Ασφάλειας, αλλά και βάση για περαιτέρω ενίσχυση της ισότιμης στρατηγικής αυτής σχέσης μας. Στην κατεύθυνση αυτή, ήδη προχωρούμε στην υλοποίηση όσων συμφωνήσαμε.
Κυρίες και Κύριοι,
Ο μετασχηματισμός και η προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στις νέες συνθήκες αποτελεί μονόδρομο. Ξέρουμε πολύ καλά ότι, η ικανοποίηση των αναγκών μας μέσω της εγχώριας αμυντικής παραγωγής έχει προστιθέμενη αξία που αποκτά στρατηγική σημασία.
Θέλω ιδιαίτερα να τονίσω ότι, σημαντικό μέρος των προσπαθειών σε αυτό το πεδίο αφορά στην ανάδειξη και αξιοποίηση των δυνατοτήτων που κατέχει η ναυπηγική βιομηχανία. Δεν νοείται η Ελλάδα, η χώρα με την τεράστια ναυτική παράδοση, η χώρα με τον πρώτο στον κόσμο εμπορικό στόλο, να υπολείπεται στο ναυπηγικό τομέα της παραγωγής. Είναι αναγκαίο λοιπόν, η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη να εξέλθει από το μαρασμό και να ανθίσει εκ νέου, προς όφελος των Ενόπλων Δυνάμεων, προς όφελος της Ελλάδας. Και ήδη δρέπουμε τους πρώτους καρπούς αυτής της προσπάθειας.
Στο πλαίσιο αυτό, ενδεικτικά παραθέτω, ότι ολοκληρώσαμε στην Ελλάδα το πρόγραμμα ναυπήγησης των Υποβρυχίων τύπου 214 από τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που μας έχει δώσει την δυνατότητα ανάπτυξης ενός στόλου με τα πλέον σύγχρονα συμβατικά Υποβρύχια παγκοσμίως. Επίσης, ολοκληρώνουμε ένα άλλο πρόγραμμα ναυπήγησης, αυτό των νέων Πυραυλακάτων, από ελληνικά χέρια στην Ελευσίνα.
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε η παραλαβή ελικοπτέρων από τις ΗΠΑ, δρομολογείται η αναβάθμιση των αεροσκαφών F-16 και υλοποιείται ο εκσυγχρονισμός των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B. Παράλληλα γίνονται και οι απαραίτητες ενέργειες για τον εκσυγχρονισμό των Φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, την ενίσχυση του Στόλου με Φρεγάτες, την αναβάθμιση των αεροσκαφών Mirage και τον εκσυγχρονισμό της αεράμυνας και του συστήματος επιτήρησης. Και βέβαια πάντα με απόλυτο σεβασμό στις θυσίες του ελληνικού λαού.
Όλες αυτές οι ενέργειες, εντάσσονται στην προσπάθεια που καταβάλλουμε και για την ενίσχυση και αναζωογόνηση της εγχώριας αμυντικής και ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, με προφανή οφέλη για την εθνική οικονομία. Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να συμβάλλουμε στην πρόοδο των εταιρειών, των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και Ελευσίνας, της ΕΑΒ, των ΕΑΣ και της ΕΛΒΟ.
Βέβαια, η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη και ανάπτυξη στους τομείς της κυβερνοάμυνας και του διαστήματος, δεν μας επιτρέπει να παραμείνουμε απλοί παρατηρητές. Θέλω να τονίσω ότι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, έχει αντιληφθεί πλήρως ότι η χρήση και εκμετάλλευση των πεδίων του διαστήματος και της κυβερνοάμυνας, αποφέρει σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματα και είναι ζωτικής σημασίας για την Εθνική Άμυνα και Ασφάλεια της Χώρας. Είμαστε λοιπόν αρωγοί και στηρίζουμε με σθένος κάθε εθνική προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση.
Κυρίες και Κύριοι,
Η σχηματική ανάγνωση της ευρύτερης περιοχής εθνικού ενδιαφέροντος, της πραγματικότητας που διαβιούμε, απαιτεί για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ασφαλείας και την προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας, την υιοθέτηση πολιτικών αρχών συνεργασίας και διαλόγου, και την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και εποικοδομητικής διάδρασης.
Αυτό διδάσκει η ιστορία. Αυτό επιτάσσει η σύγχρονη πραγματικότητα. Αυτό κάνει η χώρα μας.
Εμείς ακολουθούμε μια συνεπή, συγκροτημένη και μακροπρόθεσμη υψηλή στρατηγική, στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας,διαδραματίζοντας έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στην ασφάλεια της περιοχής ενδιαφέροντός μας. Βασιζόμενοι λοιπόν, στο προσωπικό μας και στις αμυντικές μας δυνατότητες, προβάλλουμε την αξιόπιστη αποτρεπτική μας ικανότητα και προάγουμε τη διεθνή εμπέδωση του ρόλου σταθερότητας της Ελλάδας.
Είμαστε υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης των κρατών και της διευθέτησης των όποιων διαφορών μεταξύ τους, σύμφωνα με τις πρόνοιες του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου.
Παρά ταύτα, θέλω να είμαι σαφής και κατηγορηματικός. Είμαστε αταλάντευτα προσηλωμένοι στην υπεράσπιση των εθνικών μας θέσεων, όπως αυτές προσδιορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες.
Με αυτές λοιπόν τις σκέψεις θα ήθελα πραγματικά να σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή που μου κάνατε, να μιλήσω σήμερα ενώπιών σας και τέλος να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις εργασίες του σεμιναρίου.
Σας ευχαριστώ.»