Το διαβόητο, κατ’ ευφημισμό, «στρατόπεδο συγκέντρωσης» του Γιασένοβατς έχει αφήσει πίσω του ανεξίτηλες μνήμες και αποτελεί ως σήμερα μνημείο μίσους μεταξύ Σέρβων και Κροατών. Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 1941 κοντά στο ομώνυμο χωριό της Σλοβενίας που τότε ανήκε στο κροατικό κράτος.
Από: history-point.gr
Όχι τυχαία το στρατόπεδο ονομάστηκε «Άουσβιτς των Βαλκανίων» συναγωνιζόμενο και ίσως ξεπερνώντας σε βαρβαρότητα το ίδιο το Άουσβιτς. Στο Γιασένοβατς οι Κροάτες φονιάδες Ούστασι έσφαξαν, κυριολεκτικά, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, Σέρβου, Εβραίους και Ρομά.
Το Γιασένοβατς δεν ήταν ένα στρατόπεδο αλλά ένα σύμπλεγμα πέντε στρατοπέδων κτισμένων σε μια περιοχή έκτασης 210 τετραγωνικών χιλιομέτρων στις όχθες των ποταμών Σάβα και Ούνα. Το μεγαλύτερο «υπό-στρατόπεδο» ήταν αυτό του «Πλινθοποιείου».
Οι Κροάτες διοργάνωναν ακόμα και διαγωνισμούς για το ποιος θα σφάξει τους περισσότερους σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Έτσι τη νύκτα της 29ης Αυγούστου 1942 ο Πέταρ Μπρίτσα «κατάφερε» να κόψει τα λαρύγγια σε 1.360 ανθρώπους… Ο Άντε Ζρίνουζιτς Σίπκα σκότωσε άλλους 600 ανθρώπους το ίδιο βράδυ, ενώ ο Μίλε Φριγκάνοβιτς, που αποκάλυψε αργότερα το γεγονός, είχε σφάξει πάνω από 1.000 ανθρώπους.
Ο Φριγκάνοβιτς αποκάλυψε και τα βασανιστήρια στα οποία υπέβαλε έναν γέροντα Σέρβο για να τον κάνει να φωνάξει «ζήτω ο Πάβελιτς» (Ο Άντε Πάβελιτς ήταν ο επικεφαλής του εγκληματικού κροτικού καθεστώτος της Ουστάσα). Ο Φριγκάνοβιτς έκοψε τα αυτιά και τη μύτη του γέροντα. Στην συνέχεια του έβγαλε τα μάτια, του άνοιξε το στήθος στο ύψος της καρδιάς και τελικά του έκοψε τον λάρυγγα.
Οι φρικτές δολοφονίες δεν σταματούσαν στο Γιασένοβατς. Συνήθως οι Κροάτες δεν σκότωναν, άμεσα τουλάχιστον, δυνατούς, ικανούς προς εργασία άνδρες που είχαν καταδικαστεί σε ποινές κάτω των 3 ετών εγκλεισμού. Όλοι οι υπόλοιποι κρατούμενοι ήταν προγραμμένοι.
Ο τρόπος συστηματικής εξόντωσης των κρατουμένων διέφερε από υπό-στρατόπεδο σε υπό-στρατόπεδο. Μια από τις αγαπημένες μεθόδους των Κροατών ήταν να καίνε ζωντανούς τους κρατουμένους μαζί με πτώματα στους ειδικούς φούρνους – κρεματόρια που είχαν κατασκευάσει. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε και η δοκιμασμένη από τους Γερμανούς μέθοδος της εξόντωσης σε θαλάμους αερίων.
Η διά χειρός εξόντωση όμως κυριαρχούσε με τους Κροάτες να χρησιμοποιούν για τον σκοπό αυτό κάθε εργαλείο, από μαχαίρι, μέχρι πριόνι και κασμά, εξαντλώντας την νοσηρή τους φαντασία. Στην αποβάθρα του Γκράνικ, στο ποταμό Σάβα, επί 20 συνεχόμενες νύκτες, δολοφονούνταν άνθρωποι δεχόμενοι χτυπήματα από εργαλεία στο κεφάλι. Τα πτώματα τα πετούσαν στον ποταμό.
Αργότερα όμως οι Κροάτες εφάρμοσαν πιο βασανιστική μέθοδο. Τα θύματά τους δένονταν ανά δύο. Κατόπιν τους άνοιγαν τις κοιλιές με μαχαίρι και τα έριχναν στο ποτάμι να βρουν επίπονο, αργό και βασανιστικό θάνατο.
Στο υπό- στρατόπεδο της Γκραντίνα προτιμώμενη μέθοδος ήταν η δολοφονία με βαριοπούλες. Εκεί εξοντώθηκαν χιλιάδες Ρομά. Στη Μλάκα και το Γιάμπλαντς δολοφονούνταν κυρίως γυναίκες και παιδιά. Οι γυναίκες βιάζονταν. Σε πολλές έκοβαν τους μαστούς ενώ οι έγκυες πέθαιναν φρικτά με τις κοιλιές ανοιχτές, βλέποντας τα έμβρυά τους να κομματιάζονται. Για τους Κροάτες όμως αυτή ήταν μια «αγία αποστολή» την οποία ανέλαβαν υπερήφανα. Πολλοί δεν δίσταζαν να φτιάχνουν κολιέ με κομμένα ανθρώπινα μέλη τα οποία φορούσαν με υπερηφάνεια.
«Εισήλθαμε στο στρατόπεδο, σε ένα παλιό εργοστάσιο. Φρικτές συνθήκες… παντού κραυγές, κλάματα, θρήνος… Το χειρότερο όλων… ένα δωμάτιο με 50 περίπου παιδιά, τα μισά νεκρά, τα υπόλοιπα ετοιμοθάνατα…», ανέφερε ο Γερμανός (Αυστριακός) στρατηγός φον Χόρτεναου, που υπηρετούσε ως σύνδεσμος μεταξύ Γερμανίας και κροατικού κράτους.
Ο ακριβής αριθμός των δολοφονημένων στο Γιασένοβατς δεν είναι γνωστός. Οι περισσότερες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 700.000 θύματα. Άλλες πηγές κάνουν λόγο για 1.400.000 νεκρούς. Νεώτερες έρευνες κατεβάζουν σημαντικά τον αριθμό των θυμάτων. Σε κάθε περίπτωση αυτό σε τίποτα δεν έχει να κάνει με την φρίκη που επικρατούσε εκεί και αποτελεί αιώνιο στίγμα στην κροατική ιστορία.