Γιατί η νόηση δεν είναι η απλή ανταπόκριση του μυαλού στον εθισμό όχι μόνον των αισθήσεων και των αισθημάτων, αλλά ακόμη και της λογικής. Είναι προπαντός το συμβάδισμα όλων των ατομικοτήτων, των πολλών, προς τη γραμμή που ενώνει τη βούληση του σύμπαντος και τον προορισμό της ατομικότητας.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Ο κόσμος είναι σύνθεση, δημιουργία, φθορά και αναδημιουργία. Το δε πρόβλημα που έφερνε σε σύγχυση τον Descartes, τον Malebranche, τον Spinoza, αν μπορεί να συνδεθεί το σώμα με την ψυχή, που ο πρώτος τη θεωρούσε αδύνατη, ενώ οι άλλοι δύο περιττή, προσεγγίζει τη λύση που δίνεται ότι ο κόσμος είναι δημιουργία, αλλά και ο ίδιος ο δημιουργός, γιατί η δημιουργία είναι αυτοδύναμη.
Κάθε δημιουργία υπακούει σε ιδιαίτερους νόμους και σχέσεις, αλλά όλες οι δημιουργίες έχουν υφανθεί στον ίδιο καμβά και τις ανάγει στην αρχική, στην κοινή αιτία του κόσμου. Η δομή του κόσμου έγινε αντιληπτή καθ' ορθό τρόπο από τον Δημόκριτο και άλλους φιλοσόφους στους νεότερους χρόνους και δεν διαφέρει η περιγραφή της εικόνας από εκείνη που σχηματίζει κανείς μελετώντας τη σύγχρονη επιστήμη.
Αυτό δίδει εμπιστοσύνη στις πνευματικές δημιουργίες, αν και οι ακολουθούμενοι δρόμοι διαφέρουν και δίδεται η εντύπωση ότι οδηγούν σε διάφορα συμπεράσματα, ενώ πράγματι με μια βαθύτερη συσχέτιση όλων αυτών των ιδεών, μπορούμε να οδηγηθούμε στη μόνιμη αλήθεια και βεβαιότητα.
Η νόηση και ο κόσμος συνδέεται σαν δημιουργός προς τη δημιουργία. Η νόηση είναι προιόν της κοσμικής λειτουργίας και δεν μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο. Η σύνδεση γίνεται μέσω του νου, που είναι η λειτουργία του εγκεφάλου, που παράγειτο πνεύμα.
Το σώμα, η σκέψη, η συνείδηση είναι εκ πρώτης όψεως κόσμος άσχετος, χωριστός, χωρίς να τον συνδέει καμία κοινή ιδιότητα, που όλα μαζί εντούτοις δημιουργούν την ανθρώπινη υπόσταση. Η δύναμη που καθορίζει αυτή την υπόσταση είναι έτσι πρόχειρα εξεταζόμενη εξωτερική. Από εκεί κατάγεται και προέρχεται το σώμα, αλλά και η ψυχή που εδρεύει και που συνοδεύει και βγαίνει από το σώμα.
Ακολουθούν τα στάδια, οι διαδικασίες των μετασχηματισμών. Θα ήταν μάταιο να τα αναζητήσουμε με τα μάτια της ψυχής και της φαντασίας, γιατί δεν θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε ποτέ τη βέβαιη και σταθερή γνώση για τον τρόπο της διενέργειας και τον σχηματισμό των ιδεών.