Με την Τουρκία να δέχεται την πρώτη παράδοση πυραύλων αεροπορικής άμυνας S-400 μεγάλης εμβέλειας από τη Ρωσία αυτό το μήνα, η μακρά διαμάχη μεταξύ αυτής και Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με τη συμφωνία είναι πιθανό να φτάσει στο αποκορύφωμα, όπως και το ζήτημα του ρόλου της Τουρκίας στο πρόγραμμα του μαχητικού πέμπτης γενιάς F-35 Joint Strike Fighter.
Παρουσίαση Freepen.gr
Το Πεντάγωνο θα εκδιώξει την Τουρκία από το πρόγραμμα μέχρι τις 31 Ιουλίου αν δεχτεί αυτή την πρώτη παράδοση S-400, η οποία πρόκειται να αρχίσει στα μέσα Ιουλίου. Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τόνισε επανειλημμένα τις τελευταίες εβδομάδες ότι η παράδοση του S-400 είναι μια ολοκληρωμένη συμφωνία.
Ο Ερντογάν ισχυρίστηκε επίσης ότι ο ίδιος και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ κοιτάζονται στα μάτια, παρά τις απειλές της κυβέρνησης των ΗΠΑ να τιμωρήσουν την Τουρκία για την αγορά των S-400. Κατά τη διάρκεια συνάντησης μεταξύ των δύο προέδρων στην Ιαπωνία το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Τράμπ έδειξε κάποια συμπάθεια προς τη θέση της Τουρκίας, αλλά παρόλα αυτά δεν απέκλεισε την προοπτική των κυρώσεων.
Ο Ερντογάν δήλωσε επίσης ότι εάν αποβληθεί η Τουρκία από το πρόγραμμα F-35, θα επιδιώξει αποζημίωση για το στόλο των F-35 που έχει παραγγείλει ήδη και κατέβαλε πάνω από 1 δις δολάρια, υπογραμμίζοντας ότι θα προσφύγει στα διεθνή διαιτητικά δικαστήρια εάν το κρίνει απαραίτητο.
Παρά την απειλή διαιτησίας του Ερντογάν και την εκπεφρασμένη πεποίθησή του ότι το Τραμπ θα εμποδίσει τυχόν κυρώσεις στην Τουρκία, φαίνεται πιθανότερο ότι η Άγκυρα θα απομακρυνθεί από το πρόγραμμα των F-35 και θα αντιμετωπίσει κυρώσεις αφού αποκτήσει την πρώτη παρτίδα S- 400.
"Δεν είμαι σίγουρος ότι πολλά θα συμβούν την επόμενη μέρα που δεν είναι ήδη σε εξέλιξη", δήλωσε σε συνέντευξή του ο Joseph Trevithick, αμυντικός συντάκτης του "The War Zone". "Το Πεντάγωνο έχει ήδη δημοσιεύσει λεπτομέρειες για το πώς αναμένει να προχωρήσει σε σχέση με το F-35."
Ο Ααρών Στάιν, Διευθυντής του Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, σημείωσε επίσης ότι η «διεθνής απειλή διαιτησίας» που επικαλέστηκε ο Ερντογάν «έχει παραμείνει μυστική για αρκετό καιρό».
"Τώρα βγαίνει στη δημοσιότητα" είπε ο Στάιν. "Οι Η.Π.Α. εξέτασαν σκληρά το casus belli για την απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 και αισθάνονται ότι έχει σταθερή νομική βάση".
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, σημείωσε, "είναι ο πρώτος ιδιοκτήτης όλων των παραγόμενων F-35 έως ότου μεταφερθούν στον αγοραστή, με κάθε πράξη να υπάγεται στο εθνικό δίκαιο.
"Η Τουρκία δεν έχει πραγματικά το πόδι να σταθεί, αλλά θα μπορούσε να δοκιμάσει τη δική της θεωρία της υπόθεσης εάν το επιλέξει έτσι", δήλωσε ο Στάιν.
Ο Ομάρ Λαβραμί, ανώτερος στρατιωτικός αναλυτής στη γεωπολιτική πλατφόρμα Stratfor, πιστεύει ότι «η αγορά και η ανάπτυξη των S-400 από την Τουρκία σίγουρα θα περιπλέξει σε μεγάλο βαθμό οποιονδήποτε δυνητικό συμβιβασμό βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα, εξακολουθεί να υπάρχει η πιθανότητα η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες να καταλήξουν σε μια συμφωνία με την οποία τα S-400 θα τεθούν εκτός αποθέματος ή θα δοθούν σε άλλο έθνος με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων, αλλά αυτή η δυνατότητα είναι ακόμα αρκετά μακριά τώρα».
Η Τουρκία κινδυνεύει να αντιμετωπίσει κυρώσεις στο πλαίσιο του νόμου CAATSA, ένας ομοσπονδιακός νόμος των ΗΠΑ που επιδιώκει να επιβάλει κυρώσεις σε οποιαδήποτε χώρα που, μεταξύ άλλων, αγοράζει ρωσικό στρατιωτικό υλικό.
"Η Τουρκία ενδέχεται να αντιμετωπίσει κυρώσεις λόγω CAATSA εκτός από την απομάκρυνσή της από το πρόγραμμα των F-35", ανέφερε ο Λαβραμί.
Παρά το προφανές άνοιγμα του Τραμπ σε μια "επιεικέστερη προσέγγιση" στην αγορά των F-35 της Τουρκίας, «το Κογκρέσο παραμένει αποφασισμένο να τιμωρήσει την Τουρκία και η διοίκηση θα δυσκολευτεί να ξεπεράσει τη δυναμική του Κογκρέσου από αυτή την άποψη», ανέφερε.
"Οι ρυθμίσεις σχετικά με την επένδυση της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 πρέπει να εκπονηθούν ως μέρος του παγώματος της συμμετοχής της στο πρόγραμμα", ανέφερε ο Λαβραμί. "Μια δυνατότητα, για παράδειγμα, είναι για τα αεροσκάφη F-35 που έχει ήδη λάβει η Τουρκία, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες να αγοραστούν από αυτε΄ς".
Ο Στάιν πιστεύει επίσης ότι "τίποτα δεν είναι σαφές" μετά την τελευταία συνάντηση του Τραμπ με τον Ερντογάν και αμφιβάλλει ότι η Τουρκία θα λάβει τελικά το F-35 ή θα απαλλαγεί από κυρώσεις για το S-400.
"Αν ακολουθούσαμε όσα λέει στην πραγματικότητα ο CAATSA, η Τουρκία δεν θα μπορούσε ούτε να τύχει παραίτησης ή αναστολής", δήλωσε. "Δεν νομίζω ότι ο Τραμπ ξέρει τι λέει ο CAATSA και σαφώς δεν γνωρίζει την ιστορία των αμερικανικών και τουρκικών αντιδράσεων για την αντιπυραυλική άμυνα, οπότε, όπως πάντα με αυτόν τον πρόεδρο, όλα τα στοιχήματα είναι εκτός".
Ο Στάιν πιστεύει επίσης ότι υπάρχει "πολύ μεγάλη πιθανότητα να τεθεί η Τουρκία κάτω από κάποιες κυρώσεις" και ότι "χωρίς αμφιβολία" δεν βλέπει κανένα "δρόμο προς τις παραδόσεις των F-35".
"Αυτό καλύπτεται από πολλαπλά, διαφορετικά νομοθετήματα", ανέφερε.
Ο Trevithick επανέλαβε τον Λαβραμί κατά την άποψή του ότι το Κογκρέσο θα είναι λιγότερο προσιτό από τον Τραμπ όταν πρόκειται για επιείκεια στην Τουρκία για την αγορά.
"Υπάρχει μια σημαντική ομάδα νομοθετών που βρίσκονται πίσω από μια σειρά πρωτοβουλιών για την καταδίκη της Τουρκίας και όχι μόνο για την αγορά S-400", ανέφερε ο Trevithick.
"Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μάλλον ανησυχούν λιγότερο για την πτήση παλαιότερων μοντέλων αεροσκαφών γύρω από τα S-400s από τα F-35", δήλωσε. "Άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ αναμφίβολα θα σταθμίζουν παρόμοια επιχειρησιακά ζητήματα ασφάλειας."
Τελικά, είναι δύσκολο να δει κανείς κάποιο περιθώριο για συμβιβασμό στο θέμα, είπε ο Trevithick.
"Η Τουρκία έχει μια έγκυρη ανάγκη για ένα σύστημα πυραύλων επιφανείας-αέρος μεγάλης εμβέλειας με ονομαστική ικανότητα αμυντικής βαλλιστικής πυραύλων, αλλά έχει απορρίψει επανειλημμένα προσφορές από εταιρείες της Δυτικής Άμυνας για να προμηθεύσουν ένα τέτοιο σύστημα", ανέφερε.
"Παρά τα καταφανή ψέματα του Ερντογάν σχετικά με τις αποκλεισμένες πωλήσεις, η Τουρκία έχει περάσει πολλές προσφορές από την αμερικανική κυβέρνηση για να της πουλήσει διάφορα είδη Patriot από το 2008, αναφερόμενος στο κόστος και έλλειψη προθυμίας από την Raytheon να προσφέρει τα βιομηχανικά οφέλη και τις συμφωνίες τοπικής συνεργασίας που θέλει".
Η κοινή παραγωγή με τη Ρωσία είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο η Τουρκία επέλεξε το S-400. Ωστόσο, «παραμένει να δούμε πόση πραγματική μεταφορά τεχνολογίας το Κρεμλίνο είναι διατεθειμένο να επιτρέψει. Το μεγαλύτερο γλυκαντικό της συμφωνίας S-400 φαίνεται να ήταν ένα χαρακτηριστικό ρωσικό δάνειο χαμηλού επιτοκίου για να το χρηματοδοτήσει", δήλωσε ο Trevithick.
"Είναι δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσε η Τουρκία να γυρίσει τώρα, ακόμα κι αν το θελήσει, και φαίνεται ακόμη πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα δώσει πίσω τα S-400. Όπως λένε κι άλλοι δεν είμαι πραγματικά βέβαιος προς τα που θα κατευθυνθούν και οι δύο πλευρές".