 |
| kschneider2991 / pixabay |
Το πρόβλημα των ασφαλιστικών ταμείων της πατρίδας μας έχει κατά κόρον διατυπωθεί ότι οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση της αναλογίας του αριθμού των εργαζομένων προς τον αριθμό των συνταξιούχων. Όμως, αυτή η άποψη προσπερνάει άκριτα την απώλεια των καταβεβλημένων εισφορών από τα αποθεματικά των ασφαλιστικών οργανισμών και ταυτόχρονα παραβλέπει το γεγονός ότι η πληρωμή κάθε σύνταξης πρέπει να προέρχεται από τις εισφορές που είχε καταβάλει ο συγκεκριμένος συνταξιούχος κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Καμία ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία δεν θα τολμούσε να αναφέρει σε μία συνταξιοδοτική της πρόταση ότι η πηγή των συντάξεων που θα πλήρωνε θα προέρχονταν από τις εισφορές που θα εισέπραττε από τους μελλοντικά ενεργούς ασφαλισμένους, καθώς θα αυτοπροσδιοριζόταν ως επενδυτικό αεροπλανάκι και ταυτόχρονα θα ομολογούσε την εν δυνάμει χρεοκοπία της.
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Ο τρόπος και ο λόγος που δημιουργήθηκαν τα ελλείμματα στα αποθεματικά των ταμείων θα μπορούσε να διαπιστωθεί κατόπιν διενέργειας ελέγχου από διεθνώς αναγνωρισμένες ελεγκτικές εταιρείες. Αν για παράδειγμα διαπιστωνόταν ότι για κάποιο χρονικό διάστημα τα αποθεματικά κατατίθεντο υποχρεωτικά στην Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος άτοκα, τότε θα χρειαζόταν να υπολογιστεί η αξία των χαμένων τόκων και να αναζητηθούν τρόποι αποπληρωμής τους. Θα ήταν επίσης, απαραίτητο να υπολογιστεί το συνολικό μέγεθος του κενού των αποθεμάτων, το οποίο θα μπορούσε να καλύπτεται σταδιακά μέσα από τον εκάστοτε ετήσιο δημοσιονομικό προϋπολογισμό, καθώς το κράτος ήταν αυτό που είχε την διαχείρισή τους και επομένως είναι υπεύθυνο για την κακή οικονομική κατάσταση των ταμείων. Επίσης, σε περίπτωση που διαπιστώνονταν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων ή φυσικού αερίου στη χώρα μας θα μπορούσε να προβλεφθεί η καταβολή στα ταμεία ενός ποσοστού από μία τιτλοποίηση μελλοντικών εσόδων από την παραχώρηση της εκμετάλλευσής τους. Επιπλέον, θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί ένα μηδαμινό τέλος στις τραπεζικές συναλλαγές άνω των 2.000 ευρώ, όπως για παράδειγμα 10 λεπτών του ευρώ, το οποίο να κλιμακώνεται ανάλογα με το ποσό της συναλλαγής, για παράδειγμα σε 30 λεπτά του ευρώ για συναλλαγή των 10.000 ευρώ και θα κατευθύνεται στην κάλυψη του ελλείμματος των αποθεματικών. Το τέλος αυτό θα προβλέπεται να καταργηθεί αυτόματα όταν καλυφθεί το έλλειμμα.
Η βασική όμως, αλλαγή θα μπορούσε να είναι το πέρασμα του ελέγχου των ταμείων στα χέρια των ίδιων των εργαζόμενων και των συνταξιούχων. Να αποδεσμεύονταν δηλαδή, από τις διαθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Η ενοποίηση των ταμείων και η ύπαρξη κοινών κανόνων ασφάλισης και συνταξιοδότησης αποτελεί μία δίκαιη εξέλιξη, αλλά η υπέρ-ενοποίησή τους σε μόνο ένα κοινό ταμείο καθιστά πρακτικά αδύνατη την διοίκηση από τους ασφαλισμένους τους. Κατ’ επέκταση, ο διαχωρισμός τους σε περισσότερα, με κοινά όμως καταστατικά και όρους θα ευνοούσε ένα τέτοιου είδους εγχείρημα. Η γενική συνέλευση κάθε ταμείου θα μπορούσε να εκλέγει έναν ή δύο αντιπροσώπους στο κοινό διοικητικό συμβούλιο όλων των ταμείων, αναλογικά με το μέγεθός του. Η διοίκησή τους να αποτελείται δηλαδή από μέλη-αντιπροσώπους που εκλέχτηκαν κατόπιν ψηφοφορίας από τις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Η διαχείριση των αποθεματικών των ταμείων να ανατίθετο υποχρεωτικά βάση του καταστατικού τους σε τρεις ή και περισσότερες εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες για συγκεκριμένη χρονική περίοδο και με συγκεκριμένη διαχειριστική αμοιβή. Οι εταιρείες αυτές θα πρέπει να ικανοποιούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και να έχουν αναγνωρισμένη εμπειρία. Η επιλογή των εταιρειών θα προκύπτει κατόπιν τυχαίας εκλογής από τις για παράδειγμα δέκα εταιρείες που θα κατέθεταν τις χαμηλότερες προσφορές διαχείρισης και όχι κατόπιν αμιγώς μειοδοτικού διαγωνισμού. Ο λόγος έγκειται στο ότι δεν αποτελεί τον κύριο επιθυμητό στόχο η μείωση του κόστους αμοιβής και εξόδων της διαχείρισης, αλλά η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των αποθεμάτων. Αυτή αμφιβόλως εξασφαλίζεται από μία εταιρεία που έχει καταθέσει την χαμηλότερη προσφορά, καθώς μία αποτελεσματική διαχείριση προϋποθέτει την ύπαρξη ικανών και εξειδικευμένων στελεχών, τα οποία είναι και υψηλά αμειβόμενα. Επομένως, είναι ασύμφωνο μία εταιρεία που διαθέτει ικανά στελέχη να προσφέρει ταυτόχρονα χαμηλό κόστος διαχείρισης. Επίσης, η διασπορά της διαχείρισης σε για παράδειγμα τέσσερις ή πέντε εταιρείες θα ενίσχυε τον ανταγωνισμό μεταξύ τους και ταυτόχρονα θα αποδείκνυε στην πράξη την αποτελεσματικότητά τους. Κατόπιν, εκείνη με το χείριστο αποτέλεσμα θα αντικαθίσταται με μία νέα, πάλι μέσα από διαγωνισμό με το προαναφερόμενο πνεύμα. Η διαχείριση θα ασκείται μέσα σε πλαίσια και όρια που θα έχουν εκ των προτέρων καθοριστεί από το Διοικητικό Συμβούλιο. Για παράδειγμα να μην επιτρέπεται να επενδύεται πάνω από το 5% του αποθεματικού σε μετοχές εταιρειών εισηγμένων στο χρηματιστήριο αξιών της Αθήνας ή του Λονδίνου ή της Νέας Υόρκης.
Τα ετήσια οικονομικά αποτελέσματα των ταμείων θα ανακοινώνονται κάθε χρόνο εντός του πρώτου τριμήνου του νέου έτους και θα υπόκεινται σε έλεγχο από αναγνωρισμένη ελεγκτική εταιρεία, διαφορετική κάθε έτος. Η επιλογή της θα γίνεται κατόπιν διαγωνισμού παρόμοιου με εκείνου της εκλογής της διαχειρίστριας εταιρίας. Ο έλεγχος θα αφορά όχι μόνο την τελευταία χρήση, αλλά και την αμέσως προηγούμενη, ώστε να γίνεται επαλήθευση των οικονομικών στοιχείων. Κάθε ασφαλισμένο μέλος του ταμείου θα λαμβάνει κάθε χρόνο ενημέρωση για την εξέλιξη των αποθεμάτων και των εξόδων λειτουργίας του ταμείου, καθώς επίσης και της προσωπικής του ασφαλιστικής-συνταξιοδοτικής εικόνας. Δηλαδή, θα μαθαίνει το ποσό των εισφορών που έχει καταβάλει και το ύψος του κεφαλαίου στο οποίο έχει φτάσει το προσωπικό του αποθεματικό. Ο κάθε συνταξιούχος θα ενημερώνεται αντίστοιχα για την ετήσια μεταβολή του υπολειπόμενου συνταξιοδοτικού του κεφαλαίου, ενώ με βάση την αξιοποίηση των αποθεμάτων θα αιτιολογείται το εκάστοτε ετήσιο ποσοστό αύξησης της καταβαλλόμενης σύνταξής του. Σε περίπτωση μακροβιότητας κατά την οποία θα εξαντλείται το ατομικό αποθεματικό ενός συνταξιούχου αυτό θα συμπληρώνεται από τυχόν αδιάθετα υπόλοιπα ασφαλισμένων ή συνταξιούχων που δυστυχώς απεβίωσαν πρόωρα. Το κράτος θα παραμείνει εγγυητής και θα έχει το δικαίωμα να ελέγχει με δική του πρωτοβουλία τα οικονομικά στοιχεία του ασφαλιστικού ταμείου κάθε χρόνο. Κατά συνέπεια, τα επικουρικά ταμεία δεν θα είχαν λόγο ανεξάρτητης ύπαρξης και θα μπορούσαν να συγχωνευτούν με τα κύρια ταμεία, ενισχύοντας έτσι την διαπραγματευτική δύναμη της διαχείρισης των αποθεματικών τους. Όλοι οι εργαζόμενοι θα μπορούν να καθίστανται δικαιούχοι σύνταξης χωρίς το ελάχιστο όριο των 15 ετών ασφάλισης, καθώς ότι δικαιούνται να εισπράξουν θα προκύπτει σύμφωνα με το προσωπικό τους αποθεματικό. Έτσι, θα εκλείψει η αδικία που υφίστανται ασφαλισμένοι, όπως για παράδειγμα κάποιες εργαζόμενες μητέρες, που χάνουν τις καταβληθέντες εισφορές τους.
Όσον αφορά τις καταβαλλόμενες εισφορές η διάκριση μεταξύ εργοδοτικών και εργατικών εισφορών πρακτικά δεν έχει νόημα, καθώς υπεύθυνος για την καταβολή και των δύο είναι ο εργοδότης. Επομένως, η ύπαρξη ενός μόνο είδους εισφοράς αυτής του εργοδότη θα ανταποκρινόταν απόλυτα στην πραγματικότητα. Οι εισφορές σύνταξης θα προσδιορίζονται όπως και σήμερα ως ποσοστό επί του μεικτού μισθού των μισθωτών. Οι εισφορές υγείας όμως, δεν είναι δίκαιο να υπολογίζονται επί του μισθού και να λαμβάνουν όλοι τις ίδιες παροχές υγείας, ανεξάρτητα από το ύψος των καταβαλλόμενων εισφορών. Επομένως, ο καθορισμός ενός εφ’ άπαξ μηνιαίου ποσού για εισφορά υγείας θα ήταν ένα πιο δίκαιο σύστημα. Το ίδιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και όσον αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς και τους αγρότες. Στον τομέα των καλύψεων πρωτοβάθμιας περίθαλψης θα ήταν προτιμότερο να κατευθύνονται οι ασφαλισμένοι μόνο σε συμβεβλημένους ιδιώτες ιατρούς και κλινικές της αρεσκείας τους και οι ιατροί των εξωτερικών ιατρείων στα δημόσια νοσοκομεία να απορροφούνταν για την κάλυψη των έκτακτων περιστατικών αλλά και των αναγκών εφημερίας.