Μπορεί να βρισκόμαστε σε ρυθμούς 15αύγουστου αλλά αυτό δεν σταματά τις εξελίξεις. Η Κυπριακή Δημοκρατία εξακολουθεί να τελεί υπό τουρκική πολιορκία με δύο σκάφη να παραβιάζουν την ΑΟΖ της και ένα τα χωρικά της ύδατα. Άλλωστε τέτοιες μέρες έλαβε χώρα η δεύτερη και καταστροφική φάση του Αττίλα.
Του Στρατή Μαζίδη
Νομίζω ότι όταν έχεις να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα, το πρώτο κι αποφασιστικό βήμα είναι να το αναλύσεις και να το κατανοήσεις σε βάθος. Να αντιληφθείς τι συμβαίνει και πως έφτασες ως εδώ. Πολύ φοβάμαι ότι αυτό δεν ισχύει όσον αφορά τη θεώρηση της Ελλάδας και της εδώ κοινής γνώμης απέναντι στο κυπριακό ζήτημα.
Στην Ελλάδα τα φορτώσαμε όλα στη χούντα των συνταγματαρχών. Μόνο που το πρόβλημα δεν προέκυψε τότε. Η χούντα σίγουρα ήταν αυτή που έβαλε την Τουρκία στην Κύπρο. Κάποιος όμως χρειάστηκε να ανοίξει την πόρτα.
Ήταν οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ευάγγελου Αβέρωφ, που υπογράφηκαν το 1959 μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας, με τις οποίες ιδρύθηκε μέν ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος αλλά οι Αγγλοι έβαλαν την Τουρκία στο παιχνίδι από το πουθενά ως εγγυήτρια δύναμη.
Ο Σοφοκλής Βενιζέλος ήταν κατηγορηματικός: "Δεν θέλω να είμαι μάντης κακών. Προβλέπω όμως ότι αι υπογραφείσαι συμφωνίαι θα αποδειχθή, εν τη εφαρμογή των, ότι δεν είναι βιώσιμοι και πρέπει να ανατραπούν. Άλλως, πολύ φοβούμαι, ότι θα θρηνήσωμεν νέας εθνικάς συμφοράς".
«Μ’ αυτά θα φέρετε τους Τούρκους στην Κύπρο», έγραφε ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης κι έφερε προ των ευθυνών του τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελο Αβέρωφ, όταν, το Δεκέμβρη του 1958, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Φατίν Ζορλού έβαλε στο τραπέζι στο Παρίσι σχέδιο λύσης του Κυπριακού. Ο Σεφέρης ήταν τότε πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο και μόλις έλαβε γνώση του τουρκικού σχεδίου -στο οποίο στηρίχθηκαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου- έσπευσε να στείλει οργίλο υπόμνημα στον πολιτικό του προϊστάμενο. Εις μάτην, όμως, αφού το «ψητό» ήταν ήδη έτοιμο, με βάση και τα λεχθέντα λίγες μόνο ημέρες πριν από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Κωνσταντίνο Καραμανλή, ότι «το Κυπριακό έχει μεταβληθεί σε εθνική γάγγραινα και αποτελεί εθνική περιπέτεια στην οποία σύρεται η Ελλάς και η μόνη λύση που απομένει είναι μια απ’ ευθείας συνεννόηση με τους Τούρκους» (Βουλή των Ελλήνων, 14.12.1958).
Ο Σεφέρης, και μετά το υπόμνημά του προς Αβέρωφ, έδειχνε την ανησυχία του για την τροπή που έπαιρναν τα πράγματα στο Κυπριακό.
«Η τραγωδία προχωρεί», έγραφε από το Λονδίνο στη γυναίκα του, στις 26 Ιανουαρίου 1959, και συμπλήρωνε: «Το κρίμα είναι ότι η ατζαμοσύνη έγινε και ποιος το πληρώνει;» Γνωρίζοντας, επίσης, ότι η αλληλογραφία προς τη γυναίκα του Μαρώ ανοιγόταν (!), γράφει υπαινικτικά, συνθηματικά προς αυτήν μόλις πήρε τις πρώτες πληροφορίες από τη Ζυρίχη:«...Τ' απόγευμα είχα νέα από την Ελβετία· το παιδί χειροτερεύει· οι γιατροί της Αθήνας έκαμαν ασυγχώρητες ανοησίες... Είναι απίστευτο τι στραβομάρες μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι κι επειδή πήραν μια φορά τον κατήφορο, να επιμένουν να κατρακυλήσουν ώς τον πάτο. Τώρα δεν είναι απίστευτο να φέρουν το παιδί και εδώ (εντός των ημερών). Τους εδώ γιατρούς τους ξέρεις. Ο Θεός να βοηθήσει!..» (9.2.1959).
Προέβλεψε δηλαδή, ο διπλωμάτης Σεφέρης την καταβαράθρωση του Κυπριακού «μέχρι τον πάτο» σε βάρος της ελληνικής πλευράς, αλλά και τη συνέχεια-τέλος που δόθηκε στο Λονδίνο, με την επισήμανση για τους «εδώ γιατρούς», εννοώντας καθαρά τους Άγγλους πολιτικούς. Πολύ δηκτική ακόμα η καταγραφή που έκανε στο ημερολόγιό του:
«Καραμανλής-Αβέρωφ πάνε να συναντήσουν Ζορλού-Μεντερές Ζυρίχη. Ό,τι και να λένε νομίζω νύμφη κουκουλώθηκε· δε λυπάμαι για τίποτε απ' ό,τι έκανα - εύχομαι να μη λυπούμαι γι' αυτούς»…
Ωστόσο αυτοί είχαν άλλη άποψη. Ας δούμε τι δήλωναν οι βασικοί πρωταγωνιστές:
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ (Πρωθυπουργός της Ελλάδας, δήλωση στις 11/2/1959, ημέρα της υπογραφής της συμφωνίας της Ζυρίχης): «Η ημέρα αυτή ανήκει εις τας ευτυχεστέρας ημέρας της ζωής μου και θα αποτελέση σταθμόν εις την ιστορίαν της Κύπρου. Εις την Ζυρίχην εθέσαμεν με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας κ. Μεντερές τας βάσεις διά την επίλυσιν ενός εκ των δυσκολοτέρων διεθνών ζητημάτων. Εσχεδιάσαμεν λύσιν, διά της οποίας αποδίδεται μετά μακραίωνα δουλείαν εις τον κυπριακόν λαόν η ελευθερία του».
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΒΕΡΩΦ (Υπουργός Εξωτερικών Ελλάδας): «Πιστεύομεν ότι δια της δοθείσης λύσεως, επετύχομεν όχι μόνον ό,τι ήτο δυνατόν καλύτερον να επιτευχθή, αλλά και μίαν πράγματι καλήν λύσιν. Ο Εθνάρχης Μακάριος ετέλει εν γνώσει όλων των διαπραγματεύσεων και όλων των συμφωνιών. Δεν ευρέθη εξ απίνης ενώπιον αγνώστου θέματος και δεν υπεχρεώθη να δεχθή αιφνιδίως κάτι το οποίον δεν εγνώριζε».
ΦΑΤΙΝ ΡΟΥΣΤΟΥ ΖΟΡΛΟΥ (Υπ. Εξωτερικών της Τουρκίας): «Αντί να αποδυθούμε σε έναν μακροχρόνιο αγώνα με την Ελλάδα, εξασφαλίσαμε την κυριαρχία και διαφέντεψη όλης της μεγαλονήσου από την τουρκική κοινότητα. Εκτός αυτού, εξασφαλίσαμε την ασφάλεια της τουρκικής πατρίδας». ΝΙΧΑΤ ΕΡΙΜ: (Σύμβουλος του Πρωθυπουργού της Τουρκίας Αντνάν Μεντερές στο Κυπριακό): «Είναι πολύ δύσκολο να ανευρεθεί άλλη χώρα στον κόσμο, όπου τέτοιο ποσοστό πληθυσμού να έχει αποκτήσει τέτοια δικαιώματα όσα απέκτησαν οι Τουρκοκύπριοι με τις Συνθήκες αυτές».
Άλλη άποψη είχε τότε ο μετέπειτα πρωθυπουργός, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ και παρά το γεγονός ότι ο Γεώργιος Πανανδρέου είχε στηρίξει τους χειρισμούς της κυβέρνησης: «Αποτελεί σφάλμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως το εμφανισθέν καθεστώς της Κύπρου. Πιστεύω ότι αποτελεί την χειροτέραν λύσιν του Κυπριακού προβλήματος».
ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ: «Η διχοτόμησις είναι πλήρης με πλήρη συνείδησιν των συντακτών των Συμφωνιών, ότι δεν πρόκειται να κάμουν βιώσιμον κράτος, αλλά να αναγκάσουν εις συμβίωσιν δύο κοινότητας αι οποίαι γνωρίζουν ότι ανήκουν η μία εις την Ελλάδα και η άλλη εις την Τουρκίαν».
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ: «Η εντύπωσις την οποίαν απεκόμισα είναι ότι δεν υπάρχει ούτε ελευθέρα ούτε ανεξάρτητος Κύπρος, όπως δεν υπάρχει ούτε Κυπριακή Δημοκρατία».
Τώρα πως γίνεται σε ένα κόμμα να θεωρείται εθνάρχης αυτός που σύμφωνα με μετέπειτα αρχηγό του, πρωθυπουργό και πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού, έσφαλε προκρίνοντας τη χειρότερη λύση, είναι ένα λογικό ερώτημα.
Οι Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου έβαλαν την Τουρκία στο παιχνίδι ενώ έδωσαν στους Τουρκοκύπριους πολύ περισσότερα από όσα εδικαιούντο. Καραμανλής και Αβέρωφ άνοιξαν την πόρτα.
Στη συνέχεια χρειάστηκε ένας ηλίθιος μεγαλομανής δικτάτορας, ονόματι Ιωαννίδης που πίστεψε τα παραμύθια των Αμερικανών και προχώρησε στο πραξικόπημα βάζοντας τους Τούρκους στην Κύπρο έστω και με ένα μικρό προγεφύρωμα. Έτσι ήταν μαθημένος, να ανατρέπει κυβερνήσεις.
Για να επιστρέψει ο Καραμανλής που έβλεπε το Κυπριακό ως γάγγραινα και να μας πει πως η Κύπρος είναι μακράν. Κι αν σήμερα δεν έχουμε σύγχρονα όπλα, τότε δεν εστάλησαν ούτε τα Φάντομς ούτε τα υποβρύχια ΓΛΑΥΚΟΣ με το αιτιολογικό πως ήταν καινούρια και δεν έπρεπε να μας τα καταστρέψουν οι Τούρκοι! Η Κύπρος κείται μακράν έλεγε ο πρωθυπουργός ενός λαού που γέννησε αυτοκράτορες και βασιλείς που έφτασαν στα πέρατα της οικουμένης, αλλά στο κόμμα του θεωρείται...εθνάρχης.
Για να προδοθεί η Κύπρος χρειάστηκαν πολλά χρόνια και διαφορετικοί συντελεστές. Ήταν μια μεγάλη διαδικασία, στης οποίας τα διάφορα στάδια αρκετοί έπαιξαν τον κρίσιμο ρόλο τους. Όσο επιμένουμε ιδεοληπτικά να βλέπουμε μόνο ένα τμήμα του κάδρου και όχι όλη την εικόνα, τόσο δεν έχουμε σαφή εικόνα του γιατί φτάσαμε ως εδώ. Δεν αντιλαμβανόμαστε το πρόβλημα, δεν αναγνωρίζουμε τις ευθύνες που αναλογούν και για αυτό πορευόμαστε λάθος.
Άλλωστε οι κυβερνήσεις Τσίπρα - Μητσοτάκη πορεύονται με το δόγμα του "εθνάρχη". Η μεν πρώτη ακόμη να μας πει αν τελικά τρυπά το Φατίχ ή όχι ενώ έταξε να κάτσει ήσυχη στην Κύπρο αν το Γιαβούζ δεν ερχόταν στο Καστελόριζο ως τις εκλογές (αποκάλυψη Λυγερού που δε διαψεύστηκε), η δε δεύτερη δεν έχει πράξει το παραμικρό με εξαίρεση τις δηλώσεις Δένδια που έπαιξε το bloomberg για συνεργασία με την Τουρκία στα κοιτάσματα, αν τα...βρούμε.
Με τα μάτια δεμένα, μη αντιλαμβανόμενος ποιοι είναι οι εχθροί και ποιοι οι φίλοι, δεν μπορείς να βοηθήσεις κανέναν. Ούτε καν τον εαυτό και αυτό θα το νιώσουμε πολύ καλά αν πέσει η Κύπρος.
****
Πηγές:
wikipedia
Άγνωστες λεπτομέρειες από την αντιζυριχική στάση του Γ. Σεφέρη - Νίκος Παπαναστασίου - .philenews.com/