Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας συναντήθηκε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στη Μόσχα στις 6 Νοεμβρίου εν μέσω σειράς γεγονότων που περιπλέκουν τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Μετά από επίσημες επισκέψεις στην Κύπρο, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Δένδιας επισκέφθηκε τη Ρωσία σε μια προσπάθεια να ενεργοποιήσει εκ νέου τις ελληνορωσικές σχέσεις μετά από πολλά χρόνια δυσκολιών.
Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Υπουργός Εξωτερικών της προηγούμενης κυβέρνησης, Νίκος Κοτζιάς, εκνεύρισε τη Μόσχα τον Ιούλιο του 2018 όταν απέλασε τους Ρώσους διπλωμάτες σχετικά με ισχυρισμούς ότι παρεμβαίνουν στις ελληνικές υποθέσεις και άλλοι δύο διπλωμάτες αποκλείστηκαν από την είσοδο στην Ελλάδα για την καταγγελία πως προσπάθησαν να υπονομεύσουν τις διαπραγματεύσεις του ονόματος μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων. Οι σχέσεις Αθηνών-Μόσχας έμειναν στάσιμες εξαιτίας της ελληνικής αναγνώρισης της σχισματικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας τον Οκτώβριο του 2018, την ανακοίνωση ανοίγματος νέων αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα μόλις πριν από μερικές εβδομάδες και λόγω της αναγνώρισης του Juan Guaidó ως Προέδρου της Βενεζουέλας ενώ η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση υποστήριζε τον Nicolás Maduro.
Από την ελληνική προοπτική, η επιμονή της Μόσχας στη στήριξη των Σκοπίων στην ονοματολογική διαμάχη ήταν μια σημαντική πηγή εχθρότητας από τότε που η Σλαβική Βαλκανική χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία το 1991. Ωστόσο, ακόμα πιο σημαντικό είναι οι διευρυνόμενες και αυξανόμενες στρατιωτικές σχέσεις της Μόσχας με τν Τουρκία. Οι αυξανόμενες σχέσεις μεταξύ των δύο Ευρασιατικών χωρών έρχονται όταν αποκαλύφθηκε πριν από μέρες ότι η Τουρκία παραβίασε τον ελληνικό εναέριο χώρο 3.950 φορές από την 1η Ιανουαρίου έως τις 29 Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους, με τις παραβιάσεις να συνεχίζονται καθημερινά. Αυτός είναι ο υψηλότερος αριθμός παραβιάσεων της τουρκικής αεροπορίας από το 1985, ξεπερνώντας τις 3.705 παραβιάσεις το 2018 και τις 3.317 παραβιάσεις το 2017. Εκτός από τις καθημερινές στρατιωτικές παραβιάσεις, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να απειλεί ότι θα εισβάλει στην υπόλοιπη Κύπρο, λίγους μήνες πριν μιλήσει μπροστά σε έναν χάρτη που δείχνει τα ανατολικά μεσογειακά νησιά της Ελλάδας να τα καταλαμβάνει η Τουρκία κι ενώ συνεχίζει να απειλεί να πλημμυρίσει ξανά την Ελλάδα με παράνομους μετανάστες.
Παρά την συνεχιζόμενη τουρκική επιθετικότητα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στη Συρία και στο Ιράκ, η ρωσική πώληση του ισχυρού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 στην Τουρκία σε συνδυασμό με προσφορές για πώληση άλλων προηγμένων στρατιωτικών υλικών, όπως το μαχητικό αεροσκάφος Su-35, ήταν λόγος για τον οποίο η Αθήνα ωθήθηκε πιο κοντά στην Ουάσινγκτον για να εξασφαλίσει τη δική της ασφάλεια.
Αν και η ανάπτυξη των ρωσοτουρκικών σχέσεων δεν αποσκοπεί στην Ελλάδα από την προοπτική της Μόσχας, είναι αναμφισβήτητο ότι η ενίσχυση του τουρκικού στρατού αποδυναμώνει επίσης την ελληνική ασφάλεια, την πρωταρχική ανησυχία ασφάλειας της χώρας εν μέσω πραγματικής και συνεχιζόμενης επιθετικότητας. Η Ελλάδα έχει γίνει το Σχέδιο Β της Ουάσιγκτον για να συγκρατήσει τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα αν η Τουρκία σταθεί ανεξάρτητη σε οποιονδήποτε υποθετικό πόλεμο μεταξύ του Ευρασιανού Γίγαντα και του ΝΑΤΟ.
Η ελληνική προοπτική είναι ότι με το άνοιγμα των στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στο έδαφός της, μπορεί να διασφαλιστεί καλύτερα από οποιαδήποτε τουρκική επιθετικότητα. Η ελληνική προοπτική είναι ότι οι στρατιωτικές βάσεις δεν απευθύνονται στη Ρωσία αλλά στην Τουρκία. Αυτό είναι ένα απίστευτα αφελές επιχείρημα για να διατυπωθεί, και σίγουρα είναι γνωστό στους πολιτικούς και στρατιωτικούς σχεδιαστές στην Αθήνα, ότι οι στρατιωτικές βάσεις των Η.Π.Α., από την πλευρά της Ουάσιγκτον, έχουν ως στόχο την Τουρκία και τη Ρωσία.
Είναι ακριβώς αυτή η αναζήτηση της ασφάλειας που η Ελλάδα και η Ρωσία έχουν αθέλητα αποδυναμωθεί και υπονομεύσει ο ένας τον άλλο για τους δικούς τους λόγους και συμφέροντα. Η Ελλάδα έχει γίνει πραγματικά μια αμερικανική μαριονέτα, παρά την επιμονή της ότι δεν είναι, ενώ η Μόσχα ενίσχυσε τον πρωταρχικό αντίπαλο της Ελλάδας στην αναζήτηση της Ρωσίας για ασφάλεια, εμπόριο και περιφερειακό συντονισμό.
Ωστόσο, καθώς η νέα ελληνική κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα σε μια επίσκεψη στη Μόσχα, αυτή η συγκεχυμένη και ακούσια αντιθετική σχέση μεταξύ των δύο χριστιανικών ορθόδοξων χωρών μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή στην πολιτική πορεία της Ελλάδας, ιδιαίτερα με τον Δένδια να περιγράφει τη συνάντηση της Τετάρτης με τον Λαβρόφ ως "πολύ φιλική". Η συνάντηση εστίασε σε δύο σημεία σύμφωνα με τον Έλληνα υπουργό: την προώθηση των διμερών δεσμών και την ενίσχυση της συνεργασίας και της αμοιβαίας κατανόησης σε περιφερειακά και διεθνή θέματα.
Αυτή η έμφαση δίνεται στην καλύτερη συνεργασία και κατανόηση μεταξύ τους σε περιφερειακά ζητήματα, τα οποία ανακοίνωσε ο Δένδιας ως "ένα νέο κεφάλαιο" στις ελληνορωσικές σχέσεις. Σύμφωνα με μελέτη του 2013, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου επικράτησαν ευνοϊκές απόψεις για τη Ρωσία (63% ευνοϊκές έναντι 33% δυσμενών). Μια δημοσκόπηση το 2018 του Pew διαπίστωσε επίσης ότι μόνο το 36% των Ελλήνων βλέπουν τις ΗΠΑ ευνοϊκά. Η δημοσκόπηση του Pew, που διεξήχθη το Δεκέμβριο του 2018, διαπίστωσε ότι η Ελλάδα ήταν μόνο μια από τις τέσσερις χώρες σε σύνολο 25 στις οποίες η πλειοψηφία είχε θετική άποψη για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, που αντιστοιχούσε εν προκειμένω στο 52% των ερωτηθέντων. Αν και αυτή είναι μια σημαντική μείωση από την δημοσκόπηση του 2013, δεν επηρεάζεται η θετική εικόνα παρά την ρωσική πώληση του S-400 στην Τουρκία. Αυτό δείχνει ότι η Μόσχα θα μπορούσε να έχει έναν πραγματικό σύμμαχο στο μπλοκ του ΝΑΤΟ, όπου η πλειοψηφία των αμάχων βλέπει τη Ρωσία ευνοϊκά. Παρόλο που η Ρωσία αυξάνει τις σχέσεις της με την Άγκυρα, η Τουρκία είναι ένας ασταθής και αναξιόπιστος εταίρος, ειδικά καθώς η οξυδέρκεια των σχέσεων μπορεί να μειώσει γρήγορα τη ρωσική δημοτικότητα στην Τουρκία. Μια δημοσκόπηση του Νοεμβρίου 2018 διαπίστωσε ότι μόνο το 51% των Τούρκων βλέπει τη Ρωσία ευνοϊκά. Ο αριθμός αυτός έρχεται παρά τις σχέσεις που βρίσκονταν στο καλύτερο ιστορικό επίπεδο τους στη ρωσοτουρκική ιστορία.
Έτσι, όχι μόνο η Ρωσία έχει καλή φήμη στην Ελλάδα, ακόμα και όταν εξοπλίζει την Τουρκία με όπλα που μπορούν εύκολα να στραφούν εναντίον της Ελλάδας σύμφωνα με την ελληνική προοπτική, αλλά οι ΗΠΑ έχουν κακή φήμη στην ελληνική ιστορία. Η Ουάσινγκτον, για παράδειγμα, στήριξε και υποστήριξε τους συνεργάτες των Ναζί κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη μεταπολεμική περίοδο, καθώς και την ελληνική στρατιωτική χούντα και όλες τις αρνητικές της συνέπειες. Ωστόσο, η Ρωσία συνδέεται με την ανεξαρτησία της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και είναι μια χώρα που κληρονόμησε πολλά από τον ελληνικό πολιτισμό και τη θρησκεία.
Καθώς η Ελλάδα έχει πρόσφατα υποβληθεί εξ ολοκλήρου στην ηγεμονία των Η.Π.Α., η Ουάσιγκτον συνεργάζεται ενεργά με την Ελλάδα επειδή δεν θέλει να την αφήσει να ξεφύγει από την επιρροή της. Αν και η Ελλάδα δέχτηκε τρεις νέες στρατιωτικές βάσεις των Η.Π.Α. στη χώρα, οι Ρώσοι έχουν αποδείξει ότι είναι κύριοι της υπομονής και της διπλωματίας. Παρά την έντονη κατάσταση στην οποία βρέθηκαν η Άγκυρα και η Μόσχα, αφού η Τουρκία κατέρριψε το ρωσικό αεροσκάφος στη Συρία το 2015, οδηγώντας στη δολοφονία του πιλότου από υποστηριζόμενους από την Τουρκία τρομοκράτες, η Ρωσία ενθάρρυνε την Τουρκία να αψηφήσει το ΝΑΤΟ. Αν και οι ελληνικές και ρωσικές σχέσεις έχουν μακρύ δρόμο για να θεωρηθούν πλήρως ομαλοποιημένες, η Μόσχα έχει αποδείξει ότι έχει τις φιλοδοξίες να κάνει νέους φίλους, ειδικά εάν μπορούν να τις εργαλειοποιήσουν ενάντια στο ΝΑΤΟ.
Με δεδομένο αυτό, είναι πολύ κρίσιμο για τη Μόσχα να αρχίσει σιγά-σιγά να τραβά την Αθήνα προς συνεργασία με άλλες Ευρασιατικές χώρες μέσα στη ζώνη επιρροής της Ρωσίας για να βοηθήσει στη μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας από τις παγκόσμιες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την πλειοψηφία των Ελλήνων να βλέπουν αρνητικά τις Η.Π.Α. και τη Γερμανία να έχει καταστρέψει οικονομικά την Ελλάδα μέσω της ΕΕ, η Ρωσία έχει πολλές ευκαιρίες να σημειώσει πρόοδο στη χώρα του Αιγαίου.
Η σοβαρή οικονομική εξάρτηση από την οποία βρισκόταν η Ελλάδα λόγω της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα πρέπει να ξεπεραστεί με έναν αργό ρυθμό με την επέκταση των οικονομικών, επιχειρηματικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών και πολιτικών σχέσεων με τη Ρωσία. Αυτό προκειμένου η Ελλάδα να σταματήσει την εξάρτησή της από τη Δύση και να γίνει πραγματικά κυρίαρχη και ανεξάρτητη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών τόνισε στον Λαβρόφ ότι, επειδή η Ελλάδα είναι ένα από τα παλαιότερα μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, θα κάνει ό, τι μπορεί μέσα στην εξουσία της να πείσει τους ευρωπαίους ομολόγους της να άρει τις κυρώσεις στη Ρωσία.
Για να βοηθήσουν στην άμβλυνση των ακούσιων εχθροπραξιών μεταξύ Αθήνας και Μόσχας, οι δύο υπουργοί Εξωτερικών συνέστησαν την Τετάρτη το πρόγραμμα διαβουλεύσεων Ελλάδας-Ρωσίας 2020-22, το οποίο προβλέπει τακτικές επαφές τόσο σε επίσημο όσο και σε πολιτικό επίπεδο μεταξύ των δύο χωρών. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών υποσχέθηκε επίσης να μεταβιβάσει την πρόσκληση προς τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, για την 75η επέτειο της νίκης στο Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μόσχα. Αυτό οδήγησε τον Δένδια να καλέσει με ενθουσιασμό τον Πούτιν να παρακολουθήσει τη 200ή επέτειο της ελληνικής ανεξαρτησίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 2021.
Φαίνεται ότι η συνάντηση της περασμένης Τετάρτης μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας είχε μεγάλη επιτυχία στη δημιουργία νέων μέσων διαλόγου, ιδίως σε θέματα οικονομίας και περιφερειακής ασφάλειας. Αν πρόκειται για την αρχή της Μόσχας σε μια προσπάθεια να τραβήξει την Αθήνα μακριά από το ΝΑΤΟ, όπως έχει κάνει με την Τουρκία, παραμένει προς συζήτηση. Αλλά το ελάχιστο, η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών θα υπονομεύσει επίσης τη νέα θέση της Ουάσιγκτον στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα θα βρει ένα νέο μέλος της ΕΕ που θα αντιπροσωπεύει μερικές από τις ανησυχίες της Ρωσίας.