Ο εορταστικός στολισμός της πόλης, δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί. Είναι λογικό να υπάρχουν διαφορετικές γνώμες – και γκρίνιες ακόμα, όταν επιχειρείται κάτι «καινούργιο».
Κι ήταν από πρώτη άποψή, καλή η σκέψη του Δήμου Αθήνας, να αναθέσει σε μεγάλες εταιρίες και ιδρύματα να αναλάβουν να στολίσουν διαφορετικές μεγάλες λεωφόρους της πρωτεύουσας.
Φτάνει βέβαια όλα αυτά να δένουν μεταξύ τους, κι όχι να προκύπτει ένας απερίγραπτος «αχταρχμάς» αισθητικών ή ψευδο-αισθητικών προσεγγίσεων! Όπως συνέβη, δυστυχώς…
Δεν θα μας απασχολούσε, λοιπόν, ο εορταστικός στολισμός - τώρα μάλιστα που υπάρχουν άλλα, πολύ σοβαρότερα.
Αλλά όταν το Ίδρυμα Ωνάση ανέλαβε να «εξηγήσει» δημόσια γιατί επέλεξε τα… εξαμβλώματά που τοποθέτησε σε κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας - το πράγμα έγινε πια σοβαρό.
Εδώ δεν συζητάμε μια «προβληματική» ή ατυχή αισθητικά επιλογή.
Συζητάμε το «μικρομεγαλισμό» των κατά φαντασίαν… «προχώ» και τον αρχοντοχωριατισμό των αυτόκλητων «πεπαιδευμένων», που ανέλαβαν να μας… «ξεβλαχέψουν» (χωρίς να μας ρωτήσουν), κι αντί να τους «ευγνωμονούμε», έχουμε το θράσος να διαμαρτυρόμαστε κι από πάνω.
Αυτά μας είπε περίπου, η κυρία εκπρόσωπος του Ιδρύματος.
Τα φωτιστικά που βάλανε στους δρόμους είναι για γέλια. Θυμίζουν λάμπες φθορίου σε παμπάλαια μπακάλικα ή λούνα πάρκ - γραμμικές φωτινές μπάρες, που αλλάζουν χρώματα πάνω από το οδόστρωμα.
Καμία σχέση με ό,τι μάθαμε να είναι «Χριστουγεννιάτικο».
Κι επειδή πολλοί δυσανασχέτησαν, άρχισαν να μας «μαλώνουν» από πάνω:
- --Μας είπαν ότι «οι δημόσιο χώροι δεν είναι ιδιοκτησία κανενός» (άρα δεν έχουμε το δικαίωμα να διαμαρτυρόμαστε)!
- --Κι ότι στολισμός «δεν είναι τα μόνο τα αγγελάκια τα αστεράκια και οι γιρλάντες».
- --Κι ότι εορταστικός στολισμός δεν είναι μόνο μια οικογένεια γύρω από ένα τραπέζι, αλλά κι ένας άνθρωπος μόνος του, που μπορεί να νιώθει πολύ καλά.
- --Κι ύστερα μας απαρίθμησαν τα ονόματα των «εξπέρ» του είδους που συνεργάστηκαν για την «φωτεινή πανδαισία» της…συμφοράς. Και μας προειδοποίησαν ότι θα δούμε στις στάσεις των λεωφορείων ανηρτημένα και… πρόσωπα Ελλήνων φωτογράφων!
(Στα πλαίσια του… Χριστουγεννιάτικου διάκοσμου, κι αυτό;)
Ευγενικά το λέω: οι άνθρωποι που έγραψαν ή που ενέκριναν αυτή την ανακοίνωση, δεν είναι πολύ καλά.
Κάτι πήραν σε overdose ή ήταν ελαφρώς «ληγμένα».
- Πρώτα-πρώτα ο δημόσιος χώρος ανήκει στο «δήμο», δηλαδή στο λαό, στον κόσμο. Και τη διαχείρισή του την αναλαμβάνουν οι εκάστοτε δημοτικές αρχές.
Οποιοσδήποτε έχει μια ιδέα για το πώς πρέπει να στολιστεί ο δήμος – εορταστικά ή μόνιμα – μπορεί να την παρουσιάσει. Αν αρέσει, έχει καλώς. Αν, για οποιονδήποτε λόγο, δεν αρέσει, τη βάζει «υπό μάλης», την παίρνει και φεύγει! Δεν μας μαλώνει… κι από πάνω που δεν μας άρεσε. Δεν μας κάνει και μάθημα πόσο «βλαχαδερά «είμαστε που δεν «εκστασιαστήκαμε» από τη μεγαλοφυή μπαρούφα του.
Ποιος έδωσε το δικαίωμα στην κυρία εκπρόσωπο του Κοινωφελούς Ιδρύματος να μιλάει σαν κακιασμένη δασκάλα Οικοκυρικών προ πεντηκονταετίας απέναντι σε άτακτα μαθητούδια;
Ξέρει ποια είναι; Η εκπρόσωπος του «πάροχου» υπηρεσιών.
Ξέρει ποιοι είμαστε; Οι πολίτες αυτές της χώρας, οι δημότες αυτής της πόλης. Αυτοί που θα εγκρίνουν ή δεν θα εγκρίνουν το «προϊόν» της.
Από πού αντλεί το θράσος, να μιλάει έτσι;
- Ασφαλώς και δεν είναι θέμα αισθητικής.
Στο κάτω-κάτω περί γούστου… κολοκυθόπιτα!
Δεν κατάλαβε η κυρία, ότι αυτό που της ζητήθηκε δεν ήταν να γίνει μια «πρωτοποριακή αισθητική παρέμβαση» σε δημόσιο χώρο.
Ζητήθηκε εορταστικός στολισμός που θα δημιουργήσει κλίμα χαράς στον κόσμο, αντίστοιχης με τη γιορτή.
Δεν θα μπούμε στη συζήτηση αν οι «μινιμαλ» ανοησίες που μας κότσαραν είναι «αισθητικά πρωτοποριακές». Αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.
Να τα βάλει στο σπίτι της, να πάμε να τα κουβεντιάσουμε.
Να τα βάλει σε μια δημόσια έκθεση, να τα συζητήσει με το φιλότεχνο κοινό.
Εδώ μιλάμε για Χριστουγεννιάτικο διάκοσμο της πόλης!
Τι δεν καταλαβαίνει;
Ό,τι δεν παραπέμπει σε Χριστούγεννα, ότι δεν δημιουργεί χαρά, θαλπωρή, ανάταση - και με έμπνευση χριστουγεννιάτικα θέματα - είναι άκυρο. Απορρίπτεται.
Όχι εδώ! Παντού, γαμώτο μου…
- Υπονόησε, ούτε λίγο ούτε πολύ πως «δεν καταλαβαίνουμε από σύγχρονη Τέχνη». Τρομάρα της…
Κι ότι δεν είναι όλα «αγγελάκια, αστεράκια και γιρλάντες».
Και της απάντησαν με δεκάδες σημερινές φωτογραφίες από το σύγχρονο εορταστικό διάκοσμο σε μια σειρά από πολιτισμένες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις – Λονδίνο, Στουτγάρδη, Ρώμη, Βερολίνο, Στρασβούργο, Βρυξέλλες, Χάγη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βιέννη, Πράγα, Βουδαπέστη κλπ – όπου οργιάζουν οι φωτεινές γιρλάντες και οι αγγέλοι και τα αστέρια.
Άντε, λοιπόν, να πάει να… ξεβλαχέψει τους Ευρωπαίους πρώτα, κι ύστερα – αν τα καταφέρει – να μας έλθει κι από δω.
Η ψωνάρα!
- Τα Χριστούγεννα σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο είναι οικογενειακή εορτή. Όπως και το Πάσχα. Όπως και η «εορτή των Ευχαριστιών» ειδικά στις ΗΠΑ.
Δεν είναι η εορτή των «μοναχικών ατόμων», «που νιώθουν καλά με τον εαυτό τους». Μακάρι και οι μοναχικοί να νιώθουν τέλεια.
Αλλά κι αυτοί ακόμα, τέτοιες μέρες ψάχνουν τη θαλπωρή κοντά σε οικείους, κοντά σε συγγενείς, δικούς τους ανθρώπους και φίλους γκαρδιακούς.
Αυτή η αυτό-αναφορικη εξιδανίκευση για το «αυτάρκες άτομο» – ακόμα και τις μέρες των οικογενειακών εορτών – καταντά ιδεοληπτική εμμονή.
- Δεν είναι τωρινό φαινόμενο τα Χριστούγεννα. Είναι πανάρχαιο! Από τις τέσσερις ημέρες καμπής του ετήσιου κύκλου – χειμερινό και θερινό ηλιοστάσιο, εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία – όλοι οι πολιτισμοί γιόρταζαν μεγαλοπρεπώς πάντα τις δύο (τουλάχιστον): Τα χειμερινό ηλιοστάσιο και την εαρινή ισημερία.
--Η πρώτη σηματοδοτούσε το θάνατο και την αναγέννηση (του ήλιου).
--Η δεύτερη την οργιαστική γονιμότητα της φύσης (ο θρίαμβος της ζωής επί του Θανάτου).
Τα Χριστούγεννα των Χριστιανών ήταν η συνέχεια και η μετεξέλιξη αντίστοιχων μεγάλων εορτών του χειμερινού ηλιοστασίου – η Γέννηση του Μίθρα των αρχαίων Ινδο-ιρανικών λαών, η εορτή του Άδωνη στους αρχαίους Έλληνες, τα Σατουρνάλια των Ρωμαίων.
Οι αιώνες πέρασαν, αυτοκρατορίες διαλύθηκαν ή καινούργιες αναδείχθηκαν, τα πάντα άλλαξαν, αλλά οι λαοί και οι πολιτισμοί εξακολουθούν πάντα να γιορτάζουν τις ίδιες σημαδιακές μέρες του χρόνου.
Και τις γιορτάζουν ως κοινότητες, δημιουργώντας κοινά ήθη, δηλαδή πολιτιστικές παραδόσεις.
Όχι αναζητώντας τα «μοναχικά άτομα» και την «ισορροπία» τους.
Η κυρία του Κοινωφελούς Ιδρύματος, αναφέρεται σε κάτι που η ίδια προφανώς δεν καταλαβαίνει: Ούτε τις βαθιές ρίζες του στην Ιστορία, ούτε τη λειτουργικότητά του στη σύγχρονη Κοινωνία, ούτε τις ψυχολογικές προεκτάσεις του στους ανθρώπους. Εντελώς εκτός θέματος.
- Όσον αφορά στις φωτογραφίες των παλαιών και σύγχρονων Ελλήνων …φωτογράφων με τις οποίες θέλει να «διακοσμήσει» τις στάσεις των λεωφορείων, τι να πούμε;
Καμία αντίρρηση να κάνουμε και μια έκθεση κάθε βδομάδα σε δημόσιο χώρο να προβάλλουμε τις παλαιές και σύγχρονες «δόξες» σε κάθε τομέα: τους παλαιούς ποδοσφαιριστές, τους παλαιούς εικαστικούς, τους παλαιούς μουσικούς, τους μακεδομονάχους, τους ήρωες του 21, ό,τι θέλετε…
Αλλά αυτά όλα ΔΕΝ έχουν καμία σχέση με τα Χριστούγεννα και με το Χριστουγεννιάτικο πνεύμα των ημερών!
Εορτασμός και εορταστικός διάκοσμος σημαίνει δημιουργώ ατμόσφαιρα με μέσα (φωτιστικά, μουσικά και διακοσμητικά) που αγγίζουν τους πάντες, τα αντιλαμβάνονται οι πάντες και φτιάχνουν τη διάθεση όλων!
Τα…σήματα Μόρς με λάμπες φθορίου, ΔΕΝ κάνουν τίποτε απ’ όλα αυτά.
- Εορταστικός διάκοσμος με Χριστουγεννιάτικο πνεύμα δεν είναι ευκαιρία για «πρωτοποριακή» αισθητική παρέμβαση, που συνήθως δεν αγγίζει κανένα. Και μετά από λίγα χρόνια την απορρίπτουν οι πάντες - ακόμα και οι «εστέτ» που αρχικά την εκθείαζαν.
Το «κλασικό» είναι ο ορισμός αυτού που άντεξε στο χρόνο.
Άντεξε γιατί το αποδέχθηκαν πολλοί – οι πάντες – και λειτούργησε διαχρονικά (συνέχισαν να το αποδέχονται για πολλές γενιές).
Ναι, πράγματι, ένα μέρος του συνήθους Χριστουγεννιάτικου διάκοσμου είναι κάπως «ευτελές». Και κίτς αν θέλετε.
Αλλά όσο δημιουργεί Χριστουγεννιάτικο κλίμα εντυπωσιασμού στα παιδιά και ανάγκης στους μεγάλους να μαλακώσουν τις καρδιές τους και να ξεδώσουν οι ίδιοι, λειτουργεί.
Δεν κάνουμε εικαστικές εκθέσεις. Δημόσιο αίσθημα δημιουργούμε…
Πάνδημη χαρά δημιουργούμε.
Ευφορία, αγαλλίαση, με «συμμέτοχους» όλους…
Αισθήματα εφήμερα, ναι, αλλά τόσο απαραίτητα…
Μη μας τα χαλάτε με τις «πολιτικώς ορθές» ασυναρτησίες σας…
- Και τέλος, παρακαλώ, λιγότερο «υφάκι» όταν επιμένετε στις «μινιμάλ» εκκεντρικότητές σας.
Με τα μυαλά που κουβαλάτε, θα είχατε απορρίψει και την Κλασσική Ελλάδα και ολόκληρη την Αναγέννηση και το σύνολο των γνωστών εικαστικών ρυθμών – από το Γοτθικό, μέχρι το Μπαρόκ και το Ρομαντισμό.
Αν ζούσατε στην αρχαιότητα και βλέπατε στον Παρθενώνα τα έντονα χρώματα των αγαλμάτων και της μετώπης, θα τα χαρακτηρίζατε… κίτς!
Πάλι καλά που δεν ζούσατε τότε. Γλίτωσε ο Παρθενώνας τουλάχιστον.
Όλοι καταλαβαίνουμε το βαθύτερο μήνυμα της «μινιμαλ» προσέγγισης: την ομορφιά του απλού, του ανεπιτήδευτου…
Όμως άλλο «απλό» - κι άλλο «γυμνό - άδειο»!
- Οι αρχαίοι άφησαν αιώνιες υποθήκες όταν όρισαν την ομορφιά και την ασχήμια.
Όμορφο ή «εύ-μορφον» ήταν ότι είχε «ωραία μορφή».
Δηλαδή μορφή που πλησίαζε την κανονικότητα ως «τελειότητα αρμονίας» - όχι ως «κάτι συνηθισμένο» (από το κανών: γεωμετρική αρμονία).
Και «άσχημο» ήταν αυτό που δεν είχε σχήμα. Κάτι «ακανόνιστο»…
Οι αιώνες πέρασαν οι αισθητικές προσεγγίσεις άλλαξαν, αλλά έννοιες όπως «μορφή», «σχήμα», «αρμονία», επανέρχονται συνεχώς στην αισθητική έκφραση.
Δεν συμφωνούμε στο τι είναι όμορφο.
Ευκολότερα να συμφωνήσουμε, τι ΔΕΝ είναι!
Ε λοιπόν, η… μπανάνα κολλημένη με πισοτενία πάνω σε ένα χαρτόνι ΔΕΝ είναι! (Ο τελευταίος Πίνακας του Μαουρίτσιο Κατελάν που πουλήθηκε για 120 χιλιάδες δολάρια…!)
Και τα φώτα φθορίου σε ακανόνιστες παύλες, επίσης ΔΕΝ είναι!
Κάποτε όλοι αυτοί οι ημιμαθείς Ταρτούφοι που παριστάνουν τους «εστέτ», πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν την εξεζητημένη εκκεντρικότητα από την πρωτοποριακή Τέχνη.
ΥΓ. Και ο Δήμαρχός μας να καταλάβει – επιτέλους – πώς ότι εξεζητημένο του πασάρουν διάφορα ψώνια δεν θα μας το σερβίρει με το έτσι θέλω!
Εκείνος μπορεί να μην αντιλαμβάνεται τι σημαίνει εορταστικός στολισμός, αλλά όλοι εμείς ξέρουμε. Κι έχουμε την απαίτηση, αφού τις δικές μας ανάγκες υπηρετεί, εμείς να είμαστε η προτεραιότητά του. Κι όχι κάθε ψωνάρα…
Κι αν δεν ξέρει, πείτε του να ρωτήσει, τι γίνεται σε άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις…