Ποτέ δεν πρέπει να υποθέτουμε ότι οποιαδήποτε κατάσταση συναντάμε είναι όπως φαίνεται αρχικά. Όταν ο εχθρός κάνει κίνηση μπορεί να είναι ή να μην είναι ένα τέχνασμα. Μια επίθεση σε ένα μέρος, μπορεί να είναι μια εκτροπή που προορίζεται να δημιουργήσει μια άλλη επίθεση αλλού. Γι’ αυτό δεν πρέπει να επιτρέπουμε στον εχθρό να μας οδηγήσει μέσω της εξαπάτησης ή της χειραγώγησης. Αντίθετα, συνεχώς επιδιώκουμε να διατηρήσουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων και να αναγκάσουμε τον εχθρό να αντιδράσει στις δικές μας ενέργειες.
Πέραν αυτής της βασικής αρχής της τέχνης του πολέμου, είναι σαφές και χρειάζεται να υπογραμμίζουμε, κάθε φορά, το ρόλο της οικονομίας στην υψηλή στρατηγική. Κορυφαίοι μελετητές έχουν δείξει πώς τα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία μπορούν να ανυψώσουν τη διεθνή θέση ενός κράτους. Ωστόσο, πολλές φορές υιοθετώντας το παράδειγμα της ρεαλιστικής προσέγγισης, ό,τι η πραγματική ισχύς είναι [ουσιαστικά] συνάρτηση της στρατιωτικής ισχύος,πολλοί ειδικοί παρασυρόμενοι, αποφεύγουν την οικονομική ανάλυση. Γι’ αυτούς, η υψηλή στρατηγική επικεντρώνεται κυρίως στις στρατιωτικές λύσεις.
Επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιούνται οι στρατιωτικοί πόροι και απαιτούν να χρησιμοποιήσουμε τη στρατιωτική ισχύ σε πολιτικό επίπεδο. Όμως πιστεύω ότι ζωτική συνεισφορά είναι να επαναφέρουμε και την οικονομία στο προσκήνιο. Αναφέρω την οικονομία, διότι στην περιοχή της Μεσογείου, εκτιμούν οι ειδικοί, την ύπαρξη αποθεμάτων φυσικού αερίου που θα διαρκέσουν 30 ολόκληρα χρόνια για τις ενεργειακές ανάγκες όλης της Ευρώπης. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ό,τι αμφότερες οι πλευρές της Τουρκίας και Λιβύης, έχουν βαθιά ανάγκη της συμφωνίας που συνήψαν και δεν πρέπει να ενήργησαν χωρίς τη στήριξη των ισχυρών.
Διακρίνουμε, να λείπει από την ελίτ των διαφόρων που εμπλέκονται στη χάραξη της πολιτικής ασφαλείας στην Ελλάδα, η αντίληψη για το περιβάλλον μας. Η αντίληψη αυτή απαιτεί πολλά περισσότερα από την προσεκτική παρακολούθηση των εικόνων που μας παρουσιάζονται. Πρέπει να αναλύουμε, ότι βλέπουμε και ότι ακούμε, σημειώνοντας οποιεσδήποτε αποκλίσεις ή ιδιαιτερότητες και να χρησιμοποιούμε την επαγωγική αιτιολογία για να διακρίνουμε τη συνολική κατάσταση.
Εκτιμάται λοιπόν, ότι η συμφωνία μεταξύ Λιβύης-Τουρκίας ήρθε μετά το πράσινο φως των ΗΠΑ, ειδικά αφού οι ΗΠΑ απέρριψαν επισήμως την επίθεση στον στρατηγό Χάφταρ στην Τρίπολη και ζήτησαν επανειλημμένα από τις δυνάμεις του να σταματήσουν. Πιστεύω ότι η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι επειδή επιθυμούν την κυβέρνηση της συμφιλίωσης στη Λιβύη, αλλά επειδή ο Χάφταρ άρχισε να επηρεάζεται άμεσα από τη στήριξη της Ρωσίας στον πόλεμο ενάντια στην κυβέρνηση συμφιλίωσης καθώς και στην παρουσία ρωσικών δυνάμεων που επιχειρούν στην περιοχή του αντικειμενικού σκοπού προκαλώντας κινδύνους στα αεροσκάφη των ΗΠΑ με αποτέλεσμα την αποτροπή των αεροπορικών παρακολουθήσεων.
Πιστεύω, ό,τι σε επόμενο χρόνο, η Άγκυρα και η Τρίπολη θα ακολουθήσουν και θα συνάψουν συμφωνίες ασφαλείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η Ρωσία παρακολουθεί τα γεγονότα ψάχνοντας την κατάλληλη ευκαιρία να αμφισβητήσει τον Χάφταρ. Με αυτόν τον τρόπο η Ουάσινγκτον μέσω της Λιβύης θα βάλει πόδι στη Μεσόγειο και την Αφρική. Την Αφρική που η Κίνα θεωρεί προνομιακό της χώρο.
Αλλά ας επανέλθουμε στο μνημόνιο συνεργασίας στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Λιβύης-Τουρκίας. Σαφώς,δεν πέτυχε το επίπεδο μιας κοινής αμυντικής συνθήκης που απαιτεί την έγκριση και τη νομοθέτησητων δύο χωρών, αλλά μη ξεχνάμε ό, τι εξυπηρετεί πρώτιστα την Τρίπολη εναντίον του Χάφταρ. Δεύτερον, σύμφωνα με τη λογική που έχει μέχρι τώρα επιδείξει η Άγκυρα, αυτό το μνημόνιο ασφαλείας θα είναι αρκετό για την Τουρκία να κάνει ό, τι χρειάζεται, πολιτικά ή στρατιωτικά, για να στηρίξει την Τρίπολη. Τρίτον, θα επωφεληθεί από αυτή τη συμφωνία για την “προστασία των θαλασσίων ζωνών” της Μεσογείου πράγμα που προσπαθεί εδώ και καιρό να πάρει υπό τον έλεγχο της η Άγκυρας αμφισβητώντας τον Ελληνισμό στο σύνολό του και την τριμερή συμφωνία με την Αίγυπτο ή το Ισραήλ.
Η συνειδητοποίηση αυτής της περίπλοκης κατάστασης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αντίληψη και τον χειρισμό της. Η επίτευξη της επίγνωσης απαιτεί εξοικείωση με τον τομέα των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των στρατηγικών επιδιώξεων μας. Ο κύριος στόχος των ενόπλων δυνάμεων μας, πλέον, είναι ο πόλεμος κάτω από όλες τις συνθήκες και εναντίον διαφόρων εχθρών. Σε αυτό το γεωπολιτικό παίγνιο ο Ελληνισμός είναι ανάγκη να επίδειξη μια αποτελεσματική αποτροπή, η οποία θα εξαρτάται από το να πεισθεί o δυνητικός αντίπαλος ότι έχουμε τόσο τα μέσα όσο και το κίνητρο για να αντιμετωπίσουμε την οποιαδήποτε απειλή. Η Τουρκία δεν αστειεύεται, όταν περιγράφει της διεκδικήσεις στη Μεσόγειο και το Αιγαίο. Ο μόνος τρόπος για να αποκλείσουμε αυτές τις διεκδικήσεις είναι να επανεξετάσουμε την προσέγγισή για την άμυνα, να κάνουμε περισσότερα στον τομέα της ασφάλειας, και να επιδείξουμε εθνική στρατηγική με πολιτική βούληση να αναλάβουμε δράση.
*Ο Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Senior recercher of Strategy International και Member of Institude for National and International Security.