Τι θα συμβεί στη Σύνοδο του Βερολίνου την Κυριακή για τη Λιβύη; Τι θέλουμε εμείς, ως Ελλάδα; Τι περιμένουμε; Τι μας ανησυχεί; Και που θα οδηγηθούν τα πράγματα μετά; Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε όσο πιο απλά γίνεται σε αυτά τα ερωτήματα:
- Πρώτον: Θα προσπαθήσουν να βάλουν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Σάρατζ και Χαφτάρ), να υπογράψουν μια «Συμφωνία Ειρήνευσης» και «ειρηνικής μετεξέλιξης».
--Με αρχική ιδέα να διατηρηθούν και οι δύο «επικεφαλής», ο ένας, ο Σάρατζ με ρόλο «Πρωθυπουργού» (όπως και τώρα), ενώ ο άλλος, ο Χαφτάρ, ως «Πρόεδρος» πλέον (σήμερα είναι τυπικά αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων, στην πραγματικότητα αρχηγός του «Εθνικού Στρατού της Λιβύης», που δεν υπάγεται στην Κυβέρνηση…).
--Αυτό το «δυικό σχήμα» - ή κάποια παραλλαγή του - θα επιβάλλει, υποτίθεται, τη θεσμική και πολιτική «συνύπαρξη» των δύο αντιπάλων (που σήμερα δεν δέχονται ούτε να βρεθούν στην ίδια αίθουσα!).
--Με πιθανό ρυθμιστικό ρόλο ενός τρίτου προσώπου, του Προέδρου της Λιβυκής Βουλής, ο οποίος όμως είναι πιο κοντά στον Χαφτάρ κι έχει αποκηρύξει το διαβόητο Μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης που υπέγραψε ο Σάρατζ (όπως το έχει αποκηρύξει και ο ίδιος ο Χαφτάρ).
--Στόχος αυτής της «συνύπαρξης» (co-habilitation) είναι να οργανωθούν γενικές εκλογές στη χώρα και να εκλεγεί η κυβέρνηση που θα την εκπροσωπεί πραγματικά.
--Με «εγγύηση» την παρουσία ξένων στρατευμάτων, τα οποία θα αφοπλίσουν τις αντιμαχόμενες μερίδες και θα επιβλέψουν την ομαλή πορεία προς τις εκλογές καθώς και την διεξαγωγή τους.
Αυτό είναι το Σχέδιο των διοργανωτών (Γερμανία-Ρωσία) σε πολύ γενικές γραμμές. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ ανέφερε ότι τα κείμενα που μένουν να υπογραφούν είναι «σχεδόν έτοιμα».
Προσοχή όμως: Ο ίδιος προσέθεσε, ωστόσο – και το ίδιο υποστηρίζουν και οι περισσότεροι «διπλωματικοί παρατηρητές» – ότι οι πιθανότητες για την τελική επίτευξη Ειρηνευτικής Συμφωνίας την Κυριακή είναι «μάλλον μικρές».
Κάποιοι άλλοι δεν αποκλείουν να υπάρξει συμφωνία την Κυριακή, αλλά θεωρούν εξαιρετικά απίθανο να υλοποιηθεί. Πιθανότατα θα καταρρεύσει στην πράξη αργότερα.
- Δεύτερον, πολλοί θεωρούσαν ότι όλα είναι «συμφωνημένα» και ότι η Διάσκεψη είναι απλά ένα «θέατρο για τη νομιμοποίηση προειλημμένων αποφάσεων» (μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας-Γερμανίας).
Αυτό σίγουρα ΔΕΝ ισχύει! Γιατί ακόμα κι αν υπήρξαν – που υπήρξαν - «συμβιβασμοί» και «πάρε-δώσε» μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας για το Λιβυκό στο παρασκήνιο (με την έγκριση και της Γερμανίας), επί του εδάφους αυτοί οι τρείς ΔΕΝ ελέγχουν πια τις εξελίξεις. Αν τις έλεγχαν, δεν θα είχαν φτάσει τα πράγματα ως εδώ. Φτάσαμε εδώ, γιατί δεν κατάφεραν να τις ελέγξουν!
Επί του εδάφους της Λιβύης επικρατεί ο Χαφτάρ, τον οποίο στηρίζουν βέβαια, οι Ρώσοι (και γι’ αυτό μπορεί να τον πιέσουν να «συνθηκολογήσει» με το Σάρατζ), αλλά ΔΕΝ τον στηρίζουν ούτε ΜΟΝΟΝ οι Ρώσοι και πλέον ούτε ΚΥΡΙΩΣ οι Ρώσοι.
--Τον Χαφτάρ τον στηρίζουν αποφασιστικά πια, η Αίγυπτος, τα Εμιράτα, η Σαουδαραβία, όλα τα υπόλοιπα (και πάμπλουτα) αραβικά κράτη του Κόλπου (πλην Κατάρ), τον στηρίζει ακόμα φανερά η Γαλλία - και από πολλή «απόσταση» (και πολύ διακριτικά) το Ισραήλ.
--Ακόμα κι αν η Ρωσία εγκατέλειπε αύριο των Χαφτάρ, δεν κλονίζεται πια η θέση του επί του εδάφους. Έχει πλήρη κάλυψη από όλους τους υπόλοιπους - και σε εφόδια και σε υλικό και σε χρήματα και σε προσωπικό - να διατηρήσει τις θέσεις του και να συνεχίσει την προέλασή του.
--Από την άλλη πλευρά, η στήριξη που δίνει η Τουρκία στον αντίπαλό του, τον Σάρατζ, μάλλον κακό του κάνει: Γιατί συσπειρώνει και πεισματώνει όλα τα άλλα κράτη της περιοχής υπέρ του αντίπαλού του, του Χαφτάρ:
--Οι Αιγύπτιοι με τίποτε δεν θέλουν να αποκτήσει μόνιμο έρεισμα η Τουρκία στα δυτικά της σύνορα, δηλαδή στη Λιβύη.
--Ούτε το Ισραήλ το δέχεται! Ούτε τα υπόλοιπα αραβικά καθεστώτα θέλουν επέκταση της Τουρκικής επιρροής υπό τον Ερντογάν στον Αραβικό κόσμο.
Τα αραβικά καθεστώτα γνωρίζουν ότι όπου αποκτά επιρροή ο Ερντογάν ενισχύονται οι σουνίτες φοντεμενταλιστές - «Αδελφοί μουσουλμάνοι» και λοιπές τζιχαντιστικές ομάδες - που αποτελούν θανάσιμα κίνδυνο για όλα τα υπόλοιπα αραβικά κράτη (πλην Κατάρ, πάντα – που είναι ο κύριος χρηματοδότης των τζιχαντιστών).
Άρα, η «ανάμιξη» της Τουρκίας στη Λιβύη είναι «κόκκινο πανί» για όλους τους Άραβες – κυρίως βέβαια για τα καθεστώτα που πολεμούν τον (ή κινδυνεύουν άμεσα από τον) σουνιτικο φονταμενταλισμό.
Επί του εδάφους της Λιβύης επικρατεί ο Χαφτάρ, τον οποίο στηρίζουν βέβαια, οι Ρώσοι (και γι’ αυτό μπορεί να τον πιέσουν να «συνθηκολογήσει» με το Σάρατζ), αλλά ΔΕΝ τον στηρίζουν ούτε ΜΟΝΟΝ οι Ρώσοι και πλέον ούτε ΚΥΡΙΩΣ οι Ρώσοι.
--Τον Χαφτάρ τον στηρίζουν αποφασιστικά πια, η Αίγυπτος, τα Εμιράτα, η Σαουδαραβία, όλα τα υπόλοιπα (και πάμπλουτα) αραβικά κράτη του Κόλπου (πλην Κατάρ), τον στηρίζει ακόμα φανερά η Γαλλία - και από πολλή «απόσταση» (και πολύ διακριτικά) το Ισραήλ.
--Ακόμα κι αν η Ρωσία εγκατέλειπε αύριο των Χαφτάρ, δεν κλονίζεται πια η θέση του επί του εδάφους. Έχει πλήρη κάλυψη από όλους τους υπόλοιπους - και σε εφόδια και σε υλικό και σε χρήματα και σε προσωπικό - να διατηρήσει τις θέσεις του και να συνεχίσει την προέλασή του.
--Από την άλλη πλευρά, η στήριξη που δίνει η Τουρκία στον αντίπαλό του, τον Σάρατζ, μάλλον κακό του κάνει: Γιατί συσπειρώνει και πεισματώνει όλα τα άλλα κράτη της περιοχής υπέρ του αντίπαλού του, του Χαφτάρ:
--Οι Αιγύπτιοι με τίποτε δεν θέλουν να αποκτήσει μόνιμο έρεισμα η Τουρκία στα δυτικά της σύνορα, δηλαδή στη Λιβύη.
--Ούτε το Ισραήλ το δέχεται! Ούτε τα υπόλοιπα αραβικά καθεστώτα θέλουν επέκταση της Τουρκικής επιρροής υπό τον Ερντογάν στον Αραβικό κόσμο.
Τα αραβικά καθεστώτα γνωρίζουν ότι όπου αποκτά επιρροή ο Ερντογάν ενισχύονται οι σουνίτες φοντεμενταλιστές - «Αδελφοί μουσουλμάνοι» και λοιπές τζιχαντιστικές ομάδες - που αποτελούν θανάσιμα κίνδυνο για όλα τα υπόλοιπα αραβικά κράτη (πλην Κατάρ, πάντα – που είναι ο κύριος χρηματοδότης των τζιχαντιστών).
Άρα, η «ανάμιξη» της Τουρκίας στη Λιβύη είναι «κόκκινο πανί» για όλους τους Άραβες – κυρίως βέβαια για τα καθεστώτα που πολεμούν τον (ή κινδυνεύουν άμεσα από τον) σουνιτικο φονταμενταλισμό.
- Τρίτον, ζητάνε από το Χαφτάρ να εγκαταλείψει τα εδάφη που κέρδισε τις τελευταίες εβδομάδες (από το 90% του εδάφους που ελέγχει σήμερα, να επιστρέψει στο 50% περίπου που έλεγχε πριν). Και στο «ενδιάμεσο» χώρο να αναπτυχθούν «ειρηνευτικές» δυνάμεις από την Τουρκία, από τη Ρωσία και από την Ευρώπη.
--Αυτό ο Χαφτάρ είναι δύσκολο να το δεχθεί. Και όλοι οι σύμμαχοί του (Αίγυπτος, Εμιράτα κλπ.) τον πιέζουν μέχρι στιγμής να ΜΗ το δεχθεί.
--Ακόμα, η Τουρκία είναι πρόθυμη να στείλει στρατεύματα (για ειρηνευτική αποστολή), αλλά αυτό είναι που εξοργίζει όλους τους Άραβες περισσότερο (ακόμα κι από τον ίδιο το Χαφτάρ).
--Ακόμα, η ΕΕ δεν είναι εύκολο να στείλει «ειρηνευτικά στρατεύματα» (αυτό εννοούσε ο Δένδιας: Πιθανότητα αποστολής ελληνικών ειρηνευτικών δυνάμεων στη Λιβύη, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής συμμετοχής, αν υπάρξει Ειρηνευτική Συμφωνία τη Κυριακή…)
--Ακόμα, η Ρωσία θέλει να στείλει στρατεύματα, οι Λίβυοι δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα, αλλά οι ΗΠΑ (και οι στενοί τους σύμμαχοι, όπως οι Βρετανοί) είναι πολύ δύσκολο να δεχθούν νέα επέκταση της Ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή και ειδικά στη Μεσόγειο (μετά τη Συρία).
--Ακόμα, μια «συμβιβαστική λύση» θα ήταν να έστελναν στρατεύματα και η Τουρκία και η Αίγυπτος. Αλλά αυτό μπορεί πλέον εύκολα να οδηγήσει πολύ σύντομα σε διαμελισμό της Λιβύης: σε «δυτική» (υπό τον έλεγχο της Τουρκίας) και σε «ανατολική» (υπό τον έλεγχο της Αιγύπτου).
Μόνο που κάτι τέτοιο,
--Δεν θα έφερνε την Ειρήνη στη χώρα αυτή, αλλά τον επόμενο Πόλεμο σε ολόκληρη την περιοχή! Μια που μια Τουρκο-αιγυπτιακή σύγκρουση στην Λιβύη θα μπορούσε να επεκταθεί στην Ανατολική Μεσόγειο.
--Δεν το θέλει καθόλου η γειτονική Τυνησία, που εξήγησε στον Ερντογάν ότι δεν επιθυμεί ένα κράτος δίπλα της στηριγμένο σε τζιχαντιστές.
--Δεν το θέλει ούτε η Γαλλία, γιατί δεν επιθυμεί δημιουργία «Τουρκικού προτεκτοράτου» στην Μεσόγειο, που τη θεωρεί δική της «σφαίρα επιρροής».
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι περισσότεροι συμφωνούν πως μια τέτοια Συμφωνία Ειρήνευσης δεν θα προκύψει - ή αν προκύψει δεν θα «περπατήσει».
Την «τρέχουν» οι Ρώσοι για κάνουν επίδειξη της αυξανόμενης επιρροής τους στην περιοχή, οι Τούρκοι για τον ίδιο λόγο και οι Γερμανοί για να δείξουν ότι κάτι κάνουν κι αυτοί.
(Οι υπόλοιποι μάλλον εύχονται να αποτύχει…)
- Τέταρτον, εμείς, ως Ελλάδα, τι θέλουμε;
--Στην πραγματικότητα (πέρα απ’ όσα λέγονται για διπλωματικούς λόγους) μας συμφέρει να ηττηθεί πλήρως ο Σάρατζ, που αποτελεί πια τη «μαριονέτα» του Ερντογάν και υπέγραψε μαζί του Μνημόνιο για την ΑΟΖ Τουρκίας-Λιβύης, εξαφανίζοντας στο «ενδιάμεσο» την Ελληνική ΑΟΖ.
--Μας συμφέρει γενικότερα να ηττηθεί η «παρεμβατικότητα» της Τουρκίας στη Λιβύη. Και μαζί, όλα τα «ανδρείκελά» της εκεί.
--Μας συμφέρει να ενισχυθεί και να εδραιωθεί η «αντιτουρκική συμμαχία» που έχει ήδη δημιουργηθεί de facto στην μείζονα περιοχή, εναντίον της Τουρκικής «παρεμβατικότητας» (και του αχαλίνωτοι πλέον επεκτατισμού της).
--Και μας συμφέρει απόλυτα, με την επικράτηση των «αντιτουρκικών δυνάμεων» στη Λιβύη να ακυρωθεί πλήρως η – ήδη ποικιλοτρόπως αποδυναμωμένη διεθνώς – Τουρκο-λιβυκή συμφωνία για την ΑΟΖ.
Κι από αυτή την άποψη καλά κάναμε και καλέσαμε τον Χαφτάρ στην Αθήνα, πριν μεταβεί στο Βερολίνο. Ζητώντας του να θέσει, μεταξύ άλλων, ως όρο και την οριστική ακύρωση αυτής της «Συμφωνίας» - πράγμα που ο ίδιος είχε δηλώσει δημόσια πριν έλθει και επιβεβαίωσε και κατά την εδώ παραμονή του.
Άλλωστε, όταν ο Χαφτάρ βρισκόταν στην Ελλάδα, το Γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε για πρώτη φορά ρητά και επίσημα, ότι συμφωνεί με την απόφαση της ΕΕ υπέρ της Ελλάδας για το τουρκολιβυκό «σύμφωνο».
Να και μια απόδειξη ακόμα, ότι καλά κάναμε που καλέσαμε τον Χαφτάρ στην Αθήνα έστω και τώρα.
(Ίσως αν τον είχαμε καλέσει λίγες βδομάδες νωρίτερα, αμέσως μετά την εξαγγελία της Συμφωνίας Ερντογάν-Σάρατζ, να ήταν ακόμα καλύτερα τα πράγματα. Τέλος πάντων…)
--Μας συμφέρει γενικότερα να ηττηθεί η «παρεμβατικότητα» της Τουρκίας στη Λιβύη. Και μαζί, όλα τα «ανδρείκελά» της εκεί.
--Μας συμφέρει να ενισχυθεί και να εδραιωθεί η «αντιτουρκική συμμαχία» που έχει ήδη δημιουργηθεί de facto στην μείζονα περιοχή, εναντίον της Τουρκικής «παρεμβατικότητας» (και του αχαλίνωτοι πλέον επεκτατισμού της).
--Και μας συμφέρει απόλυτα, με την επικράτηση των «αντιτουρκικών δυνάμεων» στη Λιβύη να ακυρωθεί πλήρως η – ήδη ποικιλοτρόπως αποδυναμωμένη διεθνώς – Τουρκο-λιβυκή συμφωνία για την ΑΟΖ.
Κι από αυτή την άποψη καλά κάναμε και καλέσαμε τον Χαφτάρ στην Αθήνα, πριν μεταβεί στο Βερολίνο. Ζητώντας του να θέσει, μεταξύ άλλων, ως όρο και την οριστική ακύρωση αυτής της «Συμφωνίας» - πράγμα που ο ίδιος είχε δηλώσει δημόσια πριν έλθει και επιβεβαίωσε και κατά την εδώ παραμονή του.
Άλλωστε, όταν ο Χαφτάρ βρισκόταν στην Ελλάδα, το Γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε για πρώτη φορά ρητά και επίσημα, ότι συμφωνεί με την απόφαση της ΕΕ υπέρ της Ελλάδας για το τουρκολιβυκό «σύμφωνο».
Να και μια απόδειξη ακόμα, ότι καλά κάναμε που καλέσαμε τον Χαφτάρ στην Αθήνα έστω και τώρα.
(Ίσως αν τον είχαμε καλέσει λίγες βδομάδες νωρίτερα, αμέσως μετά την εξαγγελία της Συμφωνίας Ερντογάν-Σάρατζ, να ήταν ακόμα καλύτερα τα πράγματα. Τέλος πάντων…)
- Πέμπτον, η εκεχειρία που συμφωνήθηκε μια βδομάδα πριν, αφορά μόνο το διάστημα μέχρι την Κυριακή και την Διάσκεψη Κορυφής του Βερολίνου. Και ο Χαφτάρ δεσμεύεται να κρατήσει την εκεχειρία μέχρι την Κυριακή (αυτό είπε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών χθες - και κάποιοι στην Αθήνα προεξοφλούσαν ότι… «συνθηκολόγησε» ο Χαφτάρ!).
Από κει και ύστερα, αν δεν υπάρξει Συμφωνία την Κυριακή, θα συνεχιστούν οι εχθροπραξίες. Στο μεταξύ η Τουρκία στέλνει βαρέα όπλα στους δικούς της, στην Τρίπολη. Πράγμα που, βέβαια, δυναμιτίζει τις έστω και μικρές πιθανότητες επίτευξης Ειρηνευτικής Συμφωνίας.
Γιατί ο Χαφτάρ έχει κάθε τρόπο να ενισχυθεί κι αυτός ακόμα περισσότερο από την Αίγυπτο που είναι δίπλα του...
Χώρια που αν κρατάς την εκεχειρία και ο αντίπαλός σου εξοπλίζεται, έχεις κάθε λόγο να θεωρήσεις απολύτως δόλιες τις προθέσεις του περί «Ειρήνευσης».
Γιατί ο Χαφτάρ έχει κάθε τρόπο να ενισχυθεί κι αυτός ακόμα περισσότερο από την Αίγυπτο που είναι δίπλα του...
Χώρια που αν κρατάς την εκεχειρία και ο αντίπαλός σου εξοπλίζεται, έχεις κάθε λόγο να θεωρήσεις απολύτως δόλιες τις προθέσεις του περί «Ειρήνευσης».
- Έκτον, όσα γίνουν τις επόμενες ώρες-μέρες θα είναι πολύ κρίσιμα και πολύ καθοριστικά:
Και για μας και για την Τουρκία και για ολόκληρη την περιοχή.
Εμείς έχουμε κάθε λόγο να αγωνιούμε, ασφαλώς.
Αλλά λόγους να αγωνιά έχει πλέον και η Τουρκία!
Μπορεί να αποδειχθεί μοιραίο «σημείο καμπής» για την ίδια και τη στρατηγική της υπέρ-επέκτασής της η επόμενη Κυριακή. Είτε επιτευχθεί θνησιγενής συμφωνία Ειρήνευσης, είτε όχι.
Σε κάθε περίπτωσή βέβαια, ακόμα και μια «τραυματισμένη» Τουρκία δίπλα μας, παραμένει «πληγωμένο θηρίο», εξαιρετικά επικίνδυνο για μας.
Αλλά θα είναι πολύ πιο επικίνδυνη η Τουρκία, αν νιώσει ότι «βγήκε κερδισμένη» στη Λιβύη.
Γιατί αυτό είναι και το πρόβλημα με τέτοιο γείτονα:
--Ο επεκτατιστής που ξαφνικά νιώσει ότι ηττάται για πρώτη φορά, γίνεται πιο «παρανοϊκός» και πιο επιθετικός στους γύρω του.
--Αλλά αν νιώσει ότι κερδίζει για πολλοστή φορά, τότε γίνεται ακόμα πιο αδίστακτος (και πιο «βουλιμικός») στον επεκτατισμό του. Ιδιαίτερα προς τους γύρω του.
Σε κάθε περίπτωση, εμείς δείχνουμε να βρίσκουμε κάποιο «βηματισμό»:
--Αποτρεπτικής πολιτικής (που πρέπει να γίνει αξιόπιστη),
--Ενεργού διπλωματίας (που πρέπει να γίνει ακόμα πιο δραστήρια)
-- Και ενεργοποίησης συμμαχιών (αφού πλέον υπάρχουν γύρω μας δυνητικοί σύμμαχοι, που πρέπει όμως, να μας θεωρήσουν κι εμάς επαρκώς «αξιόπιστους»).
Το μόνο που μένει ουσιαστικά είναι αυτό που ΔΕΝ έχουμε κάνει ακόμα: Να κλείσουμε τις ροές λαθρομεταναστών και να ελέγξουμε τους πυρήνες «υβριδικού πολέμου» που ίσως υπάρχουν ήδη στην «ενδοχώρα» μας.
Αλλά αυτό το τελευταίο, ίσως είναι το πιο κρίσιμο πια.
Γιατί αυτό δείχνει πόσο αξιόπιστοι σύμμαχοί είμαστε: Χώρα που δεν μπορεί να ελέγξει τα σύνορά της – και την ενδοχώρα της – πώς θα προασπιστεί τα συμφέροντά της αποφασιστικά;