ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ - Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως έχει διαμορφωθεί μετά την έκθεση του Μπούτρος Γκάλι ως ΓΓ/ΟΗΕ το 1992 (ο οποίος ανταποκρίθηκε σε αίτημα του ΣΑ/ ΟΗΕ για ανάλυση και συστάσεις για την ενίσχυση της ειρηνευτικής διαδικασίας), υπάρχουν τα παρακάτω εργαλεία για τον ΟΗΕ και την διεθνή κοινότητα προς όφελος της ειρήνης:
υποναυάρχου ε.α.
πρόεδρος Κοινωνίας Αξιών
• Η Προληπτική Διπλωματία (preventive diplomacy),
• Η Δόμηση της Ειρήνης (peacemaking). Στην κατηγορία αυτήν εντάχθηκαν στη συνέχεια και οι αποστολές ενίσχυσης και επιβολής της ειρήνης (peace enforcement).
• Η Διατήρηση της Ειρήνης (peacekeeping).
Στην κατηγορία αυτήν εντάχθηκαν και οι αποστολές ενίσχυσης της εμπιστοσύνης (confidence enforcement),
1. Η διατήρηση της ειρήνης (peace keeping), είναι σχετικά απλή αποστολή και παρά τις δυσκολίες, είναι συγκριτικά ευκολότερη από τις αποστολές peacemaking - peace enforcement. Η διατήρηση της ειρήνης (peacekeeping) περιλαμβάνει:
• Την παρακολούθηση και την επιβολή μίας εκεχειρίας που συμφώνησαν δύο ή περισσότεροι πρώην αντίπαλοι μαχητές.
• Λειτουργεί σε μια ατμόσφαιρα όπου υπάρχει ανακωχή και επαρκής ειρήνη και όπου οι πρώην αντίπαλοι μαχητές δεν εμπιστεύονται ο ένα τον άλλο (εξ ου και οι αποστολές confidence enforcement) και εάν διαμορφωθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και εγγυήσεις προτιμούν την ειρήνη από τον συνεχιζόμενο πόλεμο.
• Γι αυτό και η αποστολή βασίζεται στην ουδετερότητα έναντι των αντιπάλων και η δομή των ειρηνευτικών Δυνάμεων του ΟΗΕ (πολυεθνικών ενόπλων δυνάμεων και αστυνομικών-πολιτικών) έχει ιδιαίτερη ειρηνευτική δομή, χωρίς επιβολή ένοπλης βίας (κυρίως οι ειρηνευτικές δυνάμεις λειτουργούν για την προστασία περιοχών και την αυτοάμυνά τους και εάν χρειαστεί να αναλάβουν ένοπλη δράση με επιθετικές ενέργειες εναντίον κάποιων, χρειάζονται επιπλέον εξουσιοδότηση από τον ΟΗΕ γι αυτό).
2. Η δόμηση της ειρήνης (peacemaking) και η επιβολή τα ειρήνης (peace enforcement), είναι εξαιρετικά δύσκολες αποστολές, αφού συνεπάγονται την φυσική παρεμβολή των Ειρηνευτικών Ενόπλων Δυνάμεων για τον διαχωρισμό των συνεχιζόμενων πολεμικών ενεργειών μεταξύ των αντίπαλων μαχητών και για την επιβολή της εκεχειρίας που δεν υπάρχει.
Η δομή των ειρηνευτικών δυνάμεων σε αυτές τις αποστολές είναι τελείως διαφορετική και απαιτείται να έχουν ενισχυμένες πολεμικές δυνατότητες όχι μόνο για απλή προστασία και αυτοάμυνα αλλά και για σκληρές αμυντικές μάχες και επιθετικές ενέργειες έναντι απειλών από οιαδήποτε πλευρά απαιτηθεί.
Ο Μπούτρος-Γκάλι χρησιμοποιεί τον όρο για να αναφερθεί σε στρατιωτικές ενέργειες που σκοπο έχουν να μην υπάρξουν παραβιάσεις πυρός ή για να αποκαταστήσουν μια αποτυχημένη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Είναι μια λεπτή διαφορά, αλλά υπονοεί την ύπαρξη κάποιας βούλησης για ειρήνη μεταξύ των δύο πλευρών.
Η αμερικανική εκδοχή απεικονίζει πιο ρεαλιστικά το δύσκολο αυτό θέμα.
Εξ ορισμού, σε μια κατάσταση για την οποία η επιβολή της ειρήνης (peacemaking και peace enforcement) είναι ενδεχομένως η κατάλληλη αποστολή, ο πόλεμος και όχι η ειρήνη περιγράφει την κατάσταση που υπάρχει και ένας ή περισσότεροι από τους αντίπαλους μαχητές τον προτιμούν, για να επιβάλλουν τα συμφέροντά τους.
Αυτό σημαίνει ότι, σε αντίθεση με τις απλές ειρηνευτικές δυνάμεις, οι δυνάμεις που ενεργούν (στο όνομα του ΟΗΕ) ως φορείς επιβολής της ειρήνης (peacemaking), δεν καλωσορίζονται από μία ή και όλες τις πλευρές.
Γι αυτό πρέπει να είναι ισχυρές μαχητικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες θα πρέπει να επιβάλλουν (ακόμη και δια της ένοπλης βίας) μια κατάπαυση του πυρός, στην οποία μπορεί να αντιτίθεται η μία ή όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές της σύγκρουσης και η ουδετερότητα των δυνάμεων του ΟΗΕ (που διαφοροποιεί τις ειρηνευτικέςεπιχειρήσεις), πιθανότατα θα χαθεί.
Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ
Τι ακριβώς συνεπώς αποφασίσθηκε στην συνδιάσκεψη του Βερολίνου, πέραν των όσων είχαν διακηρυχθεί με την απόφαση αριθ. 2259 (2015) του ΣΑ/ ΟΗΕ (αλλά και την πρόσφατη αδύναμη παραίνεση του ΣΑ/ΟΗΕ της προηγούμενης Παρασκευής για αποκλιμάκωση-δεν συμφώνησαν για κάτι δραστικότερο τα μόνιμα μέλη του ΟΗΕ);
Μάλλον θα έλεγα ότι ακριβώς επειδή δεν συμφώνησαν οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές για την ανακωχή και την κατάπαυση του πυρός, δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα από όσα λύνονται.
1. Ενώ η απόφαση του ΟΗΕ και η συμφωνία της Skhirat (2015) αναγνώριζε την κυβέρνηση Σαράζ ως μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας, με σκοπό την σταδιακή αποκατάσταση της ειρήνης και την προσφυγή σε εκλογές, η συνάντηση του Βερολίνου έμμεσα αναγνώρισε τον Χαφτάρ στο ίδιο επίπεδο συνομιλητών με τον Σαράζ (αφού τον προσκάλεσε επίσημα και άσχετα εάν δεν δέχθηκαν κανένα από τους δύο στη σύσκεψη).
Και όπως φαίνεται δεν τους έβαλαν μέσα στη σύσκεψη (με απαίτηση Τουρκική είτε και κάποιας άλλης χώρας), για να μην επισημοποιηθεί ακριβώς και η οντότητα του Χαφτάρ.
2. Η πρόσκληση για ανακωχή δεν έχει καμία μεγαλύτερη αξία από τα όσα έχει διακηρύξει το ΣΑ/ΟΗΕ μέχρι τώρα.
3. Ούτε και η αναφορά στο εμπάργκο και στην απαγόρευση ενίσχυσηw με ξένες δυνάμεις των αντιμαχομένων, αφού:
• Η δέσμευση να μην επιτραπεί η δράση ξένων δυνάμεων στην Λιβύη, η οποία υπάρχει στο κείμενο της συμφωνίας της Skhirat (υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, εν είδη συντάγματος), δεν τηρήθηκε από τον Σαράζ (με την πρόσκληση της Τουρκίας για στρατιωτική εμπλοκή) αλλά ούτε και από τον Χαφτάρ, αφού πολλές παραστρατιωτικές δυνάμεις δρουν κατ’ εντολή των εμπλεκομένων ξένων κρατών.
• Το εμπάργκο παραβιάζεται επί χρόνια, παρά την απόφαση του ΣΑ/ΟΗΕ.
• Δυνάμεις που να εποπτεύουν και να απαγορεύουν το εμπάργκο δεν καθορίστηκαν.
Και η ΕΕ δεν μπορεί να εμπλακεί σε επιχειρήσεις peacemaking και peace enforcement, αφού δεν διαθέτει τέτοιες δυνάμεις. Μόνο οι χώρες της μεμονωμένα και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ή άλλης πολυεθνικής δύναμης που θα συγκροτηθεί (εάν).
Κι εκεί η Ελλάδα θα κληθεί να αποφασίσει για την συμμετοχή της (που προσωπικά το απεύχομαι).
• Από τις χώρες που εμπλέκονται στην σύγκρουση, άλλες συνεχίζουν να στέλνουν όπλα και άλλες κάνουν το κορόϊδο παρά το γεγονός ότι δικά τους όπλα στέλνονται εμμέσως στις αντιμαχόμενες πλευρές
• Όλοι έχουν ανοίξει και διατηρούν τους δικούς τους δίαυλους επικοινωνίας με τους αντιμαχόμενους, παραβιάζοντας κρυφίως το πνεύμα και της απόφασης του ΣΑ/ΟΗΕ αλλά και της συμφωνίας του Βερολίνου.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
1. Πως λοιπόν θα διασφαλισθεί η ανακωχή, χωρίς ανάπτυξη δυνάμεων με mandate του ΟΗΕ;
Μπορεί ο ΟΗΕ να καταλήξει σε τέτοια απόφαση για ανάπτυξη δυνάμεων για peacemaking-peace enforcement πλέον (όπως εξηγήθηκε πιο πάνω), αφού οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές δεν έχουν δεσμευθεί, δεν έχουν συμφωνήσει και δεν θέλουν οπωσδήποτε και οι δύο την ανακωχή και την κατάπαυση των εχθροπραξιών;
2. Θα συμφωνήσουν για τέτοιου είδους αποστολή όλα τα μόνιμα μέλη του ΣΑ/ΟΗΕ; (εκτιμώ πως όχι).
3. Πως θα επιβληθεί το εμπάργκο όπλων όταν δεν υπάρχουν ναυτικές δυνάμεις που να ελέγχουν και να εποπτεύουν την διακίνηση δια θαλάσσης, δια ξηράς (σύνορα με Τσαντ, Αλγερία, Αίγυπτο κλπ) και από αέρος (από πλευράς πτήσεων μέσω εναέριων χώρων και αρχών ελέγχου αεροπορικών μεταφορών) ;
Η ήδη συμφωνημένη για την μετανάστευση και τις παράνομες διακινήσεις (κυρίως) αεροναυτική επιχείρηση “ΣΟΦΙΑ” της ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει και την εφαρμογή του εμπάργκο (όπως θα μπορούσαν και οι επιχειρήσεις ου γίνονται στην Ανατολική Μεσόγειο του ΝΑΤΟ, πλην όμως εκτιμάται ότι δεν θα συμφωνούσε η Τουρκία-ενδεχομένως και άλλες νατοϊκές χώρες).
4. Αλήθεια, κάναμε ως χώρα κάποια πρόταση για αυτό το ζήτημα (στο πλαίσιο της preventive diplomacy);
Μήπως θα πρέπει να προετοιμασθούμε για την επόμενη συνάντηση (όπως ανακοινώθηκε ότι θα γίνει), ώστε να έχουμε συμμετοχή και λόγο στις εξελίξεις;
5. Στην επόμενη σύσκεψη που θα γίνει και με πρόσκληση και άλλων χωρών (όπως προαναγγέλθηκε) ποιός θα είναι ο ρόλος της ΕΕ (στη συγκεκριμένη του Βερολίνου έδρασε στην ουσία ως απλός παρατηρητής), όταν δεν έχει τις δυνατότητες να αναλάβει αποστολές peacemaking και peace enforcement;
6. Θα πρέπει συνεπώς να συμφωνήσουν πρώτα οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές για ανακωχή και κατάπαυση εχθροπραξιών, ώστε να συμμετάσχει η ΕΕ σε αποστολή peacekeeping (όχι peacemaking και enforcement), με τις περιορισμένες δυνάμεις της.
Και σε αυτήν την αποστολή έχουμε λόγο συμμετοχής και πρέπει να προετοιμαζόμαστε γι αυτό εάν θέλουμε να έχουμε λόγο στις εξελίξεις.
Η ΠΙΘΑΝΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
1. Γιατί αλήθεια έφυγε ο Ερντογάν από την συνδιάσκεψη πολύ πριν καταλήξει και γίνουν οι ανακοινώσεις;
2. Μήπως δεν ήθελε να δεσμευθεί επικροτώντας με την παρουσία του το ανακοινωθέν ώστε να μπορεί να αμφισβητήσει σύντομα τα αποτελέσματα της συνδιάσκεψης και να συνεχίσει να ενισχύει παράνομα τον Σαράζ, για να επιβιώσει (και μαζί του και η Τουρκολυβική συμφωνία), σε περίπτωση που θα συνεχίσουν οι πολεμικές συγκρούσεις στην Λιβύη;
3. Σε κάθε περίπτωση θα κάνει ότι είναι δυνατόν για να απαξιώσει τον Χαφτάρ και να ενισχύσει τον Σαράζ, χωρίς σεβασμό σε αδύναμες διεθνολογικά συμφωνίες άλλων, εκμεταλλευόμενος την απροθυμία συγκεκριμένων χωρών και οργανισμών να εμπλακούν δυναμικά και καταλυτικά στην Λιβυκή κρίση και οπωσδήποτε εκμεταλλευόμενος τα συμφέροντα πολλών εκ των εμπλεκομένων.