 |
| OrnaW / pixabay |
Σύμφωνα με τους ειδικούς,στις απόψεις των οποίων είναι πλήρως στηριγμένο αυτό το μακροσκελές ρεπορτάζ όπως ο Αντρέυ Κορτούνοβ ο Γεγκορ Βορονιν και ο αναλυτηλς Τιερύ Μεησον η πανδημία του κορονα-ϊού έχει ήδη γίνει το κύριο γεγονός της συγκυρίας που οδηγεί στο μέλλον, υποβιβάζοντας από το παρελθόν άλλα δραματικά νέα των τελευταίων μηνών. Αποδείχθηκε επίσης ότι αποτελεί το πιο σοβαρό άγχος για το παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, για πολλούς διεθνείς οργανισμούς και μηχανισμούς δημόσιας διοίκησης σε μεμονωμένες χώρες.
Ρεπορτάζ – μεταφορά Πάνος Ιγνάτιου
Η δοκιμή αυτή απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της από τότε που η αιχμή της πανδημίας εξακολουθεί να είναι πολύ μακριά και οι επιπτώσεις της παγκόσμιας εξάπλωσης του 2019-nCoV (γνωστού και ως SARS-CoV-2 ή COVID-19) δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί. Παρ 'όλα αυτά, μπορούν να γίνουν ήδη ορισμένα προκαταρκτικά συμπεράσματα. Δυστυχώς, αυτά τα ευρήματα είναι απογοητευτικά. Οι ηγέτες των χωρών της Δύσης μίλησαν για αόρατο βιολογικό πόλεμο, για κινέζικο ιό και άλλοι μιλούν με θεωρίες συνομωσίας.
Οι περισσότεροι ειδικοί, δημοσιογράφοι και πολιτικοί επικεντρώνονται στις οικονομικές και χρηματοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Πώς θα επηρεάσει ο κορωναϊός το παγκόσμιο εμπόριο και τις επενδύσεις; Τι θα συμβεί στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού; Πώς θα αντιδράσουν οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές; Πώς θα αλλάξει η γεωγραφία και η κλίμακα των διασυνοριακών μεταναστευτικών ροών;
Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι, χωρίς αμφιβολία, θεμελιώδη. Και όχι μόνο για τις Κυβερνήσεις, κορυφαίες πολυεθνικές εταιρείες και οικονομικές συνεργασίες , αλλά και για τους τους απλούς ανθρώπους σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Είναι ήδη σαφές σήμερα ότι για πολλούς ανθρώπους, η ζωή θα χωρίζεται σε «πριν» και «μετά» την πανδημία: ορισμένοι θα πρέπει να εγκαταλείψουν το χόμπι να ταξιδεύουν, κάποιοι δεν θα μπορέσουν να κερδίσουν και κάποιοι θα αναγκαστούν να αλλάξουν εργασία ή να βρεθούν στον πειρασμό να αλλάξουν μέσα μετακίνησης.
Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις πολιτικές ή μάλλον πολιτικές και ψυχολογικές συνέπειες. Δεν είναι τόσο αισθητές, αλλά όχι λιγότερο σημαντικές, τόσο για τους «εμάς τους κάτω» όσο και για τους «αυτούς τους επάνω» Οι δείκτες των παγκόσμιων πολιτικών τάσεων -σύμφωνα με τους ειδικούς- και συναισθημάτων σήμερα είναι τόσο ανησυχητικοί όσο και οι δείκτες των παγκόσμιων οικονομικών τάσεων. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του τεστ κορωναϊού στην ανθρωπότητα αποκαλύπτουν σαφή σημάδια μιας πολιτικής και ψυχολογικής ανεπάρκειας ανοσίας ή, αν θέλετε, απουσία του ενστίκτου που είναι εγγενές σε οποιοδήποτε βιολογικό είδος για να προστατεύσει τον ίδιο τον πληθυσμό.
Όλοι για έναν ή καθένας για τον εαυτό του.
Όλες οι επιδημίες, από την αθηναϊκή ή την επονομαζόμενη «Θουκυδιδική» πανούκλα (430 π.Χ.) έως την επιδημία Ebola (2014-2015), έληξαν τελικά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αργά ή αργότερα, η τρέχουσα πανδημία του κοροναϊού θα είναι επίσης υπό έλεγχο. Ωστόσο, διάφορες επιδημίες επηρέασαν την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας με διάφορους τρόπους. Ορισμένες από αυτές μπορούν να συγκριθούν με τους προγραμματιστές που ονομάζουν ως ένα σφάλμα: ένα τυχαίο λάθος σε ένα πρόγραμμα υπολογιστή που οδηγεί σε ένα μη προγραμματισμένο και ανεπιθύμητο αποτέλεσμα. Άλλοι έλαβαν το χαρακτήρα ενός χαρακτηριστικού, δηλαδή: Έγιναν μια οργανική ιδιότητα, βασική όψη, χαρακτηριστικό γνώρισμα, μόνιμη λειτουργία και ακόμη και «πρόσθετη λειτουργικότητα» του προγράμματος.
Το πρώτο σενάριο (σφάλμα) είναι πιθανό εάν η ανθρωπότητα ή ένας μεμονωμένος πληθυσμός που έχει πληγεί από την επιδημία είναι σε θέση να αντλήσει τα απαραίτητα συμπεράσματα από την καταστροφή και να την αποτρέψει από την επανάληψή της στο μέλλον. Το δεύτερο σενάριο (αναπόφευκτο) είναι αναπόφευκτο αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα, τα διδάγματα από την καταστροφή ξεχαστούν και η επιδημία δεν οδηγεί σε αλλαγές στις συνήθεις πολιτικές προτεραιότητες, στις προσεγγίσεις διαχείρισης, στις ψυχολογικές συμπεριφορές και στον παλιό τρόπο ζωής. Ένα σφάλμα θεωρείται ως πρόβλημα, ένα χαρακτηριστικό θεωρείται αναπόφευκτο. Διορθώνετε ένα σφάλμα, αλλά ζείτε με ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα. Πώς είναι η ειδική περίπτωση της τρέχουσας πανδημίας του κοροναϊού.
Η λογική υποδηλώνει ότι ο πληθυσμός πρέπει να συσπειρωθεί ενάντια σε μια κοινή απειλή, ειδικά όταν πρόκειται για το είδος homo sapiens, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή της εξελικτικής κλίμακας. Ο άνθρωπος, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ένα κοινωνικό ον. Αφήνοντας κατά μέρος εσωτερικές διαφωνίες και ομαδικές συγκρούσεις - τουλάχιστον για λίγο - η ανθρωπότητα θα πρέπει να επικεντρωθεί στην εξεύρεση λύσης σε ένα πραγματικά παγκόσμιο πρόβλημα.
Και τι βλέπουμε τώρα, όταν η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια προοδευτική πανδημία; Οι πολιτικοί ηγέτες είναι εξαιρετικά απρόθυμοι να κάνουν σημαντικές αλλαγές στις διεθνείς τους ατζέντες. Η διάδοση του κοροναϊού δεν εμπόδισε ούτε την πρόσφατη επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία ούτε την κατανομή των συμφωνιών κατάπαυσης του πυρός στη Λιβύη. Η μετατροπή του Ιράν σε ένα από τα κορυφαία κέντρα της πανδημίας δεν ώθησε την Ουάσινγκτον να επιχειρήσει ακόμη και μια συμβολική χαλάρωση των οικονομικών της κυρώσεων κατά της Τεχεράνης. Επίσης, η πανδημία δεν αποτέλεσε κίνητρο για τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία να προβούν σε αμοιβαίες παραχωρήσεις κατά τις διαπραγματεύσεις του ΟΠΕΚ +, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτρέψουν την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου και τον επακόλουθο πανικό στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Σε καθένα από αυτά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, τα καθολικά συμφέροντα της αυτοσυντήρησης του ανθρώπινου πληθυσμού έχουν βυθιστεί πάντα στο βάθος για χάρη των ευκαιριακών πολιτικών, οικονομικών ή άλλων ομαδικών συμφερόντων.
Επιπλέον, η ίδια η πανδημία έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτή ως ευκαιρία για την ενίσχυση της θέσης του στον γεωπολιτικό και οικονομικό ανταγωνισμό. Ο υπουργός Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών Wilbur Louis Ross είναι αισιόδοξος ότι η επιδημία κορωναϊού «θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της επιστροφής των θέσεων εργασίας στη Βόρεια Αμερική». Αρκετοί δυτικοί οικονομολόγοι δήλωσαν γρήγορα ότι η πανδημία θα σημάνει το τέλος της «κινεζικής εποχής» στην παγκόσμια παραγωγή και την τελική νίκη των Ηνωμένων Πολιτειών στην οικονομική αντιπαράθεση με το Πεκίνο. Φυσικά, το γεγονός ότι η Κίνα ήταν το πρώτο θύμα του κοροναϊού παρουσίασε μια εξαιρετική ευκαιρία να μιλήσουμε για την αναποτελεσματικότητα των αυταρχικών συστημάτων για την πρόληψη των επιδημιών, για την επιβολή των περιοριστικών μέτρων που έλαβαν οι κινεζικές αρχές, να επαναλάβουμε τις ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγκεκριμένα την κατάσταση στην Κίνα.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι υπάλληλοι των ΗΠΑ δεν έχουν χάσει μία φορά την ευκαιρία να αναφέρουν τον ένοχο ως τον «κινεζικό» ("Wuhan") ιό. Με τη σειρά τους, οι Κινέζοι αξιωματούχοι υπολόγισαν ότι ο ιός μπορεί να είχε μεταφερθεί στο Wuhan από τους στρατιωτικούς των Η.Π.Α., οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στους Αγώνες του Στρατιωτικού Παγκοσμίου Πολέμου που πραγματοποιήθηκαν στην πόλη τον περασμένο Οκτώβριο.
Εν ολίγοις, πρέπει να παραδεχτούμε ότι τέσσερις μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας, ο κόσμος συνεχίζει την καθημερινή μάστιγα του για τις στιγμιαίες διαφωνίες, τις μικρές ματαιοδοξίες και τακτικές κέρδη και απώλειες. Με άλλα λόγια, η πανδημία δεν αντιλαμβάνεται καθόλου ένα παγκόσμιο σφάλμα που πρέπει να καθοριστεί με κάθε κόστος, αλλά ως ένα νέο χαρακτηριστικό της παγκόσμιας πολιτικής που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τα συμφέροντά σας και να αντιμετωπίσει αυτά των αντιπάλων και των ανταγωνιστών τους. Παραφράζοντας το περίφημο ρητό του βασιλιά Φρειδερίκ Γουίλιαμ της Πρωσίας, οι σύγχρονοι πολιτικοί μπορεί να πούν: "Μια πανδημία είναι μια πανδημία, αλλά ο πόλεμος πρέπει να είναι προγραμματισμένος".
Ωστόσο, ίσως πρέπει να κατηγορούμε το όλο θέμα μόνο για τους ασυνείδητους πολιτικούς, τις ακόρεστες εταιρείες άμυνας και τους ανεύθυνους οικονομικούς απατεώνες; Η σημερινή πανδημία συχνά εκθέτει τα ασυνήθιστα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου χαρακτήρα, όχι μόνο στην αφηρημένη «εμείς» αλλά και στο πολύ συγκεκριμένο «εμάς». Όλοι αυτοί οι πολιτικοί, οι εταιρίες και οι τράπεζες αποδεικνύονται εξίσου ανεύθυνοι, αδίστακτοι και κοντόφθαλμοι, όπως διαφαίνεται από την υπάρχουσα κοινωνική απαίτηση.
Σύμφωνα με τον Τιερή Μεισόν « Ενώ οι πληθυσμοί έχουν τα μάτια τους κολλημένα στα στοιχεία της εξέλιξης του κορωνοϊού, λαμβάνει χώρα μια βαθιά αναδιοργάνωση των εκτελεστικών εξουσιών, δίνοντας τον πρωτεύοντα ρόλο στους ανώτερους υπαλλήλους της Υγείας σε σχέση με τους πολιτικούς. Στη σκιά, τραπεζίτες και στρατιωτικοί κινούνται ελπίζοντας να κατασχέσουν την εξουσία προς όφελος τους. Η υπεροχή της διοικητικής λογικής έναντι της πολιτικής.
Πολλές κυβερνήσεις βιομηχανικών χωρών αποφάσισαν να ανταποκριθούν στην επιδημία Covid-19 θέτοντας τους πληθυσμούς τους υπό κατ’ οίκον περιορισμό. Η στρατηγική αυτή δεν προκύπτει από την ιατρική επιστήμη, η οποία ποτέ δεν επέβαλε την απομόνωση των υγιών ατόμων, αλλά προτιμά τη καλή διαχείριση των ιατρικών μέσων που αποσκοπούν στην αποτροπή μιας μαζικής άφιξης ασθενών ώστε να μην φτάσουν τα νοσοκομεία σε σημείο κορεσμού. Σπάνια είναι τα βιομηχανικά κράτη, όπως η Σουηδία, που απέρριψαν αυτή τη διοικητική προσέγγιση της επιδημίας. Η τελευταία επέλεξε την ιατρική προσέγγιση και, ως εκ τούτου, δεν επέβαλλε γενικό περιορισμό κατ’ οικον.
Το πρώτο μάθημα της τρέχουσας περιόδου είναι επομένως ότι στις ανεπτυγμένες χώρες η διοικητική λογική είναι πλέον ανώτερη από την ιατρική εμπειρία. Τα κόμματα και οι φορείς που υποστηρίζουν τα κεντρικά κράτη σπεύδουν να υποσκάψουν την πολιτική της δεξιάς και του Φιλελευθερισμού και προετοιμάζουν την αντεπίθεση τους για κακή διαχείριση της κρίσης υγείας ενώ αγνοούν πως πολύ πιθανόν θα έχουν νέο κύμα κρίσης αργότερα. . Ωστόσο, ακόμη και χωρίς να διαθέτω καμία ιατρική αρμοδιότητα, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι χιλιετίες ιατρικής εμπειρίας μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές ενάντια σε μια ασθένεια παρά τις γραφειοκρατικές συνταγές. Κατά τα λοιπά, εάν συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το φαινόμενο που βρίσκεται σε εξέλιξη, παρατηρούμε ότι προς το παρόν η Σουηδία καταγράφει 10 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, ενώ η Ιταλία φτάνει στα 166 ανά εκατομμύριο. Φυσικά, αυτή είναι μόνο η αρχή της επιδημίας και αυτές οι δύο χώρες είναι πολύ διαφορετικές. Ωστόσο, η Ιταλία θα αντιμετωπίσει πιθανώς ένα δεύτερο και στη συνέχεια ένα τρίτο κύμα μόλυνσης, ενώ η Σουηδία θα έχει αποκτήσει ομαδική ανοσία και θα προστατευθεί από αυτήν.
Η πρωτοκαθεδρία των ανώτερων διοικητικών υπαλλήλων του τομέα της υγείας στους εκλεγμένους από το λαό. Ο καθένας μπορεί δυστυχώς να παρατηρήσει ότι αντίθετα με τα φαινόμενα, δεν έχουμε κερδίσει σε αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπόρεσαν να παράσχουν έγκαιρα τον απαραίτητο ιατρικό εξοπλισμό και φάρμακα. Λάθος λόγω των συνηθισμένων κανόνων. Για παράδειγμα: η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει οδηγήσει στο γεγονός ότι υπάρχει μόνο ένας κατασκευαστής τεχνητών αναπνευστήρων και έτυχε να είναι Κινέζος. Οι διαδικασίες διαγωνισμού απαιτούν μερικούς μήνες μέχρι να υλοποιηθούν και δεν υπάρχουν πλέον πολιτικοί για να τις παρακάμψουν. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν σε θέση να επιλύσουν άμεσα αυτό το πρόβλημα μέσω της επίταξης εταιριών.
Η Γαλλία, η οποία γνώρισε με τον Φίλιπ Πετέν μια διοικητική δικτατορία γνωστή ως "Γαλλικό Κράτος" κατά τη διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου, έχει ήδη βιώσει μια ανάληψη της πολιτικής εξουσίας από ανώτερους αξιωματούχους για τρεις δεκαετίες. Μίλησαν τότε για ENA-ρχία (σ.μετρ. από το ακρώνυμο ENA, École Nationale d’Administration, Εθνική Σχολή Διοίκησης). Πανομοιότυπα και χωρίς να το συνειδητοποιήσει, στέρησε τους πολιτικούς της γνώσης της διοίκησης που τους απόμεινε η συνάθροιση τοπικών και εθνικών εντολών. Από τότε, οι αιρετοί κυβερνόντες είναι πλέον λιγότερο ενημερωμένοι από τους ανώτερους διοικητικούς υπαλλήλους και έχουν όλες τις δυσκολίες του κόσμου να τους ελέγχουν.
Όπως οι ανώτεροι υπάλληλοι του τομέα της υγείας βρέθηκαν ξαφνικά με εξουσία που κανονικά δεν τους ανήκει, ορισμένοι τραπεζίτες και στρατιωτικοί ποθούν την ίδια προαγωγή σε βάρος των πολιτικών.
Τραπεζίτες κρυμμένοι στη σκιά
Ο πρώην Βρετανός υπουργός Οικονομικών, μετέπειτα πρωθυπουργός, Γκόρντον Μπράουν, δημοσίευσε μια ελεύθερη στήλη στους Financial Times .
Συνηγορεί εκεί υπέρ της χρήσης του φόβου του Covid-19 για να επιτευχτεί αυτό που απέτυχε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008. Την εποχή εκείνη, δεν κατάφερε να δημιουργήσει μια παγκόσμια οικονομική κυβέρνηση και έπρεπε να ικανοποιηθεί μόνο με μια απλή διαβούλευση με τη G20. Θα ήταν δυνατόν σήμερα, συνεχίζει, να δημιουργηθεί μια παγκόσμια κυβέρνηση για την υγεία. Και προτείνει να εξεταστεί ποιες δυνάμεις θα έπρεπε να συνδέονται με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τίποτα δεν επιτρέπει να πιστέψουμε ότι αυτή η παγκόσμια κυβέρνηση θα επιτύχαινε καλύτερα από τις εθνικές κυβερνήσεις. Το μόνο που είναι βέβαιο είναι ότι θα ξέφευγε από κάθε μορφή δημοκρατικού ελέγχου.
Το σχέδιο αυτό δεν έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας από αυτό της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κυβέρνησης. Ο Γκόρντον Μπράουν ήταν επίσης φανατικός υποστηρικτής της διατήρησης του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και εκεί πάλι, έχασε.
Το βαθύ κράτος των ΗΠΑ κρυμμένο στη σκιά
Ιστορικά, σε όλες τις κρίσεις, οι κυβερνόντες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το επιχείρημα της "επείγουσας ανάγκης" για να τροποποιήσουν την εξουσία χωρίς οι πολίτες να έχουν το χρόνο να σκέφτονται, και συχνά το επιτυγχάνουν.
Στις 30 Ιανουαρίου 2020, ο ΠΟΥ κήρυξε την «κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία με διεθνή εμβέλεια». Την επόμενη μέρα, ο υπουργός Άμυνας, Mark Esper, υπογράφει κρυφά μια Warning Order (Διαταγή Συναγερμού) που θέτει ότι η NorthCom πρέπει να είναι έτοιμη για την πιθανή εφαρμογή των νέων κανόνων της "συνέχειας της διακυβέρνησης ".
Οι τελευταίοι είναι ταξινομημένοι Above-Top Secret, δηλαδή η κοινοποίηση τους περιορίζεται σε άτομα με το υψηλότερο επίπεδο εξουσιοδότησης και τα οποία διαθέτουν επίσης ειδική ονομαστική πρόσβαση (Special Access Program).
Να θυμηθούμε ότι η αρχή της «συνέχειας της διακυβέρνησης» σφυρηλατήθηκε κατά την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου. Επρόκειτο να προστατευτούν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου κατά της Σοβιετικής Ένωσης και σε περίπτωση θανάτου ή ανικανότητας του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων. Σύμφωνα με γραπτή οδηγία του προέδρου Dwight Eisenhower, έπρεπε μια στρατιωτική κυβέρνηση αντικατάστασης να εξασφαλίσει αμέσως την συνέχεια της εξουσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου μέχρι να αποκατασταθούν οι δημοκρατικές διαδικασίες [2
Να πεθάνεις σήμερα εσύ και να πεθάνω αύριο εγώ ;
Είναι φυσικό η ανθρώπινη συνείδηση (ή μάλλον το υποσυνείδητο) να απορρίπτει αρνητικά σενάρια. Είμαστε ακόμα λιγότερο πρόθυμοι να εξετάσουμε τέτοια σενάρια που επηρεάζουν άμεσα τον εαυτό μας και τους αγαπημένους μας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις χώρες και ακόμη ολόκληρες ηπείρους που έχουν απολαύσει την ειρήνη και την απουσία προφανών απειλών για την προσωπική ασφάλεια για αρκετές γενιές. Ως εκ τούτου, τα πολυάριθμα περιστατικά της επιπόλαιης στάσης απέναντι στην πανδημία στα αρχικά της στάδια, ειδικά στις ευρωπαϊκές χώρες, όπου παρατηρήσαμε μια προκλητική απροθυμία και απροθυμία να ακολουθήσουμε συστάσεις και ακόμη και άμεσες εντολές από τις αρχές. «Συνέχισαν να δουλεύουν, να οργανώνουν ταξίδια και να σχηματίζουν απόψεις», έγραψε ο Albert Camus στο μυθιστόρημά του The Plague- Η Πανούκλα. «Πώς θα έπρεπε να έχουν σκεφτεί κάτι σαν την πανούκλα, που αποκλείει κάθε μέλλον, ακυρώνει τα ταξίδια, σιωπά την ανταλλαγή απόψεων, φανταζόταν ότι ήταν ελεύθεροι και κανείς δεν θα είναι ποτέ ελεύθερος όσο υπάρχουν μολύνσεις»
Στην υπηρεσία των αισιόδοξων παιδιών είναι ένας ολόκληρος στρατός εμπειρογνωμόνων που μας παροτρύνουν να μην δραματοποιήσουμε την κατάσταση. Μας ενημερώνουν ότι ο αριθμός των ατόμων που θανατώνονται από τον νέο ιό κατά τη διάρκεια ολόκληρης της πανδημίας είναι συγκρίσιμος με τον αριθμό των ατόμων που πεθαίνουν από τη φυματίωση στον κόσμο κάθε μέρα. Μας θυμίζουν ότι ακόμη και η συνηθισμένη γρίπη οδηγεί σε περισσότερους θανάτους σήμερα από ό, τι ο κορωναϊός έχει καταφέρει να προκαλέσει. Μας λένε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, τα τροχαία ατυχήματα απαιτούν περισσότερες από εκατό ζωές κάθε μέρα, και όμως κανένας στην Αμερική δεν σκέφτεται να απαγορεύσει τα αυτοκίνητα εξαιτίας αυτού.
Όταν, τελικά, οι απλοί άνθρωποι αναγκάζονται να ανοίξουν τα μάτια τους στην πραγματική έκταση του προβλήματος, συχνά δεν ενεργούν καλύτερα από τους κυνικούς και εγωιστές πολιτικούς. Φυσικά, η πανδημία έχει ήδη παράσχει πολλά παραδείγματα ανθρώπινης αλληλεγγύης, πολιτικής πρωτοβουλίας και αληθινού ηρωισμού.
Στον σχετικά ευημερούντα νότο της Ιταλίας, αναστατωμένοι ακτιβιστές αρνήθηκαν να δεχθούν πρόσφυγες από το μειονεκτικό βόρειο τμήμα της χώρας και σε ορισμένες περιπτώσεις αυτή η απροθυμία τους οδήγησε ακόμη και να αποκλείσουν τους δρόμους και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Στην περιοχή Poltava της Ουκρανίας, οι κάτοικοι της περιοχής έριξαν πέτρες σε λεωφορεία με τους συμπολίτες τους που εκκενώθηκαν από το Wuhan. Φοβούμενοι την εξάπλωση του ιού στην αφρικανική ήπειρο, το κοινό σε πολλές αφρικανικές χώρες παρέμεινε κωφό για τα αιτήματα των συμπατριωτών τους για να τους βοηθήσει στην εκκένωση τους από το Wuhan. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να φιλοξενήσει πιθανούς φορείς του ιού σε στρατιωτικές βάσεις. Αναφέρεται επίσης η περίπτωση του κρουαζιερόπλοιου του Westerdam, το οποίο, υπό την πίεση του κοινού, δεν επιτρέπεται να αγκυροβολήσει στα λιμάνια της Ιαπωνίας, των Φιλιππίνων, της Ταϊβάν και της Ταϊλάνδης για δύο εβδομάδες, μέχρι που τελικά οι επιβάτες ήταν σε θέση να πάνε στην ξηρά στο λιμάνι της Καμπότζης του Sihanoukville. Όλα αυτά συνέβησαν παρά το γεγονός ότι δεν βρέθηκε ούτε ένα μολυσμένο άτομο. Η ιστορική εμπειρία υποδηλώνει ότι τα θύματα οποιασδήποτε επιδημίας ή φυσικής καταστροφής είναι πάντα οι κοινωνικές, οικονομικές, εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες που ήταν οι πιο μειονεκτούσες ακόμη και πριν από την έκτακτη ανάγκη. Αυτές οι ομάδες είναι πιο ευάλωτες στην απειλή της διάλυσης των παραδοσιακών κοινωνικών δεσμών, της έλλειψης ποιοτικής ιατρικής περίθαλψης, της αύξησης της ανεργίας και άλλων προβλημάτων. Αυτές οι ομάδες είναι επίσης αυτές που συχνά κατηγορούνται για τις συνέπειες των καταστροφών, όπως τα εβραϊκά πογκρόμ που έτρεξαν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της διάσημης επιδημίας του Μαύρου Θανάτου του 1348-1351. Υπό ακραίες συνθήκες, οι διαδικασίες κοινωνικής και πολιτιστικής πόλωσης τείνουν να επιταχύνουν και η πολύ αναγκαία κοινωνική συνοχή ενόψει μιας κοινής απειλής καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη.
Λαμβάνοντας αυτό το γενικό πρότυπο σε διεθνές επίπεδο, θα ήταν δίκαιο να συμπεράνουμε ότι, σε περίπτωση πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, τα λιγότερο ευάλωτα και λιγότερο εύπορα κράτη και εδάφη θα είναι τελικά τα πιο ευάλωτα. Είναι ένα πράγμα όταν ο ιός εξαπλώνεται σε όλη την ευημερούσα Ευρώπη ή στην αποτελεσματικά διαχειριζόμενη Κίνα. Είναι εντελώς διαφορετικό, αν για παράδειγμα το επίκεντρο είναι το Αφγανιστάν, το Idlib στη Συρία, το Νότιο Σουδάν ή η Λωρίδα της Γάζας. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την κλίμακα των συνεπειών που μπορεί να έχει μια πανδημία σε μέρη με καταστραμμένη υποδομή, πολυάριθμες εστίες πολιτικού ριζοσπαστισμού και εξτρεμισμό και συνεχείς εκδηλώσεις ένοπλης βίας.
Αυτό που είναι εύκολο να φανταστεί κανείς είναι πώς οι λαϊκιστές αριστερόστροφοι και δεξιόστροφοι στην Ευρώπη ή εξτρεμιστές στη Μέση Ανατολή θα χρησιμοποιήσουν αυτή την κατάσταση για να ενισχύσουν τις θέσεις τους. Στην πραγματικότητα, ήδη εκμεταλλεύονται την πανδημία σε μεγάλο βαθμό, επειδή για αυτούς ο κοροναϊός είναι σίγουρα ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα, όχι ένα σφάλμα, μια νέα ευκαιρία ή μια νέα απειλή. Στην Ευρώπη, η πανδημία ενισχύει τα επιχειρήματα των δεξιών και αριστερών κομμάτων στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Πολωνία, που ζητούν να κλείσουν τα σύνορα και να σταματήσει η ροή της διεθνούς μετανάστευσης κάτι που ευνοεί τη Ρωσία και την Κόνα για να οξυνθούν οι συγκρούσιεις.. Μια ερμηνεία που προέκυψε στη Μέση Ανατολή είναι ότι ο κοροναϊός δόηθηκε στους Κινέζους ως τιμωρία για τους καταπιεσμένους μουσουλμάνους. Στη Ρωσία, ο ιός δουλεύει για όσους ακολουθούν τον ολοκληρωτικό απομονωτισμό, προφητεύουν την μη αναστρέψιμη πτώση της Δύσης και κηρύσσουν εσχατολογική αισιοδοξία.
Τι γίνεται με την κοινωνική ευθύνη των μέσων ενημέρωσης; Η πανδημία γίνεται πηγή ατέλειωτης κερδοσκοπίας, ευκαιριακής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν ακμάσει: ο ιός δηλώνεται ως προϊόν μυστικών εργαστηρίων και η διανομή του διαβολικού σχεδίου ισχυρών σκοτεινών δυνάμεων που φωλιάζουν είτε στην Ουάσινγκτον είτε στο Πεκίνο ή στην Ιερουσαλήμ ή ακόμα και στη Μόσχα. Ο φόβος της πανδημίας, που τροφοδοτείται από πολιτικούς και δημοσιογράφους, τρέφει σκοτεινά ένστικτα, ανακατεύοντας τα λασπώδη νερά που είναι αναπόφευκτα παρόντα στο κατώτατο σημείο κάθε εθνικής ταυτότητας. Η ζήτηση για διάφορες ιστορίες φρίκης διεγείρει τον εφοδιασμό και οι περιπετειώδεις εφευρέσεις των αμέτρητων θεωρητικών των συνωμοσιογράφων εξαφανίζουν από τους πολίτες τα χαρτί υγείας το σαπούνι τις μάσκες τα απολυμαντικά και σάρωσαν από τα ράφια κατά τις προηγούμενες επιδημίες άλλα προϊόντα.
Μια επιδημία μυαλών, όχι σωμάτων
Τι μάθαμε για την παγκοσμιοποίηση
Η ετοιμότητα της ανθρωπότητας για συλλογική δράση στην καταπολέμηση κοινών προκλήσεων - είτε επιδημιών, φυσικών καταστροφών είτε ανθρωπογενών καταστροφών - γενικά μειώνεται. Η συστηματική καλλιέργεια του διεθνισμού και της παγκόσμιας αποκλειστικότητας, η έμμεση ή ρητή προώθηση της ταξικής σύγκρουσης, η αλαζονική παραβίαση του διεθνούς δικαίου, η ιεράρχηση των τακτικών συμφερόντων έναντι των στρατηγικών συμφερόντων - όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της παγκόσμιας πολιτικής που παρατηρήσαμε τα τελευταία χρόνια δεν θα περάσουν χωρίς συνέπεια.
Μόλις δύο δεκαετίες πριν, η προθυμία για διεθνή συνεργασία ήταν πολύ μεγαλύτερη. Όταν η επονομαζόμενη επιδημία της γρίπης των πτηνών ξέσπασε στις αρχές του αιώνα, οι επιδημιολόγοι των Η.Π.Α. αμέσως ήλθαν να βοηθήσουν τους κινέζους συναδέλφους τους για τον εντοπισμό του ιού (H5N1). Ως εκ τούτου, η εξαιρετικά επικίνδυνη εστία της γρίπης των πτηνών (το ποσοστό θνησιμότητάς της ανήλθε στο 60%) βρέθηκε μπροστά και μόνο μερικές εκατοντάδες άνθρωποι πέθαναν θύματα της επιδημίας. Φυσικά, αυτοί ήταν οι ευλογημένοι χρόνοι, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν ακόμη περιορισμούς στην επιστημονική συνεργασία με την Κίνα, και η Λαϊκή Δημοκρατία δεν θεωρήθηκε καθόλου αδυσώπητος εχθρός των Ηνωμένων Πολιτειών.
Κατά τη διάρκεια των πολυετών ετών από τη θανατηφόρα επιδημία του ιού Ebola, οι επίσημοι επιδημιολόγοι έχουν επανειλημμένως προτείνει μια ευρεία ποικιλία μέτρων για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την καταπολέμηση των επικίνδυνων μολυσματικών ασθενειών. Ωστόσο, η νέα πανδημία κατέδειξε την αδυναμία και την ευθραυστότητα των διεθνών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ). Ποιος στον κόσμο σήμερα πιστεύει ότι ο ΠΟΥ μπορεί να γίνει ένα πραγματικά αποτελεσματικό παγκόσμιο αρχηγείο για την καταπολέμηση του κορωναϊού; Κρίνοντας από το ποσό των πόρων που παρέχονται στον οργανισμό, σχεδόν κανένας: Ο συνολικός προϋπολογισμός του ΠΟΥ δεν υπερβαίνει τον προϋπολογισμό ενός μεγάλου αμερικανικού νοσοκομείου. Αυτό είναι παρά το γεγονός ότι η εξαιρετική εμπειρία του οργανισμού στην αντιμετώπιση επικίνδυνων ασθενειών είναι αναμφισβήτητη: υπενθυμίζουμε μόνο την παγκόσμια εξάλειψη της ευλογιάς και τις αναμφισβήτητες επιτυχίες στην καταπολέμηση της πολιομυελίτιδας και της ελονοσίας.
Οι κοινωνίες στις περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν σταματήσει να εμπιστεύονται τους διεθνείς οργανισμούς, δεν τους θεωρούν πλέον αξιόπιστους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση των επιδημιών και άλλων απειλών. Ακόμη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι σημαντικότερες αποφάσεις σχετικά με τον κοροναϊό σήμερα γίνονται σε εθνικές πρωτεύουσες και όχι στις Βρυξέλλες. Οι κοινωνίες όμως δεν εμπιστεύονται ούτε τις δικές τους κυβερνήσεις τους να αποκρύψουν την πραγματική έκταση της πανδημίας, καθώς και να χρησιμοποιήσουν την πανδημία για τους στενούς πολιτικούς τους σκοπούς. Οι κυβερνήσεις, από την πλευρά τους, δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον και αυτό ισχύει όχι μόνο για τους πιθανούς αντιπάλους και τους ανταγωνιστές αλλά και για τους συμμάχους και τους εταίρους. Ως αποτέλεσμα, αναδύεται ένας φαύλος κύκλος συνολικής δυσπιστίας, που αποτελεί ιδανικό έδαφος αναπαραγωγής για οποιαδήποτε επιδημία.
Φαίνεται ότι η επικείμενη διάσκεψη κορυφής της G20 στο Ριάντ το Νοέμβριο του 2020 θα αφιερωθεί κυρίως στα προβλήματα που θέτει η επικείμενη παγκόσμια ύφεση, στις νέες προκλήσεις για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους κοροναϊούς. Μπορεί όμως η ανθρωπότητα να περιμένει μέχρι τον Νοέμβριο, εν τω μεταξύ να περιοριστεί σε αβοήθητες προσπάθειες να σταματήσει η πανδημία σε κάθε μεμονωμένη χώρα; Αξίζει να ελπίζουμε ότι ένα θαυμαστό εμβόλιο θα επινοηθεί τους ερχόμενους μήνες ή ότι ο κοροναϊός δεν θα εξαπλωθεί κατά τη θερινή περίοδο του καλοκαιριού; Θα πρέπει να συγκαλέσουμε συνάντηση G20 έκτακτης ανάγκης για να συζητήσουμε την τρέχουσα πανδημία αναρωτιούνται οι Ρώσοι αναλυτές ! Προφανώς γιατί η Ρωσία δεν ανήκει πλέον στους G 7 και επιδιώκει τη σύγκλιση των G 20!
Φαίνεται ότι χωρίς ανελέητες πιέσεις από το κοινό, οι κυβερνήσεις δεν θα είναι πρόθυμες να αναλάβουν συλλογική δράση, αντιλαμβανόμενη ακόμα το κορωναϊό όχι ως σφάλμα, αλλά ως χαρακτηριστικό της παγκόσμιας πολιτικής. Μια τέτοια προσέγγιση θα καταλήξει αναπόφευκτα σε γενικότερη υποβάθμιση και, τελικά, στην εξαφάνιση της συνεργασίας. Και αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο την αφηρημένη «αυτά» όπως κυβερνήσεις και εταιρείες, αλλά και το πολύ συγκεκριμένο "εμάς". Αν όχι σήμερα, θα μπορούσε να είναι σε δέκα ή πενήντα χρόνια. Εάν όχι από κοροναϊό, θα μπορούσε να είναι από την κλιματική αλλαγή ή από τον παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο. Ποιο άλλο μήνυμα χρειάζεται η ανθρωπότητα για να ξυπνήσει επιτέλους το ένστικτο αυτοσυντήρησης που είναι εγγενές σε οποιοδήποτε βιολογικό είδος;