Θα προσπαθήσω να γίνω όσο γίνεται επεξηγηματικός γιατί υπάρχει μεγάλη πολυπλοκότητα στα εθνικά θέματα που αφορούν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων:
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
1. Υπάρχει συμφωνία με την Ιταλία για την υφαλοκρηπίδα από το 1977. Η συμφωνία αυτή αναγνωρίζει μειωμένη επήρεια σε Διαπόντια (70%) και Στροφάδες (32%). Επίσης έχει χαραχθεί από γραμμές που κλείνουν τους κόλπους από πλευράς Ιταλίας ενώ από εμάς ακολουθείται η φυσική ακτογραμμή (δεν χαράξαμε καμία γραμμή βάσεως). Η συμφωνία αυτή του 1977 ρυθμίζει και τα ζητήματα κοιτασμάτων, εάν βρεθούν ένθεν και ένθεν της συμφωνηθείσας οριογραμμής της υφαλοκρηπίδας.
2. Η υφαλοκρηπίδα είναι επαρκής έννοια για την έρευνα και εκμετάλλευση του βυθού και του υπεδάφους του καθώς και για όσα μεταλλεύματα και ορυκτά είναι στην επιφάνεια του βυθού, αλλά και είδη αλιείας που είναι συνδεδεμένα με τον βυθό. Και τα καθιστικά είδη δηλαδή, όσα έχουν ανάγκη δηλαδή τον βυθό για να μετακινηθούν. Η γαρίδα δεν θεωρείται καθιστικό είδος.
3. Όταν υπογράφηκε η συμφωνία αυτή το 1977, δεν υπήρχε η έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης η οποία εντάχθηκε στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας επίσημα με την UNCLOS, όταν τέθηκε σε ισχύ το 1992.
4. Η συνθήκη αυτή του 1977 θέτει ως μηχανισμό επίλυσης των οιωνδήποτε διαφορών για την υφαλοκρηπίδα το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δηλαδή εάν υπάρξει οιαδήποτε διαφορά για τα ζητήματα υφαλοκρηπίδας, αναγνωρίζουν και οι δύο χώρες το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ως το αρμόδιο όργανο επίλυσης της διαφοράς. Θα μπορούσε δηλαδή οιαδήποτε χώρα να προσφύγει και μονομερώς αφού υπάρχει αυτή η δέσμευση στην συμφωνία.
5. Όταν έχεις ήδη οριοθετημένη την υφαλοκρηπίδα που σε καλύπτει πλήρως για την εκμετάλλευση πόρων στο βυθό και ορυκτών κάτω από αυτόν, και οριοθετείς και την ΑΟΖ πάνω στα ίδια όρια, ο μόνος λόγος για να το κάνεις είναι η εκμετάλλευση της θαλάσσιας στήλης πάνω από τον Βυθό για την αλιεία κυρίως αλλά και για τυχόν έρευνες και εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
6. Συνεπώς όταν αποφασίσαμε να ορίσουμε την ΑΟΖ με την Ιταλία αυτό ήταν λογικό να προσπαθήσουμε να θεραπεύσουμε: Την καταχρηστική εκμετάλλευση των αλιευμάτων από τους Ιταλούς ψαράδες, οι οποίοι με τις αλιευτικά τους γδέρνουν και τον Βυθό ακόμη (και την έρευνα για την παράνομη αρχαιοκαπηλία οπωσδήποτε).
7. Όταν όμως τους δίνεις το δικαίωμα να συνεχίσουν να αλιεύουν στις ίδιες περιοχές όπως πριν, και ενώ δεν έχεις δυνατότητα θαλάσσιας αστυνόμευσης σε όλο το εύρος της ΑΟΖ για να ελέγξεις το είδος των αλιευμάτων, τότε γιατί βιάζεσαι να υπογράψεις μία τέτοια συνθήκη που όχι μόνο δεν σου προσφέρει κάτι περισσότερο από ότι έχεις, αλλά νομιμοποιεί μάλιστα τις καταχρηστικές μεθόδους εις βάρος σου. Πόσο μάλλον όταν τους δίνεις αυτό το δικαίωμα και σε ζώνη κυριαρχίας 6-12 νμλ, σε περίπτωση που κάνεις τα χωρικά σου ύδατα 12 νμλ;
8. Επίσης με δεδομένο ότι υπήρξαν εξελίξεις στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας από το 1977 έως σήμερα που αναγνωρίζεται ως ζώνη κυριαρχικών δικαιωμάτων και η ΑΟΖ και αφορά όλα τα νησιά με δυνατότητα να στηρίξουν οικονομική ζωή (δηλαδή και τα Διαπόντια, Στροφάδες, Καστελλόριζο κλπ), γιατί κάνεις το λάθος να συνδεθεί η κακή αυτή ρύθμιση του 1977 (που δεν αναγνωρίζει για την υφαλοκρηπίδα πλήρη επήρεια στα Διαπόντια και στις Στροφάδες) με τις νέες ρυθμίσεις για ΑΟΖ, όπου η εθνική σου θέση είναι, ότι με τις νέες ρυθμίσεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας έχουν ΑΟΖ όλα τα νησιά που μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή;
9. Και όταν μάλιστα η Τουρκία η Αίγυπτος, η Αλβανία και η Λιβύη, αντιτίθενται στην Εθνική σου αυτή Θέση και δεν αποδέχονται την επήρεια πολλών νησιών σου που κατοικούνται και με οικονομική ζωή (ανάμεσα και το Καστελλόριζο, τα Διαπόντια, η Γαύδος κλπ);
Δεν αντιλαμβάνεσαι ότι θα το βρεις μπροστά σου;
10. Το επιχείρημα που προβάλλεται για απάντηση, ότι ναι μεν αποδεχθήκαμε την μη επήρεια για τα Διαπόντια (3 εξ αυτών κατοικημένα, μεγαλύτερα από το Καστελλόριζο και κοντά στην χώρα), αλλά όμως έτσι διασφαλίζουμε ότι τα μεγάλα νησιά (όπως η Ρόδος η Κάρπαθος, η Κρήτη κλπ) έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και ότι στις αιτιάσεις της Αιγύπτου θα συμφωνήσουμε μερικώς και μέχρι νότια της Κρήτης, αφήνοντας έξω το Καστελλόριζο (με υποσημειώσεις ότι είναι το πρώτο βήμα προς μια συνολική οριοθέτηση κλπ), εκθέτει όσους το επικαλούνται.
α. Πρώτον, κανείς δεν μας λέει ότι η Τουρκία θα αποδεχθεί αυτήν την συλλογιστική και όπως δήλωσε ήδη δεν την αποδέχεται, αφού θεωρεί διαφορετική περίπτωση το Αιγαίο.
β. Δεύτερον και σημαντικότερο, αποδέχεσαι μόνος σου έμμεσα στην πράξη, αυτό που ισχυρίζεται η Τουρκία, να μην αναγνωρίζει δηλαδή πλήρη επήρεια για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (δεν είναι ένα μόνο νησί).
γ. Τρίτον, μια συμφωνία μεταξύ δύο χωρών (Ελλάδας – Ιταλίας) δεν μπορεί να δημιουργήσει υποχρεώσεις σε τρίτες χώρες (το ισχυριζόμαστε διακαώς για το Τουρκολυβικό μνημόνιο).
11. Συνεπώς το επιχείρημα ότι αναγνωρίστηκε το δικαίωμα για ΑΟΖ στα μεγάλα νησιά, απλά δεν είναι ισχυρό ως προς τις διαφορές μας με την Τουρκία, αφού η Τουρκία δεν θα το λάβει υπ’ όψιν της στο βαθμό που δεν την εξυπηρετεί.
12. Εάν ο σκοπός μας για την συμφωνία ήταν για την ενάσκηση του αποκλειστικού δικαιώματος μας εντός της ΑΟΖ για την αλιεία, τότε γιατί εκχωρήσαμε τα υπερβολικά αυτά δικαιώματα αλιείας στους Ιταλούς ψαράδες; Θα μπορούσαμε να ψαρεύουμε όπως κάναμε και πριν. Πέραν τούτων θα μπορούσαμε να ελέγξουμε τους Ιταλούς ψαράδες ακόμη και χωρίς την συμφωνία της ΑΟΖ με τις εξής δυνατότητες:
α. Να κηρύξουμε δια νόμου ζώνη προστασίας των αλιευμάτων και πέραν της χωρικής θάλασσας, όπως προβλέπεται στην UNCLOS.
β. Να καταγγείλουμε την συμπεριφορά των Ιταλών ψαράδων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία έχουμε εκχωρήσει την αρμοδιότητα για την αλιεία.
γ. Επίσης έχουμε το δικαίωμα να κηρύξουμε ζώνη αρχαιολογικής προστασίας, όπως προβλέπεται στην UNCLOS (για τους αρχαιοκάπηλους)
13. Μπροστά στους ευσεβείς πόθους μας ότι έτσι θα έχουμε συμμάχους, που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας έναντι των Τούρκων, λειτουργήσαμε βιαστικά και συμβιβαστικά υποκύπτοντας στις Ιταλικές αξιώσεις και υπογράψαμε μία συμφωνία που δεν μας προσφέρει τίποτε στο πεδίο αντιπαράθεσης με την Τουρκία, αντίθετα εκχωρεί καταχρηστικά δικαιώματα σε τρίτους και επιβαρύνει αχρείαστα τις εθνικές μας θέσεις.
ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ
1. Να Χαράξουμε πρώτα από όλα οπωσδήποτε γραμμές βάσεως.
2. Να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα διά νόμου σε όλη την περιοχή μέχρι Νότια της Κρήτης στα 12 νμλ. Έτσι θα διασφαλίζαμε την πλήρη κυριαρχία μας σε όλη αυτήν την θαλάσσια ζώνη (αποκλειστικότητα στον βυθό, στα κοιτάσματα στο υπέδαφος, την αλιεία, με πλήρη κυριαρχία και δικαιοδοσία κλπ), χωρίς να αναγκαστούμε να διαπραγματευόμαστε με όρους πίεσης και χωρίς να αναγνωρίζουμε καταχρηστικά δικαιώματα στους Ιταλούς.
3. Στην συνέχεια εάν θεωρούσαμε ζωτική την οριοθέτηση της ΑΟΖ, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις με τους Ιταλούς με πλέον στιβαρή διαπραγματευτική βάση και συνέπεια με την πάγια πολιτική μας και τα επιχειρήματα.
4. Εάν δεν συμφωνούσαν να οριοθετηθεί η ΑΟΖ ως προς τις γραμμές βάσεως και με πλήρη επήρεια των Διαποντίων και Στροφάδων, θα μπορούσαμε να δεχθούμε την οριοθέτηση της συμφωνίας του 1977, με κάποιες διαφοροποιήσεις όμως. Θα μπορούσαμε δηλαδή να τους εκχωρήσουμε τότε δικαιώματα αλιείας εντός της ΑΟΖ, ακόμη και εντός της χωρικής μας θάλασσας εφόσον θα συμφωνούσαμε για τους ελέγχους και τις πάγιες αποζημιώσεις, εφόσον αναγνώριζαν κι αυτοί τα ίδια δικαιώματα για μας εντός της περιοχής πλήρους επήρειας των Στροφάδων και Διαποντίων.
5. Έτσι θα ξεπερνιόταν με εύσχημο τρόπο οι δουλείες της συμφωνίας του 1977, με τον πλέον δυνατό και ανώδυνο τρόπο κι εμείς δεν θα ήμασταν ενδοτικοί, ούτε ανακόλουθοι στα επιχειρήματά μας όπως προβάλλονται σε τρίτους (Αλβανία, Αίγυπτο και Τουρκία), για την πλήρη επήρεια των νησιών που μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή.
6. Εάν πάλι δεν δεχόντουσαν την συμφωνία αυτή, δεν θα είχαμε χάσει τίποτε σημαντικό, δεν θα είχαμε εκχωρήσει τίποτε, θα είχαμε ενεργήσει διασφαλίσει την αλιεία πέραν των 6 και έως 12 νμλ, θα είχαμε νομοθετήσει για την ζώνη προστασίας των αλιευμάτων και των αρχαίων στο βυθό και τότε θα είχαμε πραγματικά μεγαλώσει την χώρα μας. Και φυσικά θα ήμασταν συνεπείς ως προς τα πάγια επιχειρήματά για τις εθνικές μας θέσεις.
7. Και μην πει κάποιος ότι ήδη συζητείται συμφωνία για περιορισμένη ΑΟΖ με την Αίγυπτο (εξαιρουμένης της περιοχής αμφισβήτησης του Καστελόριζου) γιατί τότε θα είναι να ανησυχούμε πολύ σοβαρά για την ενδοτικότητα της εθνικής μας πολιτικής.
8. Όπως έχω ξαναπεί πολλές φορές, εάν η Αίγυπτος έχει αιτιάσεις για το Καστελλόριζο, ας πάμε στο ΔΔΧ μαζί με την Κύπρο να μας λύσει την διαφορά. Ίσως έτσι αναγκασθεί και η Τουρκία να αποδεχθεί την αρμοδιότητά του και να αιτηθεί να συμμετάσχει, αναγκαστικά για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου όμως και μόνο και όχι για όλα τα θέματα στο Αιγαίο (όπως θέλει διακαώς).
9. Μόνο η απόφαση ενός τέτοιου οργάνου (ΔΔΧ) θα έχει πραγματική βαρύτητα στο Διεθνές Δίκαιο και θα είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί από την Τουρκία, η οποία αλλιώς θα συνεχίσει να αμφισβητεί έμπρακτα και με επιθετικότητα (εκφοβισμό και τραμπουκισμό), ότι κουτσουρεμένη συμφωνία ανάγκης υπογράψουμε με την Αίγυπτο.
10. Μπορεί όμως τελικά το ΔΔΧ να μην μας αναγνωρίσει πλήρη επήρεια για το Καστελόριζο. Όμως η προσφυγή στην Χάγη δεν είναι η πάγια εθνική μας θέση για αυτό και μόνο το θέμα; Αν το ισχυριζόμαστε αληθινά ας το υποστηρίξουμε, γιατί μόνο έτσι θα μειωθούν τα προβλήματα στην Ανατολική Μεσόγειο με ισχυρά νόμιμο τρόπο.
11. Και τότε θα μπορούμε να προχωρήσουμε στις έρευνες και εξορύξεις κοιτασμάτων στις επιβεβαιωμένες από το ΔΔΧ πλεον ζώνες κυριαρχικών δικαιωμάτων, χωρίς τον τραμπουκισμό της Τουρκίας.
12. Αλλιώς κάθε άλλη επιλογή οδηγεί είτε σε επίλυση δια της πολεμικής ισχύος είτε σε αδράνεια, απαγόρευση ενάσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων και εκμετάλλευσης πόρων, αν όχι σε ενδοτισμό, αποδοχή τετελεσμένων και εκχωρήσεις (μόνοι μας με κόστος και de facto, να αποδεχθούμε εθελοβούλως την μηδενική επήρεια όχι μόνο του Καστελόριζου) αλλά και ευρύτερο ακρωτηριασμό κυριαρχικών δικαιωμάτων.