Ιστορική η φράση του συνεταιριστή αγροτικού ηγέτη Αλέξανδρου Μπαλτατζή: «Άλλοι ζουν για τις ιδεολογίες και άλλοι ζουν από τις ιδεολογίες…»
Πέρασαν 33 χρόνια από τον θάνατο ενός διαπρεπούς πολιτικού που δημιούργησε στη χώρα μας τον αγροτικό συνεταιρισμό, του αγροτικού ηγέτη Αλεξάνδρου Μπαλτατζή, που έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιουλίου 1987. (Στη φωτογραφία δεξιά όταν ανήγγειλε την ίδρυση του «Κόμματος Αγροτών και Εργαζομένων –ΚΑΕ- και συνέπραξε με το ΚΟΔΗΣΟ του Γιάγκου Πεσμαζόγλου και κατέβηκε στις εκλογές και δίπλα του όρθιος η αφεντιά μου Τάσος Κοντογιαννίδης) Θυμάμαι που συγκεντρωθήκαμε λίγοι φίλοι συνεργάτες του στο 55 τ.μ. διαμερισματάκι του στους Αμπελοκήπους, να κάνουμε μεταξύ μας έρανο για να καλύψουμε τα έξοδα της κηδείας του στην Ξάνθη. Μετά μας ειδοποίησαν ότι θα γίνει δημοσία δαπάνη…
Παλιά οι πολιτικοί έμπαιναν στην πολιτική με χρήματα, κι έβγαιναν με άδειες τσέπες. Ξόδευαν τις περιουσίες τους για την πολιτική, αντί να οικονομήσουν από αυτήν. Τότε ήταν ιδεολόγοι, στην πορεία έγιναν συμφεροντολόγοι… Το τερπνόν (της πολιτικής) μετά του ωφελίμου (της μίζας…). Μάλιστα το 1981 όταν ο Μπαλτατζής επανίδρυσε το ΚΑΕ και κατέβηκε στις εκλογές με τον Γιάγκο Πεσμαζόγλου, στην συγκέντρωση της Πλατείας Συντάγματος είπε: «Μπήκαμε στην πολιτική για να προσφέρουμε και όχι για να πλουτίσουμε. Άλλοι ζουν για τις ιδεολογίες και άλλοι ζουν από τις ιδεολογίες».
Ο Μπαλτατζής γεννήθηκε το 1904 στην Κουταϊδα, κοντά στο Σοχούμ του Καυκάσου. Οι γονείς του κυνηγημένοι από τους Τούρκους εγκατέλειψαν την Χερρίαινα του Πόντου και βρήκαν εκεί καταφύγιο. Ήλθαν στην Ελλάδα το ‘22 κι εγκαταστάθηκαν στο Νεοχώρι Ξάνθης. Ο Μπαλτατζής, φοιτητής Νομικής το 1925, γνωρίζεται με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, που επαγγελλόταν αγροτικές μεταρρυθμίσεις, ιδέες που τον συγκινούσαν. Θυμήθηκε κι εκείνα που έλεγαν οι παλιοί ότι το 1880 οι υποδηματοποιοί της Τραπεζούντας Πόντου, συνέστησαν συνεταιριστική εταιρία όπως και οι εμποροράφτες για τα συμφέροντα τους. Πρόεδρο της συντεχνίας τους εξέλεξαν έναν αξιόλογο νέο, τον Ιωάννη Γιαννικαμπάνη, ο οποίος τους παρακίνησε και ίδρυσαν συνεταιρισμό. ΄Ετσι, εγκατέλειψε τότε την Εθνική Τράπεζα όπου εργαζόταν και το γραφείο του υπουργού Γεωργίας Μπακάλμπαση όπου είχε τοποθετηθεί και στα 25 του ιδρύει στο Νεοχώρι Ξάνθης τον πρώτο Αγροτικό Συνεταιρισμό «Αναγέννηση». Μετά ιδρύει συνεταιρισμούς στα γύρω χωριά, Σταυρούπολη, Καρυόφυτο, Κομνηνά, Δαφνώνα.
Το 1930 ο Μπαλτατζής εκλέγεται πρόεδρος της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών Ξάνθης, αγκαλιάζει όλους τους αγρότες, και το αποκορύφωμα των προσπαθειών του είναι η ίδρυση «Συνεταιριστικής Τράπεζας» στην Ξάνθη με υποκαταστήματα σε ορισμένα χωριά. Συστηματοποιεί τις πιστωτικές και προμηθευτικές εργασίες των Συνεταιρισμών και φέρνει αναστάτωση σε εμπόριο και αγορά.
Οι Πόντιοι τον λάτρευαν και οι αγρότες έπιναν νερό στο όνομά του. Ό,τι ήταν ο Βενιζέλος για τους Κρητικούς, έλεγε ο μακαρίτης φίλος του Νίκος Κοντογιαννίδης, ήταν και ο Μπαλταζής για τους Ποντίους. Ένας από τους παλιούς συνεργάτες του και μετέπειτα υπουργός Γεωργίας Αλέκος Κοντός μας είπε:
«Ο Αλέκος μας, όπως τον έλεγε η αγροτιά, συνελάμβανε οράματα και είχε τη δύναμη και τη θέληση να τα μετουσιώνει σε πράξη. Το 1947 ιδρύει τη ΣΕΚΕ (Συνεταιριστική Ένωση Καπνοπαραγωγών Ελλάδος) την πρώτη Ανώνυμη Συνεταιριστική Εταιρεία και πλέον η στήριξη των καπνοπαραγωγών της Ελλάδος και των καπνεργατών γίνεται πολύ ουσιαστική και πολύ δυναμική. Χιλιάδες καπνοπαραγωγοί και καπνεργάτες βλέπουν το εισόδημα τους να στηρίζεται αποτελεσματικά και η ζωή τους να βελτιώνεται σημαντικά.
»Αγλαοί καρποί ήταν και τα έργα που είχαν τη σφραγίδα του: ΠΑΣΕΓΕΣ (πρώτος πρόεδρος της), Ομοσπονδία, Ελαιουργική, ΣΕΚΟΒΕ, ΣΕΚΑΠ, ΣΕΒΑΘ, ΣΠΕΚΑ, Συνεταιριστική Ασφαλιστική, Ροδόπη, Νέστος, ΕΛΒΙΖ, ΣΕΠΕΚ… Παράλληλα ιδρύει τις υποτροφίες της ΣΕΚΕ και δίνει την ευκαιρία στα αριστεύσαντα τέκνα της αγροτιάς να σπουδάσουν δωρεάν στις πόλεις. Πάνω από 500 αγροτόπαιδα σπούδασαν και διέπρεψαν στον δημόσιο βίο».
Αλλά η κομματική λαίλαπα μετά, διέλυσε ό,τι έχτισε ο Μπαλτατζής. Κακοδιοικήσεις και κομματικές παρεμβάσεις διέλυσαν τις συνεταιριστικές εταιρίες εκτός από την «Συνεταιριστική Ασφαλιστική», που στάθηκε πεισματικά μακριά από τον κομματισμό. Πολλοί δίπλα στον Μπαλτατζή ευεργετήθηκαν, «έγιναν άνθρωποι» και μετά τον ύβριζαν και χυδαιολογούσαν… Αλλά «ουδείς ασφαλέστερος εχθρός από τον ευεργετηθέντα»
Η πολιτική δράση του Μπαλτατζή άρχισε το 1932 ως υποψήφιος με το Κόμμα του Παπαναστασίου. Το 1950 εκλέγεται βουλευτής Ξάνθης με τη σημαία του Αγροτικού Κόμματος που ίδρυσε και το 1956 συμπράττει με την «ομάδα των δέκα» (Παπανδρέου, Στεφανόπουλο, Τσιριμώκο, Παπαπολίτη, Σ. Βενιζέλο, Μητσοτάκη, Αλλαμανή, Νόβα, Κατσώτα). Ο Μητσοτάκης έλεγε, ότι «ό μόνος που είχε κόμμα (με 31 βουλευτές), ήταν ο Αλέκος, όλοι οι άλλοι είχαν κόμματα σφραγίδες…»
Το Αγροτικό Κόμμα ήταν ο πυρήνας της Ενώσεως Κέντρου που κέρδισε τις εκλογές του 1963 και 1964 με υπουργό Γεωργίας τον Μπαλτατζή. Είχε εκλέξει τότε 35 αγροτικούς βουλευτές. Σ΄ αυτόν οφείλονται οι αγροτικές συντάξεις που νομοθέτησε με παρέμβασή του, ο Κων. Καραμανλής, σ’ αυτόν ανήκει το άνοιγμα στις Ανατολικές χώρες που επιχειρήθηκε με επιτυχία στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 και αυτόν μεταπολιτευτικά συμβουλευόταν ο Καραμανλής όταν ταξίδευε στις Ανατολικές χώρες. Αιωνία σου η Μνήμη μεγάλε ΑΛΕΚΟ ΜΑΣ!
* (Το άρθρο δημοσίευσα την Κυριακή 26-7-2020 στην εφημερίδα Real News)