Όποιος στην Ελλάδα εξακολουθεί να έχει την ψευδαίσθηση πως οι Η.Π.Α. θα σπεύσουν να μεσολαβήσουν υπέρ μίας χώρας με de facto κατειλημμένη εθνική κυριαρχία, θα πρέπει να προσγειωθεί στην νέα πραγματικότητα, η οποία διαμορφώνεται στην Ευρασία και κυρίως στον αναχωματικό δακτύλιο (Rimland), ο οποίος περιβάλλει τον κύριο όγκο του ευρασιατικού χώρου που γνωρίζουμε ως Heartland.
Ιωάννης Σ. Φριτζαλάς
Η πρόσφατη υψίστης στρατηγικής σημασίας συμφωνία μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και της Κίνας, αφ’ ενός υποδηλώνει την βούληση της δεύτερης (με την συγκατάθεση και της Ρωσίας) για την αναβάθμιση του περιφερειακού ρόλου της πρώτης (βασική στρατηγική παράμετρος που έχω προβλέψει στο Επίμετρο του βιβλίου μου Κριμαία - Η Ενεργειακή Γέφυρα της Ευρώπης), στην κατεύθυνση της μετατόπισης του διεθνούς επικέντρου από την Δύση στην Ευρασία, αφ’ ετέρου θα πυροδοτήσει μία σειρά εξελίξεων με κατακλυσμιαίες προεκτάσεις. Θα περιοριστώ στα καθ’ ημάς, καταλήγοντας σε κάποιες ερωτήσεις.
Είτε το αποδεχόμαστε, είτε όχι, ο νεοθωμανικός τουρκοϊσλαμισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωατλαντικής αρχιτεκτονικής. Το βαθύ κράτος των Η.Π.Α., το οποίο γνωρίζει πως πνέει τα λοίσθια, όχι μόνο δεν θα ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία προς όφελος της Ελλάδος, αλλά θα ενθαρρύνει την αναβάθμισή της ως στρατηγικό ανάχωμα στην προς δυσμάς επέκταση του BRI, ιδίως δε όταν αυτή η επέκταση επίκειται να προκύψει με την αξιοποίηση του σιιτικού διαδρόμου (Ιράν - Ιράκ - Συρίας - Λιβάνου).
Είτε το αποδεχόμαστε, είτε όχι, ο νεοθωμανικός τουρκοϊσλαμισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωατλαντικής αρχιτεκτονικής. Το βαθύ κράτος των Η.Π.Α., το οποίο γνωρίζει πως πνέει τα λοίσθια, όχι μόνο δεν θα ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία προς όφελος της Ελλάδος, αλλά θα ενθαρρύνει την αναβάθμισή της ως στρατηγικό ανάχωμα στην προς δυσμάς επέκταση του BRI, ιδίως δε όταν αυτή η επέκταση επίκειται να προκύψει με την αξιοποίηση του σιιτικού διαδρόμου (Ιράν - Ιράκ - Συρίας - Λιβάνου).
Η γεωοικονομική στρατηγική της Κίνας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ευρασιατική ατζέντα του Ερντογάν, παρ’ ότι ο ίδιος βαθιά μέσα του γνωρίζει πως η «εξυγίανση» της τουρκικής οικονομίας μπορεί να επιτευχθεί με την ένταξη της Τουρκίας στην «Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» και στον «Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης» και την συμμετοχή της στο εκκολαπτόμενο εναλλακτικό χρηματοοικονομικό, τραπεζικό και (κρυπτο)νομισματικό σύστημα που προωθούν η Κίνα με την Ρωσία (για το οποίο, φυσικά, δεν γίνεται η παραμικρή νύξη στην Ελλάδα).
Η νεοθωμανική μεγαλομανία, όμως, υπερτερεί και είναι αυτή που (στην παρούσα φάση τουλάχιστον) παρέχει στον Τούρκο Πρόεδρο τεράστια διπλωματική ευελιξία στις διεκδικήσεις του έναντι των Η.Π.Α. Ο στρατηγικός στόχος του Ερντογάν να δημιουργήσει μία «αντι-Κίνα» - όπως πολύ εύστοχα μού την περιέγραψε προσφάτως ο πλέον ειδικός στα κινεζικά θέματα Έλληνας καθηγητής - εξυπηρετεί στρατηγικές προτεραιότητες της αμερικανικής διπλωματίας, καθώς και βαθύτερες επιδιώξεις της «ανίερης συμπαιγνίας», η οποία κατέχει τα ινία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Υπό αυτή την έννοια, όχι μόνο δεν θα πρέπει να αναμένουμε κάποια ουσιαστική συνδρομή από τις ΗΠΑ στην επίλυση της ελληνοτουρκικής κρίσης, αλλά αντιθέτως να αντιμετωπίζουμε με μεγάλη δυσπιστία και επιφυλακτικότητα τις πρωτοβουλίες της αμερικανικής διπλωματίας, οι οποίες αποσκοπούν αποκλειστικώς και μόνον στην μέγιστη δυνατή διασφάλιση της εμπλοκής των ExxonMobil και Chevron στο ενεργειακό γίγνεσθαι της Αν. Μεσογείου.
Αν οι αμερικανικού ενεργειακοί κολοσσοί καταλήξουν σε μία αμοιβαία επωφελή συμφωνία με την Τουρκία, αυτή η συμφωνία θα θεμελιωθεί επί των ερειπίων της Ελλάδος και της Κύπρου. Κι εδώ προκύπτει ακόμα ένα ζήτημα. Ποιός είναι ο βασικός περιφερειακός παίκτης, τα συμφέροντα του οποίου θίγονται από την όποια περιφερειακή αναβάθμιση του Ιράν; Προφανώς, το «σύμμαχο κράτος» που ακούει στο όνομα Ισραήλ. Έχουμε σταθμίσει τις συνέπειες που θα επιφέρει στην πατρίδα μας μία πιθανή τακτική επαναπροσέγγιση Τουρκίας και Ισραήλ, με σκοπό την ανάσχεση της ιρανικής επιρροής; Μήπως η - κατ’ εμέ - ασύμμετρη τρομοκρατική ενέργεια που έπληξε προσφάτως την Βηρυτό ήταν μία πρώτη εκδήλωση αυτής της τακτικής επαναπροσέγγισης; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα έπρεπε να απασχολούν τις ελληνικές δεξαμενές σκέψεις και τους αρμοδίους κυβερνητικούς συμβούλους. Σύντομα, θα ακολουθήσει περαιτέρω ανάπτυξη της παρούσας ανάλυσης και σε θέματα με ευρύτερο διεθνή και περιφερειακό ενδιαφέρον.