 |
| danimeili / pixabay |
Αλλά, ας δούμε τι σημαίνει έθνος και τι σημαίνει χώρα, κάνοντας χρήση του Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).
Έθνος: Σύνολο ανθρώπων που διακρίνεται και θέλει να διακρίνεται ως τέτοιο με βάση μια μακρόχρονη συνοίκηση στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, μια κοινή ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη, μια (υποθετική ή πραγματική) φυλετική ομοιογένεια. Η ιστορία, η γλώσσα, οι παραδόσεις, ο πολιτισμός, το παρελθόν, το μέλλον ενός έθνους. Τα ιδεώδη, τα ιδανικά, τα οράματα ενός έθνους. Η ελευθερία, η ανεξαρτησία, οι αγώνες ενός έθνους. Η πνευματική και η πολιτική ηγεσία ενός έθνους.
Χώρα: Τμήμα της επιφάνειας της γης που κατοικείται από ένα λαό και που αποτελεί συνήθως αυτόνομο κράτος.
Το δε κράτος, σύμφωνα με το ίδιο λεξικό, σημαίνει την ανώτατη πολιτική εξουσία, η οποία, οργανωμένη σε νομικό πρόσωπο, ασκείται σε ένα σύνολο ανθρώπων εγκατεστημένων μόνιμα σε συγκεκριμένη χώρα. Επίσης, σημαίνει τη γεωγραφική έκταση στην οποία ισχύει η εξουσία ορισμένου κράτους.
Το έθνος λοιπόν, έχει ως κέντρο αναφοράς τους ανθρώπους και τους ισχυρούς δεσμούς με τους οποίους συνδέονται. Ο Ισοκράτης είχε χαρακτηριστικά αναφέρει πως όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας είναι Έλληνες. Όχι της ελληνικής εκπαίδευσης, αλλά της ελληνικής παιδείας. Άλλο εκπαίδευση, άλλο παιδεία. Μέλη ενός έθνους νιώθουν και όσοι για παράδειγμα Έλληνες ζουν στο εξωτερικό, παρά το γεγονός ότι είναι υπήκοοι μιας άλλης χώρας.
Η χώρα έχει ως κέντρο αναφοράς ένα τμήμα (χώρο) γης στον οποίο ζει μια ομάδα ανθρώπων. Συνδέεται με μια απρόσωπη νομική οργάνωση που ονομάζεται κράτος.
Τα τελευταία χρόνια η πλειοψηφία της πολιτικής και πνευματικής μας ελίτ δείχνει προτίμηση στην λέξη η έννοια της οποίας αφορά έναν χώρο ο οποίος κατοικείται. Ταυτόχρονα, ενοχοποιεί την λέξη της οποίας η έννοια δίνει σημασία στους ανθρώπους, στα ιδανικά, στις παραδόσεις, στη γλώσσα, στην ιστορία και στους αγώνες όχι απλά για ανεξαρτησία (μίας περιοχής), αλλά για ελευθερία (των ανθρώπων, ενός έθνους). Γιατί η ανεξαρτησία δεν συμβαδίζει πάντοτε με την ελευθερία.
Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος ήταν ένας αγώνας για την ελευθερία των ανθρώπων και των εθνών. Δεν ήταν μία μάχη για ανεξαρτησία. Μετά το τέλος του πολέμου, το 1946, ιδρύθηκε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, κοινώς ΟΗΕ. Δεν ονοματίστηκε Οργανισμός Ηνωμένων Χωρών (ΟΗΧ), ούτε Οργανισμός Ηνωμένων Κρατών (ΟΗΚ). Το κέντρο αναφοράς ήταν τα έθνη και οι άνθρωποι, όχι κάποιες γεωγραφικές περιοχές (χώρες) ή απρόσωπες νομικές οντότητες (κράτη).
Η λέξη έθνος ενεργοποιεί την καρδιά (άνθρωπος, ελευθερία, ιδανικά, γλώσσα, ιστορία, παράδοση). Η λέξη χώρα ενεργοποιεί τον εγκέφαλο (σύνορα, πλαίσιο, χώρος). Το δε σύμβολο κάθε έθνους-χώρας-κράτους λέγεται εθνόσημο. Δεν υπάρχει χωρόσημο ή κρατόσημο, καθώς η λέξη-έννοια έθνος επισκιάζει τις λέξεις-έννοιες χώρα και κράτος.
Ο Μάνος Κατράκης σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ το 1982, είχε αναρωτηθεί «Η εθνικότητα ενός λαού είναι παρωχημένη; Είναι δυνατόν να παλιώνει ποτέ η εθνικότητα, η ρίζα, η καταγωγή ενός λαού; Πώς θα ζήσει ο λαός αυτός;»
Η πολιτική μας ηγεσία πιθανόν φοβάται ή απεχθάνεται να εκφέρει τη λέξη έθνος. Έχει την τάση να «μετράει» τις περιοχές της Ελλάδας με το ναυτικό μίλι ή με το χιλιόμετρο ή με το τετραγωνικό χιλιόμετρο ή με τον αριθμό των κατοίκων ή με το αν κατοικούνται. Βλέπει το Καστελόριζο, την Κρήτη, τη Γαύδο, τη Θράκη, τους Οθωνούς, τη Ρόδο, τα Ίμια, τη Ρω και επομένως κάθε πόλη ή χωριό ή νησί ή νησίδα, ως τμήματα της χώρας Ελλάδας.
Όμως, η ιστορία αποδεικνύει περίτρανα πως όσες φορές κι αν «κομματιάστηκε» ο χώρος Ελλάδα, το ελληνικό έθνος εξασθενούσε για ένα χρονικό διάστημα, αλλά πάντοτε επανέκαμπτε. Το έθνος των Ελλήνων είναι άτμητο. Η δε ιστορία επαναλαμβάνεται. Τόσο προς τα κάτω, όσο και προς τα πάνω…
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Λευκάδα, 11 Σεπτεμβρίου 2020
Πηγές:
α) Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη)