Οι ηγέτες πραγματοποίησαν μεταξύ τους διμερείς συναντήσεις και στη συνέχεια κατ΄ιδίαν τριμερή συνάντηση, την οποίαν ακολούθησαν διευρυμένες συνομιλίες ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των τριών χωρών.
Στη συνέχεια, οι τρεις ηγέτες προέβησαν σε δηλώσεις στα ΜΜΕ.
Στις δηλώσεις του, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε:
«Φίλε Πρόεδρε της Αιγύπτου, Φίλε Έλληνα Πρωθυπουργέ, είναι με ιδιαίτερη χαρά που σας καλωσορίζω στη Λευκωσία, μαζί με τους Υπουργούς και τα μέλη των αντιπροσωπειών που σας συνοδεύουν στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής.
Μία Σύνοδος που πραγματοποιείται για 8η φορά, καταδεικνύοντας πως η συνεργασία μας όχι μόνο διέπεται από αλληλοσεβασμό, αμοιβαία εμπιστοσύνη και αδελφικούς δεσμούς, αλλά και από μια στρατηγική συναντίληψη για τα οφέλη που αποφέρει σε διμερές, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Όπως συχνά έχουμε τονίσει, οι τριμερείς μας συνεργασίες δεν στρέφονται εναντίον καμίας χώρας, παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα. Το αντίθετο, αποσκοπούν στην προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο στη βάση του διεθνούς δικαίου, περιλαμβανομένου του δικαίου της θαλάσσης, και της αρχής των καλών γειτονικών σχέσεων.
Δεδομένης της ειλικρινούς βούλησης των τριών χωρών για διεύρυνση της μεταξύ μας επωφελούς συνεργασίας, μας δόθηκε η ευκαιρία, μέσα από έναν εποικοδομητικό διάλογο, να εξετάσουμε τρόπους περαιτέρω ενίσχυσης των συμπράξεών μας, υιοθετώντας τη Διακήρυξη της Λευκωσίας, η οποία αποτελεί σημείο αναφοράς και πλέον το κατευθυντήριο έγγραφο για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων που έχουμε θέσει.
Την ίδια ώρα, θέλω να χαιρετίσω την απόφαση για εγκαθίδρυση πριν από το τέλος του τρέχοντος χρόνου Μόνιμης Γραμματείας της τριμερούς μας συνεργασίας που θα εδρεύει στη Λευκωσία.
Κατά τις σημερινές διαβουλεύσεις, πέραν των υφιστάμενων τομέων συνεργασίας, είχαμε την ευκαιρία να εξετάσουμε τόσο την επιτευχθείσα πρόοδο σε μια σειρά τομέων, εις τους οποίους θα αναφερθώ στη συνέχεια, όσο και τρόπους περαιτέρω ενίσχυσης των δράσεών μας σε μια πλειάδα νέων πεδίων.
Στον τομέα της Ενέργειας, που αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντικούς πυλώνες του τριμερούς μηχανισμού, επαναβεβαιώσαμε την ισχυρή μας βούληση για ενίσχυση της συνεργασίας μας μέσω μιας σειράς συμφωνιών για την εκμετάλλευση και μεταφορά φυσικού αερίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίσαμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση την υπογραφή του καταστατικού του Φόρουμ Αεριού Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum), ενός σημαντικού περιφερειακού οργανισμού για τον συντονισμό των ενεργειακών πολιτικών των επτά ιδρυτικών κρατών ως αποτέλεσμα της οραματικής πρωτοβουλίας του Προέδρου Σίσι και της ομοφώνου θέσεως των υπολοίπων.
Μιας συνεργασίας που συνδυάζει κράτη που διακρίνονται πολλές φορές και από διαφορές, όμως αυτή η πρωτοβουλία τα έφερε κοντά και απέδειξε πως τόσο ο διάλογος όσο και η συναντίληψη όσο και τα κοινά συμφέροντα μπορεί να δημιουργήσουν συνέργειες σταθερότητας, ασφάλειας και ειρήνης. Για να συμβάλουν την ίδια ώρα και στην επίλυση σημαντικών διαφορών που υπάρχουν.
Την ίδια στιγμή, επαναβεβαιώσαμε τη σημασία δημιουργίας του ηλεκτρικού δικτύου Euroafrica Interconnector μεταξύ των τριών χωρών, ενός έργου που ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια, όχι μόνο των εμπλεκόμενων χωρών αλλά και της Ευρώπης.
Κοινή ήταν επίσης η θέση για την ανάγκη αύξησης των προσπαθειών από τη διεθνή κοινότητα για καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού, περιλαμβανομένης της λήψης συγκεκριμένων μέτρων έναντι όσων παρέχουν σε τρομοκρατικές ομάδες, μεταξύ άλλων, χρήματα, όπλα και μαχητές.
Ένα άλλο των θεμάτων που μας απασχόλησε ήταν και η ανάγκη αντιμετώπισης των γενεσιουργών αιτιών των μεταναστευτικών ροών, λαμβάνοντας υπόψη και τις σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις που επιφέρουν, αλλά και το γεγονός πως η οδός της Ανατολικής Μεσογείου παραμένει η πλέον ενεργός μεταναστευτική διαδρομή προς την Ευρώπη.
Η διαπίστωση αυτή δεν είναι μόνο των τριών χωρών, αλλά και της ΕΕ, πως προς αυτή την κατεύθυνση η Αίγυπτος διαδραματίζει έναν σημαίνοντα ρόλο ανακοπής των μεταναστευτικών ροών υφιστάμενη σημαντικές δαπάνες προκειμένου να προασπίσει την καταπολέμηση των διακινητών μεταναστών και προσφύγων.
Παράλληλα, αναγνωρίστηκαν τα σχετικά επιτεύγματα της Αιγύπτου, μέσω της υιοθέτησης εθνικών στρατηγικών, για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων.
Ένα άλλο εξίσου σημαντικό θέμα που μας απασχόλησε ήταν η διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των χωρών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, βεβαιώνοντας την αποφασιστικότητά μας να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά και το ζήτημα της προστασίας της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της σύναψης σχετικής Συμφωνίας.
Η σημερινή μας συνάντηση πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Δυστυχώς, τη στιγμή που παρατηρούμε μια σειρά συνεργειών και δράσεων που αποσκοπούν στην επίτευξη ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία, με μια σειρά έκνομων ενεργειών κλιμακώνει τις εντάσεις και υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα με την εισβολή στη Συρία, την αποστολή μισθοφόρων στη Λιβύη, την εμπλοκή στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ και τις παραβιάσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες είτε της Κύπρου είτε της Ελλάδας.
Οι τρεις χώρες καταδικάζουν με τον πλέον έντονο τρόπο:
(α) Τις παράνομες ενέργειες στην Αμμόχωστο, καλώντας την ίδια στιγμή την Τουρκία να σεβαστεί τα ψηφίσματα 550(1984) και 789(1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας, ώστε να προστατευτεί το στάτους μιας περίκλειστης περιοχής που θα αποτελέσει ένα σημαντικό στοιχείο στην επίλυση του Κυπριακού.
(β) Τις παράνομες γεωτρήσεις και τις σεισμικές έρευνές της σε θαλάσσιες περιοχές που έχουν ήδη οριοθετηθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων, ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και την Αίγυπτο, μέσω της σχετικής συμφωνίας του 2003.
(γ) Τις απόπειρες διενέργειας παράνομων σεισμικών ερευνών στην υφαλοκρηπίδα της Ελληνικής Δημοκρατίας και τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο Πέλαγος.
(δ) Την υπογραφή των νομικά άκυρων μνημονίων συνεργασίας για την οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο και ασφάλειας και στρατιωτικής συνεργασίας που υπεγράφησαν μεταξύ της Τουρκίας και του κ. Saraj.
Την ίδια στιγμή, τονίσαμε τη σημασία του σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε κράτους στις θαλάσσιες ζώνες του, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όχι όπως ερμηνεύεται από την Τουρκία, αλλά όπως καταγράφεται στον Καταστατικό Χάρτη ή τις διεθνείς Συμφωνίες και όπως αντανακλάται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), καλώντας την Τουρκία να τερματίσει οριστικά τις πιο εν λόγω ενέργειες.
Πέραν των πιο πάνω, ανταλλάξαμε απόψεις για τις τελευταίες εξελίξεις σε σχέση με τη Λιβύη, τονίζοντας την ανάγκη επίτευξης μιας συνολικής διευθέτησης που θα σέβεται την ενότητα, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Σε σχέση με την κατάσταση στη Συρία εκφράσαμε την ανάγκη σεβασμού της ενότητας, κυριαρχίας, εδαφικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας της χώρας, όπως, επίσης, την πλήρη στήριξή μας στην υπό εξέλιξη πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών.
Συζητήσαμε, επίσης, την Ειρηνευτική Διαδικασία της Μέσης Ανατολής, ομόφωνα εκφράζοντας την ανάγκη επίτευξης μιας συνολικής, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης, στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του ΣΑ ΟΗΕ.
Καταληκτικά, όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή, συζητήσαμε τις πρόσφατες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις για το Μεγάλο Φράγμα για την Αναγέννηση της Αιθιοπίας, εκφράζοντας ανησυχία για το ότι οι διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα της Αφρικανικής Ένωσης δεν απέδωσαν, δυστυχώς, καρπούς.
Κοινή ήταν η θέση πως οι διαβουλεύσεις θα πρέπει να συνεχιστούν στη βάση της Διακήρυξης Αρχών του 2015, με στόχο την επίτευξη μιας δίκαιης και ισορροπημένης συμφωνίας.
Με τον φίλο Πρόεδρο και τον φίλο Πρωθυπουργό συζητήσαμε τις σχέσεις ΕΕ-Αιγύπτου, όπου επαναλάβαμε την αποφασιστικότητά μας να συμβάλουμε στην επίτευξη μιας ενισχυμένης και αμοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης, ιδιαίτερα σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.
Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η εμβάθυνση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου κατά τρόπο που θα είναι επ’ ωφελεία και των συμφερόντων και των ενδιαφερόντων της ΕΕ με την Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίσαμε τις συνεχώς βελτιούμενες επαφές μεταξύ Ένωσης και Αιγύπτου, καθώς κοινή είναι η θέση με τον φίλο Πρωθυπουργό πως η Αίγυπτος αποτελεί σημαντικό εταίρο της ΕΕ και σταθεροποιητικό παράγοντα της περιοχής σε σημαντικούς τομείς, όπως στα θέματα ασφάλειας και σταθερότητας, καταπολέμησης της τρομοκρατίας και το μεταναστευτικό ζήτημα.
Όπως αντιλαμβάνεστε, το Κυπριακό, λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη ανάδειξη νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη, δεν μπορούσε παρά να αποτελέσει μέρος της Ημερήσιας Διάταξης.
Σε αυτό το πλαίσιο, ενημέρωσα τους συνομιλητές μου πως έχω ήδη απευθύνει πρόσκληση, που έγινε αποδεκτή, προς τον Τουρκοκύπριο ηγέτη για πραγματοποίηση μιας άτυπης συνάντησης, ενώ στις 19 Οκτωβρίου απέστειλα επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ με την οποία επανέλαβα την ετοιμότητα και αποφασιστικότητά μου να συμμετάσχω σε μια νέα από πλευράς του πρωτοβουλία το ταχύτερο δυνατόν, στη βάση της συναντίληψης που επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια της συνάντησης του ιδίου με τους δύο ηγέτες στις 25 Νοεμβρίου 2019 στο Βερολίνο.
Όπως είναι αυτονόητο, και ευελπιστώ κατανοητό, απαραίτητο στοιχείο για την επιτυχία των προσπαθειών είναι η δημιουργία ευνοϊκού κλίματος μέσα από την αποκλιμάκωση των παράνομων ενεργειών και προκλήσεων και ο άμεσος τερματισμός των τουρκικών απειλών και παράνομων ενεργειών εκ μέρους Τουρκίας στις οποίες έχω ήδη αναφερθεί.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να εκφράσω τη βαθύτατη εκτίμηση και τη βαθιά ευγνωμοσύνη προς τις φίλες χώρες Ελλάδα και Αίγυπτο, για τη διαχρονική υποστήριξη των προσπαθειών μας για τερματισμό της παράνομης τουρκικής κατοχής και εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης, στη βάση των αποφάσεων και ψηφισμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας, του Διεθνούς Δικαίου και των αρχών και αξιών της ΕΕ.
Μιας λύσης που θα διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της επανενωμένης Κύπρου, μακριά από αναχρονιστικές εγγυήσεις, διατήρηση κατοχικών στρατευμάτων και εξαρτήσεις από τρίτες χώρες. Θέλουμε μια λύση λειτουργική και συνεπώς βιώσιμη, που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου των πολιτών, είτε Ελληνοκυπρίων είτε Τουρκοκυπρίων. Μια ευρωπαϊκή χώρα θα εποπτεύεται, όπως γίνεται μέχρι σήμερα. για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη από τους θεσμούς της ΕΕ. Συνεπώς, οι Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες μας δεν έχουν κάτι για να ανησυχήσουν ή να αξιώνουν τέτοιες προϋποθέσεις για λύση που να δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργικότητα του κράτους.
Καταλήγοντας φίλε Πρόεδρε και φίλε Πρωθυπουργέ, θα ήθελα να σας καλωσορίσω για ακόμη μια φορά, αλλά και να σας ευχαριστήσω για τη διαχρονική στήριξη στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού και γενικότερα για την άψογη μεταξύ μας συνεργασία στα διάφορα διεθνή φόρα προκειμένου να πετύχουμε αυτό που επιθυμούμε, να είμαστε και να παραμείνουμε πυλώνας σταθερότητας και ειρήνης».
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος Σίσι, μιλώντας μέσω διερμηνέα, είπε, μεταξύ άλλων, ότι «ο τριμερής μηχανισμός που εγκαινιάστηκε το 2014 στο Κάιρο είναι ένας χώρος για τα κοινά οράματά μας στους διάφορους τομείς, στρατιωτικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς και για συντονισμό των θέσεων έναντι των περιφερειακών και διεθνών υποθέσεων και για αξιοποίηση κοινών οφελών και την αντιμετώπιση κοινών απειλών κατά της εθνικής μας ασφάλειας.
Η συνεργασία έχει επιφέρει αποτελέσματα σε τομείς όπως η γεωργία, ο τουρισμός, η ενέργεια και προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε το μέγιστο των δυνατοτήτων των χωρών μας για να εξασφαλίσουμε την ευημερία των λαών μας.
Οι τρεις χώρες μαζί με εταίρους στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν υπογράψει το Καταστατικό του Φόρουμ Φυσικού Αερίου που δεν θεωρείται μόνο ως παράδειγμα προς μίμηση, αλλά είναι και πλαίσιο κοινών αξιών και αρχών στον τομέα του φυσικού αερίου προκειμένου να αξιοποιηθούν τα αμοιβαία οφέλη διατηρώντας η κάθε χώρα τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Με αυτή την αφετηρία, η δική μας τριμερής συνεργασία έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρώτον, την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών που βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, έχοντας υπόψη ότι η Αίγυπτος έχει υπογράψει δύο Συμφωνίες με την Κύπρο και την Ελλάδα, πράγμα που αντανακλά την πολιτική βούληση για αξιοποίηση των πολλά υποσχόμενων αποθεμάτων στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στον τομέα της Ενέργειας.
Σήμερα, διεξήχθησαν εποικοδομητικές συζητήσεις οι οποίες αντανακλούν ταύτιση απόψεων σε πολλά θέματα, ιδιαίτερα για την περιοχή της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα για τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων σε γειτονικές χώρες, για τη μεταφορά ξένων μαχητών σε άλλες χώρες, κάτι που αποσταθεροποιεί την περιοχή, καθώς και για τη συνεργασία με διεθνείς εταίρους για λήψη διαφόρων μέτρων που εξασφαλίζουν την ασφάλεια σε αυτό το πλαίσιο.
Επαναβεβαιώσαμε τις προσπάθειες που καταβάλλει η Κυπριακή Δημοκρατία προσβλέποντας στην επίτευξη μιας σταθερής και μόνιμης λύσης του Κυπριακού με βάση τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας προκειμένου να επιτευχθεί η επανένωση της νήσου».
Πρόσθεσε ότι συζητήθηκε, επίσης, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, στη Συρία, θέματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, το Μεταναστευτικό και άλλα.
Αναφερόμενος στο Μεταναστευτικό, ο Πρόεδρος Σίσι είπε ότι η Αίγυπτος φιλοξενεί πέραν των πέντε εκατομμυρίων προσφύγων χρησιμοποιώντας δικούς της πόρους και «ουδέποτε χρησιμοποίησε το συγκεκριμένο φαινόμενο για να εκμεταλλευτεί τους Ευρωπαίους εταίρους και να αποκομίσει οποιοδήποτε οικονομικό ή πολιτικό όφελος».
Από την πλευρά του ο κ. Μητσοτάκης είπε, μεταξύ άλλων, ότι ο τριμερής μηχανισμός αποτελεί «ένα παράδειγμα συνεννόησης μεταξύ τριών γειτονικών λαών. Και ένα υπόδειγμα σύμπλευσης τριών χωρών της Μεσογείου, με κοινή πυξίδα τους το Διεθνές Δίκαιο και την ειρήνη στην ταραγμένη περιοχή μας.
Από την προηγούμενη συνάντησή μας στο Κάιρο μεσολάβησαν πολλά. Και, δυστυχώς, όχι ευχάριστα: Το δεύτερο κύμα της πανδημίας έχει ήδη κοστίσει στον πλανήτη πάνω από ένα εκατομμύριο ζωές και σαράντα εκατομμύρια κρούσματα. Είναι κάτι που δοκιμάζει την παγκόσμια οικονομία και τη συνοχή των κοινωνιών. Αναδεικνύοντας, όμως, έτσι, και τον διεθνή συντονισμό ως τη μόνη αποτελεσματική άμυνα απέναντι στην πρωτόγνωρη κρίση».
Πρόσθεσε ότι η χρονική συγκυρία της τριμερούς Συνόδου συμπίπτει «με πρόσθετους κινδύνους που προκαλεί η ηγεσία της Τουρκίας. Που φαντασιώνεται αυτοκρατορικές πρακτικές, με επιθετικές δράσεις απ’ τη Συρία μέχρι τη Λιβύη και τη Σομαλία και από την Κύπρο και το Αιγαίο έως τον Καύκασο.
Πότε ζωγραφίζοντας αυθαίρετους χάρτες, πότε υπογράφοντας άκυρα μνημόνια και πότε ψηφίζοντας έωλους εσωτερικούς νόμους για θέματα, τα οποία ρυθμίζονται από διεθνείς κανόνες.
Κυρίως, όμως, συνοδεύοντας όλα αυτά με απανωτές μονομερείς προκλήσεις, πλαισιωμένες από μία ακραία επιθετική, συχνά, ρητορική».
Πρόσθεσε ότι πρόκειται για συμπεριφορά που παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και που προσβάλλει τις αποφάσεις του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δημιουργεί προβλήματα και στο ΝΑΤΟ και έρχεται απέναντι σε ρητές θέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας, του Αραβικού Κόσμου και όλων των γειτονικών κρατών.
Είπε επίσης ότι «συζητήσαμε την τουρκική επιθετικότητα κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η οποία όχι μόνο συνεχίζεται με αποστολές σκαφών στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη. Αλλά, δυστυχώς, κλιμακώνεται με εμπρηστικές πρωτοβουλίες, όπως αυτή στο παραλιακό μέτωπο της περίκλειστης Αμμοχώστου. Ανοίγοντας μία ακόμη πληγή στην κατεχόμενη πλευρά του νησιού. Αγνοώντας τα Ψηφίσματα του ΟΗΕ για το θέμα. Και ασφαλώς, κάνοντας πιο δύσκολο, ναρκοθετώντας τον δρόμο για μία δίκαιη λύση του Κυπριακού.
Ακούσαμε όλοι με ενδιαφέρον την ανάλυση του Προέδρου Αναστασιάδη σχετικά με τα νέα δεδομένα μετά τις πρόσφατη εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη της νέας τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Και είναι περιττό να πω ότι τόσο στην τριμερή συνάντηση όσο και διμερώς με τον Πρόεδρο, τόνισα τη σταθερή υποστήριξη της Ελλάδος στα δίκαια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το πρώτο βήμα είναι η επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, όπως ζήτησε αμέσως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης».
Πρόσθεσε ότι ενημέρωσε τους συνομιλητές του για τις νέες προκλητικές κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας κατά της Ελλάδος.
«Όπως γνωρίζετε, ύστερα από ένα τρίμηνο προσπαθειών για την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας με αποκλειστικό θέμα την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Είναι μια πρωτοβουλία που πολλοί ανέμεναν, δυστυχώς, όμως, η Άγκυρα επέλεξε και πάλι την παραβατικότητα και αντί για πρόσκληση επαφών δρομολόγησε την πρόκληση των πολεμικών σκαφών.
Αντί του διαλόγου των λύσεων, προτίμησε τον μονόλογο των αμφισβητήσεων. Και αντί για γόνιμες συζητήσεις, προβάλλει παράνομες απαιτήσεις.
Δίκαιο, όμως, παράγουν μόνο οι δίκαιες πράξεις: Στο ίδιο διάστημα η Αθήνα υπέγραψε και κύρωσε δύο νόμιμες Συμφωνίες Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών με την Αίγυπτο και την Ιταλία», είπε ο κ. Μητσοτάκης σημειώνοντας ότι στην ίδια κατεύθυνση κινούνται κι οι συζητήσεις μας με την Αλβανία, προσθέτοντας ότι «αν δεν μπορούμε να λύσουμε τις διαφορές μας προσφεύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο. Έτσι κάνουν τα σοβαρά και υπεύθυνα κράτη».
Πρόσθεσε ότι η Αθήνα απέναντι σε ένα γείτονα που στρατιωτικοποιεί τη διπλωματία μετατρέπει τη διπλωματία ως το δικό της όπλο και «ζητά απ’ τα ευρωπαϊκά κράτη να μην πωλούν, πλέον, στρατιωτικό υλικό στην Τουρκία, όπως, άλλωστε, προβλέπει και το ενωσιακό πλαίσιο από το 2008 για τις εξαγωγές όπλων.
Δεν γίνεται η πλευρά της ειρήνης να προμηθεύει η ίδια τις σφαίρες με τις οποίες ενδέχεται η απέναντι πλευρά να χρησιμοποιήσει έναντι κρατών μελών της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα ζητά να καταγραφούν οι πολλές παραβιάσεις των μέτρων που περιλαμβάνει η Συμφωνία της Τελωνειακής Ένωσης Τουρκίας- Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε αυτή να είναι πράγματι επωφελής.
Γιατί δεν γίνεται ένα τρίτο κράτος, υποψήφιο προς ένταξη στην ΕΕ, να απαλλάσσεται από δασμούς, να γεύεται τα οφέλη της ενιαίας αγοράς και την ίδια ώρα να απειλεί τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ και να αναστατώνει τη Μεσόγειο».
Τέλος, είπε ότι «προχωρούμε στον δρόμο της συνεργασίας και ακολουθούμε την τροχιά της ειρήνης».
Δήλωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη μετά το πέρας των εργασιών της 8ης Τριμερούς Συνόδου Κύπρου, Αιγύπτου, Ελλάδας
Κύριοι Πρόεδροι, κυρίες και κύριοι,
Ολοκληρώσαμε -πριν από λίγο- το κύριο σκέλος της 8ης Συνόδου Κορυφής,
συνεργασίας, Ελλάδος, Κύπρου και Αιγύπτου. Είναι ένα παράδειγμα
συνεννόησης μεταξύ τριών γειτονικών λαών. Είναι όμως και ένα υπόδειγμα
σύμπλευσης τριών χωρών της Μεσογείου που έχουν για κοινή πυξίδα τους το
Διεθνές Δίκαιο και την ειρήνη στην ταραγμένη μας περιοχή.
Από την προηγούμενή μας συνάντηση στο Κάιρο -πριν από ένα χρόνο-
μεσολάβησαν πολλά. Δυστυχώς όχι ευχάριστα. Το δεύτερο κύμα της πανδημίας
έχει ήδη κοστίσει στον πλανήτη πάνω από 1 εκατομμύριο ζωές, 40
εκατομμύρια κρούσματα. Είναι κάτι που δοκιμάζει την παγκόσμια οικονομία.
Δοκιμάζει τη συνοχή των κοινωνιών, αναδεικνύοντας όμως έτσι και τον
διεθνή συντονισμό ως τη μόνη αποτελεσματική άμυνα απέναντι σε αυτήν την
πρωτόγνωρη κρίση.
Οι δύο Πρόεδροι αναφέρθηκαν αναλυτικά στα επιμέρους ζητήματα της εξαιρετικά αποτελεσματικής τριμερούς μας συνεργασίας.
Επιτρέψτε μου να σταθώ λίγο περισσότερο στα ζητήματα της περιφερειακής
ασφάλειας, καθώς η χρονική συγκυρία αυτής της τριμερούς συνάντησης
συμπίπτει με πρόσθετους κινδύνους που, δυστυχώς, προκαλεί στην Ανατολική
Μεσόγειο η ηγεσία της Τουρκίας, που φαντασιώνεται αυτοκρατορικές
πρακτικές με επιθετικές δράσεις, από τη Συρία μέχρι τη Λιβύη, απ’ τη
Σομαλία μέχρι την Κύπρο, από το Αιγαίο μέχρι τον Καύκασο. Πότε
ζωγραφίζοντας αυθαίρετους χάρτες, πότε υπογράφοντας άκυρα μνημόνια και
πότε ψηφίζοντας έωλους εσωτερικούς νόμους για θέματα τα οποία
ρυθμίζονται με διεθνείς κανόνες. Κυρίως, όμως, συνοδεύοντας όλα αυτά με
απανωτές μονομερείς προσκλήσεις, πλαισιωμένες από μία ακραία, επιθετική
συχνά ρητορική.
Συμφωνήσαμε ότι πρόκειται για μία συμπεριφορά η οποία κατάφορα
παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο. Αμφισβητεί δεσμευτικές διεθνείς συνθήκες,
αλλά ταυτόχρονα υπονομεύει την περιφερειακή ασφάλεια, για την οποία και
οι τρεις χώρες εργαζόμαστε σκληρά. Με μία συμπεριφορά η οποία συχνά, και
αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό αγαπητέ Νίκο εδώ στην Κύπρο, προσβάλει
αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αλλά
και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία συμπεριφορά που δημιουργεί προβλήματα στη
Βορειοατλαντική Συμμαχία και είναι και μία συμπεριφορά η οποία έρχεται
απέναντι σε ρητές θέσεις σημαντικών χωρών, των Ηνωμένων Πολιτειών, της
Ρωσίας, του Αραβικού κόσμου, όλων θα έλεγα των γειτονικών κρατών.
Και είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε τις αρνητικές συνέπειες αυτής
της τουρκικής επιθετικότητας στην περιοχή μας. Είχαμε την ευκαιρία να
ξανασυζητήσουμε και κατ’ ιδίαν, το συζητήσαμε και οι τρεις μας μαζί, πώς
το παράνομο μνημόνιο της Άγκυρας με τη διοίκηση της Τρίπολης για την
οριοθέτηση ανύπαρκτων κοινών θαλασσίων ζωνών αποδεικνύεται τώρα ότι
βάθυνε τελικά τη λιβυκή κρίση. Ενώ η μεταφορά Σύρων μισθοφόρων
διασπείρει τρομοκρατικούς πυρήνες στη Βόρειο Αφρική, απειλώντας την ίδια
την ασφάλεια της Ευρώπης. Και υπονομεύει τελικά την κοινή μας
προσπάθεια, που είναι η εξάρθρωση της τρομοκρατίας από όπου και αν αυτή
προέρχεται.
Η θέση μας σχετικά με τη Λιβύη -όπως αποτυπώθηκε μέσα από τις συνομιλίες
μας- είναι σαφής. Πολιτική λύση στη Λιβύη μπορεί να προέλθει μόνο από
τους ίδιους τους Λίβυους, δίχως την παρουσία ξένων στην επικράτειά της.
Και στο πλαίσιο αυτό είναι χρήσιμες, πάντα, πρωτοβουλίες όπως της
Αιγύπτου με τις δύο συναντήσεις της Χουργκάντα. Και βεβαίως η Ελλάδα
παραμένει έτοιμη να συνεισφέρει σε μία ειρηνική επόμενη ημέρα στη Λιβύη.
Συζητήσαμε και την τουρκική επιθετικότητα κατά της Κυπριακής
Δημοκρατίας, η οποία όχι μόνο συνεχίζεται, με την αποστολή σκαφών εντός
της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης, αλλά δυστυχώς κλιμακώνεται και
μέσα από εμπρηστικές πρωτοβουλίες, όπως αυτή στο παραλιακό μέτωπο της
περίκλειστης Αμμοχώστου, ανοίγοντας ακόμα μία πληγή στην κατεχόμενη
πλευρά του νησιού. Αγνοώντας ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για
το θέμα και ασφαλώς τελικά ναρκοθετώντας το δρόμο για μία δίκαιη λύση
στο κυπριακό πρόβλημα.
Ακούσαμε με ενδιαφέρον την ανάλυση του Προέδρου Αναστασιάδη σχετικά με
τα νέα δεδομένα μετά τις πρόσφατες εκλογές για την ανάδειξη της νέας
τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Και είναι περιττό, νομίζω, να το ξαναπώ ότι
τόσο στην τριμερή συνάντηση όσο και στη διμερή μας συνάντηση -η οποία
προηγήθηκε- τόνισα τη σταθερή, αταλάντευτη υποστήριξη της Ελλάδος στα
δίκαια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το πρώτο βήμα είναι η επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των
Ηνωμένων Εθνών, όπως ζήτησε αμέσως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Στόχος:
Ενιαία διζωνική δικοινοτική κυπριακή ομοσπονδία, μια δίκαιη βιώσιμη και
λειτουργική λύση για την επανένωση της νήσου. Από πλευράς μας είχα την
ευκαιρία να ενημερώσω τους συνομιλητές μου για το τι έγινε στην
Ανατολική Μεσόγειο τους τελευταίους τρεις μήνες.
Όπως γνωρίζετε, ύστερα από μια εντατική περίοδο προσπαθειών για την
επανέναρξη διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας με
αποκλειστικό θέμα την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην
Ανατολική Μεσόγειο, είναι μία πρωτοβουλία που πολλοί την ανέμεναν,
δυστυχώς όμως η Άγκυρα επέλεξε και πάλι την παραβατικότητα. Και αντί για
πρόσκληση επαφών δρομολόγησε την πρόκληση των πολεμικών σκαφών. Αντί
του διαλόγου των λύσεων προτίμησε τον μονόλογο των αμφισβητήσεων. Και
αντί για γόνιμες συζητήσεις προβάλει παράνομες απαιτήσεις.
Δίκαιο όμως παράγουν μόνο οι δίκαιες πράξεις. Στο ίδιο διάστημα -είναι
κάτι το οποίο τόνισαν και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο Πρόεδρος Σίσι-
στο ίδιο διάστημα η Αθήνα υπέγραψε και κύρωσε δύο νόμιμες συμφωνίες
οριοθέτησης ζωνών με την Ιταλία και με την Αίγυπτο. Ειδικά με την
Αίγυπτο μετά από μεγάλη προσπάθεια 15 ετών καταλήξαμε σε μια αμοιβαία
ωφέλιμη συμφωνία.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι συζητήσεις μας με την Αλβανία,
όπου συμφωνήσαμε ότι αφού δεν μπορούμε να λύσουμε τις διαφορές μας
σχετικά με την Οριοθέτηση Θαλάσσιων Ζωνών είμαστε έτοιμοι να προσφύγουμε
στο Διεθνές Δικαστήριο. Έτσι λύνουν τις διαφορές τους τα σοβαρά, τα
υπεύθυνα κράτη.
Αποδεικνύουμε με άλλα λόγια, έμπρακτα, ότι με οδηγό πάνω από όλα το
Διεθνές Δίκαιο, τα Βαλκάνια αλλά και η Ανατολική Μεσόγειος μπορούν να
γίνουν περιοχές ειρήνης και σταθερότητας. Και όπως είπαν και οι δύο
Πρόεδροι, σε αυτή την γειτονιά της συνεργασίας βεβαίως και έχει θέση, αν
το θελήσει, και η Τουρκία. Αρκεί, όπως συζητήσαμε, να μπορεί να
συμμερίζεται τους ίδιους κανόνες, την ίδια λογική που επιβάλλουν οι
σχέσεις καλής γειτονίας και ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο.
Το έχουμε πει πολλές φορές αλλά νομίζω ότι χρειάζεται, κύριοι Πρόεδροι,
να το επαναλαμβάνουμε, ότι αυτές οι τριμερείς συναντήσεις δεν αποκλείουν
a priori κανέναν. Δεν είναι σχήματα συνεργασίας τα οποία αποβαίνουν εις
βάρος κανενός. Είναι σχήματα συνεργασίας μεταξύ χωρών που αναγνωρίζουν
ότι μέσα από τον καλόπιστο διάλογο μπορούμε τελικά να πετύχουμε ωφέλιμα
αποτελέσματα για τους λαούς μας και για την περιφερειακή ειρήνη και την
περιφερειακή ευημερία.
Εμείς γνωρίζουμε καλά -το γνωρίζει και η Ελλάδα και η Κύπρος- ότι ο
δρόμος αυτός της εθνικής αξιοπρέπειας και των συμμαχιών είναι ένας
μαραθώνιος. Είναι συχνά ένας δρόμος μετ’ εμποδίων. Και για αυτό η Αθήνα
απέναντι σε ένα γείτονα που στρατικοποιεί την διπλωματία, μετατρέπει την
διπλωματία στο δικό της δικό της όπλο.
Ζητά από τα ευρωπαϊκά κράτη να μην πωλούν πλέον στρατιωτικό υλικό στην
Τουρκία. Όπως άλλωστε προβλέπει και το Ενωσιακό Πλαίσιο από το 2008 για
τις εξαγωγές όπλων. Δεν γίνεται η πλευρά της ειρήνης να προμηθεύει η
ίδια σφαίρες τις οποίες ενδέχεται η απέναντι πλευρά να χρησιμοποιήσει
απέναντι σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα ζητά να καταγραφούν και οι πολλές παραβιάσεις των
μέτρων που περιλαμβάνει η συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης Τουρκίας –
Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε αυτή να είναι πραγματικά επωφελής. Δεν γίνεται
ένα κράτος, τρίτο κράτος, χώρα υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή
Ένωση, να απαλλάσσεται από δασμούς, να γεύεται τα οφέλη της ενιαίας
αγοράς, την ίδια ώρα να απειλεί τα ανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής
Ένωσης και να αναστατώνει ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Είχα βέβαια τη χαρά και στα πλαίσια των διμερών συναντήσεων να ξαναβρεθώ
με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Αιγύπτου, τον πολύ καλό φίλο Abdel
Fattah El-Sisi. Ήταν η πρώτη μας επαφή -όπως σας είπα- μετά τη συμφωνία
οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των χωρών μας.
Είναι ένα τεράστιο βήμα για την ανάπτυξη των οικονομιών και την ευημερία
των λαών μας. Είχαμε την ευκαιρία να αναγνωρίσουμε την πολύ μεγάλη
σημασία που παίζει η Αίγυπτος ως παράγοντας πολιτικής σταθερότητας στην
ευρύτερη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πριν από ένα μήνα υπεγράφη και το καταστατικό
του East Med Gas Forum, ένα σχήμα στο οποίο συμμετέχουν η Ελλάδα, η
Κύπρος, η Αίγυπτος το Ισραήλ, η Ιταλία, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη,
συνεργαζόμενες όλες στον ενεργειακό τομέα. Και στην ίδια σύμπραξη -θα το
ξαναπώ- όπως και στη δική μας τριμερή θα μπορούσε να συμμετέχει και η
Τουρκία. Ποτέ κανείς επί της αρχής δεν την απέκλεισε. Είναι όμως συχνά
οι ίδιες οι πράξεις της που τη θέτουν στο περιθώριο και δυστυχώς μια
συμπεριφορά της ηγεσίας της, που τελικά αδικεί τον ίδιο τον Τουρκικό λαό
και τα πραγματικά του συμφέροντα.
Τέλος, και κλείνω με αυτό, αγαπητέ μου Νίκο είχαμε την ευκαιρία να
κάνουμε ακόμα μια διμερή συνάντηση, να επαναεπιβεβαιώσουμε τον κοινό
βηματισμό μας σε θέματα που αφορούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε θέλω
να γνωρίζετε ότι και στις δύο τελευταίες Συνόδους Κορυφής η συνεργασία
μου με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη υπήρξε διαρκής, στενότατη και τολμώ να πω
και αποτελεσματική.
Και θέλω να σε ευχαριστήσω για την άψογη διοργάνωση αυτής της τριμερούς,
για τη ζεστή σου φιλοξενία εδώ στην αγαπημένη μου Κύπρο.
Στις μέρες μας δεν χρειάζεται να λογαριάσουμε «κατά πού προχωρούμε», που
έγραφε στο Κάιρο το 1942 ο Γιώργος Σεφέρης, ο οικουμενικός ποιητής αλλά
και Έλληνας διπλωμάτης που αγάπησε και τις τρεις χώρες μας. Εμείς, όλοι
εμείς, προχωρούμε σταθερά στον δρόμο της συνεργασίας. Ακολουθούμε την
τροχιά της ειρήνης και του Διεθνούς Δικαίου.
Αγαπητέ μου Νίκο, αγαπητέ Πρόεδρε, σας ευχαριστώ για ακόμα μία εξαιρετικά γόνιμη τριμερή Συνάντηση Κορυφής.
Αντίδραση από την Τουρκία
Στον απόηχο της Τριμερούς Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου το τουρκικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε:
Όπως συνηθίζεται τώρα από τις προηγούμενες συναντήσεις αυτού του τρίο, απορρίπτουμε εντελώς τη διακήρυξη, η οποία περιέχει αβάσιμες κατηγορίες και ισχυρισμούς εναντίον της χώρας μας, που δημοσιεύθηκε στο τέλος της Συνόδου Κορυφής Αιγύπτου-Ελλάδας-Ελληνοκυπριακής Διοίκησης που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο.
Το γεγονός ότι οι δηλώσεις που δημοσιεύονται από αυτόν τον τριμερή σχηματισμό, οι οποίες ισχυρίζονται ότι αποσκοπούν στην "υποστήριξη της ειρήνης, της σταθερότητας και της συνεργασίας στην ανατολική Μεσόγειο", στοχεύουν κάθε φορά στη χώρα μας, αποκαλύπτει τις βασικές προθέσεις αυτών των χωρών.
Η πραγματική συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας περιεκτικής προσέγγισης που περιλαμβάνει όλες τις παράκτιες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων. Οι χώρες που δημιουργούν προβλήματα στην περιοχή δεν μπορούν να είναι η λύση στα προβλήματα αν δεν αλλάξουν τις μαξιμαλιστικές και εχθρικές πολιτικές τους. Θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε αποφασιστικά τόσο τα δικά μας δικαιώματα όσο και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στην ανατολική Μεσόγειο.